Số lượng tội phạm bị giam giữ trong các nhà tù trên toàn cầu đang tăng lên, nhưng ở Hà Lan thì ngược lại. Nhiều nhà tù bị bỏ trống đã được chuyển đổi mục đích sử dụng thành khách sạn hoặc trung tâm văn hóa. Vậy câu chuyện đằng sau những nhà tù vắng vẻ ở quốc gia Tây Âu này là gì?

Một nhà tù ở Hà Lan được dùng làm nơi tạm trú cho người tị nạn. Ảnh: Business Insider

Theo một nghiên cứu chung của Đại học Leiden (Hà Lan) và Đại học Portsmouth (Anh), tỷ lệ tù nhân bị giam giữ ở Hà Lan đã giảm từ mức 94/100.000 dân xuống 51/100.000 dân trong giai đoạn 2005-2016. Mặc dù xu hướng này không tiếp diễn sau đó, nhưng số liệu từ cơ quan thống kê Eurostat cho thấy tỷ lệ tù nhân bị giam giữ ở xứ sở hoa tulip vẫn được duy trì ở mức thấp là 54/100.000 dân trong các năm 2021 và 2022. Điều này giúp Hà Lan nằm trong số ít những quốc gia có số lượng tù nhân giảm.

Trong khi đó, xu hướng chung ở những nước khác là dân số nhà tù ngày càng tăng, với số lượng tù nhân bùng nổ ở nhiều quốc gia như Mỹ, Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ và Brazil. Kể từ năm 2000, số lượng tù nhân đã tăng 224% ở Nam Mỹ, 141% ở châu Á và 84% ở châu Đại Dương.

Sự sụt giảm trong số lượng tù nhân ở Hà Lan có liên quan đến nhiều khía cạnh, bao gồm chính sách tuyên án tại tòa, tỷ lệ tội phạm chung, công việc của các cơ quan tư pháp, chi phí giam giữ và tái hòa nhập xã hội, cũng như tình hình pháp lý nói chung tại nước này.

Số lượng người nhận án tù đã giảm đáng kể ở Hà Lan. Năm 2005, các tòa án nước này đã phạt tù đối với khoảng 8.305 tội phạm. Nhưng 10 năm sau, chỉ có 4.540 tội phạm phải nhận hình phạt này.

Ngoài ra, Hà Lan cũng có thời hạn ngồi tù trung bình thấp bất thường. Các chuyên gia về tội phạm học tại Đại học Leiden chỉ ra rằng có một nửa trong số tất cả những tội phạm ngồi tù ở Hà Lan đã được trả tự do trong vòng 1 tháng.

Một yếu tố quan trọng khác tạo ra xu hướng nhà tù bị bỏ trống ở Hà Lan là sự sụt giảm về số lượng người bị tạm giam trước khi xét xử. Nghiên cứu cho thấy số người bị tạm giam tại đây là 21.029 vào năm 2005, nhưng chỉ còn 13.350 vào năm 2016. Trong cùng giai đoạn 2005-2016, số lượng tội phạm được ghi nhận giảm từ 1,35 triệu người xuống còn 930.000 người.

Mặt khác, từ năm 2006, các công tố viên Hà Lan đã có quyền xử lý một số vụ án mà không cần sự tham gia của thẩm phán, thậm chí có thể áp dụng các bản án không giam giữ như phạt tiền hoặc phục vụ cộng đồng. Thay đổi này được đưa ra để đẩy nhanh quá trình xét xử và giảm khối lượng công việc cho các thẩm phán. Nó cũng đồng nghĩa với việc có ít vụ án phải đưa ra xét xử tại tòa, nơi nghi phạm có thể phải đối mặt với án tù. Điều này cũng góp phần vào sự sụt giảm chung về số lượng tù nhân tại Hà Lan.

NGUYỆT CÁT (Theo DW)