HẠNH NGUYÊN (Theo Business Insider)

Cuối tháng 11 rồi, Nhật Bản thông báo các tàu khu trục mới nhất của nước này, JS-Maya và JS-Haguro, thử nghiệm thành công tên lửa đánh chặn tên lửa đạn đạo SM-3 ngoài khơi bờ biển Hawaii.

Tàu khu trục Maya khai hỏa tên lửa SM-3 Block IIA. Ảnh: Naval News

Thông báo trên đồng nghĩa Nhật có 8 tàu khu trục với khả năng đánh chặn tên lửa đạn đạo và nó diễn ra trong bối cảnh CHDCND Triều Tiên phóng thử một loạt tên lửa, bao gồm 50 tên lửa trong 2 tháng qua và 8 tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) kể từ đầu năm 2022. Ít nhất một quả trong số đó đã bay ngang lãnh thổ Nhật Bản, lần đầu sau 5 năm Tokyo gặp tình huống này. Các vụ thử tên lửa như thế đã buộc Nhật Bản phải đánh giá hệ thống phòng thủ tên lửa đạn đạo (BMD), vốn phụ thuộc rất nhiều vào các tàu chiến được trang bị đặc biệt để đánh chặn các tên lửa đang bay tới.

Nhật bắt đầu phát triển hệ thống BMD vào năm 2004. Kể từ đó, nó được nâng cấp lên thành một hệ thống BMD nhiều lớp liên quan tới cả 3 nhánh của Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản.

Các tàu khu trục trang bị hệ thống phòng thủ tên lửa đạn đạo Aegis của Lực lượng Phòng vệ Biển Nhật Bản có nhiệm vụ đánh chặn tên lửa đạn đạo đối phương trong pha giữa khi chúng còn ở ngoài khí quyển Trái đất. Trong khi đó, Lực lượng Phòng vệ trên không Nhật Bản được trang bị tổ hợp tên lửa Patriot (PAC-3), được thiết kế để bắn hạ các tên lửa đạn đạo ở giai đoạn cuối. Ðây là giai đoạn tên lửa tiếp cận lãnh thổ Nhật sau khi vượt qua hệ thống đánh chặn trên biển được lắp đặt trên các tàu khu trục Aegis của Lực lượng Phòng vệ Biển. Cuối cùng, Lực lượng Phòng vệ Mặt đất Nhật Bản sở hữu hệ thống tên lửa đất đối không tầm trung Type-03.

Các hệ thống đánh chặn này kết nối với một mạng lưới khổng lồ gồm vệ tinh, radar, tàu chiến, máy bay chiến đấu, có nhiệm vụ giám sát khu vực xung quanh Nhật Bản để phát hiện các mối đe dọa. Dữ liệu thu thập được sẽ đưa lên JADGE, hệ thống kiểm soát và cảnh báo của Nhật Bản. Trong vòng vài phút sau khi phát hiện mối đe dọa, JADGE tính toán điểm tác động tiềm tàng và ra lệnh cho các hệ thống phòng thủ liên quan sẵn sàng đánh chặn.

Khu trục hạm BMD

Các tàu khu trục BMD trang bị lá chắn Aegis là thành phần quan trọng nhất trong hệ thống BMD của Nhật Bản. Quốc gia Ðông Bắc Á này có 8 khu trục hạm tích hợp Aegis gồm 4 tàu lớp Kongō (Kongō, Kirishima, Myōkō, Chokai), 2 tàu lớp Atago (Atago, Ashigara) và 2 tàu lớp Maya (Maya, Haguro).

Các tàu lớp Maya, được biên chế trong giai đoạn 2020-2021, là những khu trục hạm BMD đầu tiên được thiết kế để chuyên thực hiện vai trò BMD. Những chiếc khác được cải tiến sau khi đưa vào phục vụ. Khu trục hạm lớp Maya có 96 ống phóng thẳng đứng với khả năng khai hỏa các tên lửa chống ngầm Type 07, diệt hạm Type 90 hoặc Type 17 và tên lửa RIM-162 Evolved Sea Sparrow. Tuy nhiên, vũ khí quan trọng nhất là các tên lửa đánh chặn SM-3 và SM-6. Các cuộc thử nghiệm tháng rồi cho thấy khu trục hạm Maya đánh chặn thành công một tên lửa đạn đạo bên ngoài khí quyển bằng tên lửa SM-3 Block IIA, trong khi chiếc Haguro sử dụng SM-3 Block IB để kết liễu mục tiêu tương tự.

Hồi tháng 9, Bộ Quốc phòng Nhật Bản thông báo sẽ đóng 2 tàu khu trục BMD mới. Với chiều dài 210m, rộng 40m và lượng giãn nước 20.000 tấn, những “tân binh” này sẽ nằm trong số tốp các tàu lớn nhất trong hạm đội của Nhật kể từ Thế chiến thứ hai. Chúng thậm chí lớn hơn khu trục hạm lớp Zumwalt của Mỹ và nhỏ hơn một chút so với tàu sân bay lớp Izumo của Nhật. Nhờ kích cỡ lớn, các chiến hạm mới có thể thực hiện những chuyến triển khai lâu hơn, tích hợp nhiều tên lửa hơn và cả radar SPY-7. Chiếc đầu tiên dự kiến được biên chế vào năm 2028 và chiếc thứ hai vào năm 2029.

Ưu, nhược điểm

Có nhiều lợi thế khi dựa vào các nền tảng trên biển để phòng thủ tên lửa. Sự linh động cho phép các tàu khu trục bao quát khu vực rộng lớn và tiến gần hơn các điểm phóng của đối phương. Ngoài ra, kẻ địch cũng khó nhắm và phá hủy các hệ thống đánh chặn trên những tàu này. Bằng cách bắn từ đại dương rộng lớn, các tàu BMD cũng đảm bảo rằng không có mảnh vỡ bộ phận đẩy của các tên lửa SM-3 và SM-6 rơi xuống khu vực đông dân cư, nguyên nhân chính từng khiến Nhật hủy thương vụ mua hệ thống phòng thủ tên lửa trên bộ Aegis Ashore năm 2020.

Dù vậy, phụ thuộc vào tàu chiến để phòng thủ tên lửa đạo cũng gặp những bất lợi, chủ yếu là kinh phí. Ước tính 2 tàu khu trục BMD mới sẽ tiêu tốn tới 7,1 tỉ USD.