Theo Hiệp hội Các nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA), tổng sức mua ôtô cả nước năm 2013 đạt mức tăng trưởng là 19%. Đây là mức tăng trưởng bất ngờ bởi trước đó, trong bối cảnh thị trường còn nhiều khó khăn, ngành ôtô đã từng nhiều lần đưa ra dự báo rồi điều chỉnh theo những biến động cụ thể, song mức tăng kỳ vọng cũng chỉ dừng ở 10%.

Hyundai Tây Đô chào hàng mẫu xe mới vào cuối năm 2013.

Nhìn lại diễn trình của cả năm qua, đã có những thời điểm sản lượng bán hàng toàn ngành bất ngờ sụt giảm cho dù xu hướng đi lên so với năm trước khá rõ ràng. Thậm chí trong giai đoạn “nóng” của thị trường vào tháng 11-2013, lượng xe bán ra cũng đã bị “trượt” nhẹ so với tháng liền trước, khiến những kỳ vọng càng trở nên “chông chênh”. Theo VAMA, tổng sản lượng bán hàng ôtô toàn thị trường năm 2013 đã đạt con số 110.519 chiếc, tăng 19% so với năm 2012. Trong đó, phân khúc xe chở người dưới 10 chỗ ngồi tăng 25%, phân khúc xe tải và xe thương mại tăng 16%. Sự tăng trưởng bất ngờ này có được một phần nhờ cú nước rút ngoạn mục của tháng cuối năm. Cụ thể, đã có 13.205 chiếc xe mọi chủng loại được bán ra thị trường trong tháng 12-2013, tăng 30% so với tháng liền kề trước đó và tăng 32% so với cùng kỳ năm 2012.

Honda Việt Nam đã kết thúc năm 2013 thành công khi đạt sản lượng bán hàng 4.593 chiếc, tăng đến 255% so với năm 2012. Đây cũng là mức sản lượng bán hàng kỷ lục của hãng xe Nhật Bản tại thị trường Việt Nam kể từ năm 2009. Điểm tựa cho cú “bật” chính là hai mẫu xe mới CR-V và City. Ra mắt vào tháng 2-2013, sau 10 tháng mẫu xe đa dụng 5 chỗ ngồi CR-V đã đạt sản lượng bán hàng 2.176 chiếc. Trong khi đó, chỉ cần hơn 6 tháng (ra mắt ngày 16-6-2013), 1.474 chiếc Honda City được bán ra thị trường. Đồng nghĩa, sản lượng bình quân của mẫu xe cỡ nhỏ này đạt đến 227 chiếc/tháng. Đây cũng là năm đầu tiên Honda đóng góp đến hai đại diện trong nhóm 10 mẫu xe đắt khách nhất trên thị trường ôtô Việt Nam. Ford cũng không kém với 8.166 chiếc bán ra trong năm 2013, đã đạt tỷ lệ tăng trưởng 70% so với năm 2012. Nếu như mẫu xe từng nhiều năm lọt vào nhóm bán chạy nhất là Everest có phần tụt lùi sau quãng thời gian khá dài không nâng cấp thì đổi lại, hàng loạt mẫu xe khác đã đua nhau vượt lên. Bất ngờ nhất chính là Ranger. Năm 2013, Ford đã bán được 1.834 chiếc Ranger, qua đó trở thành mẫu bán tải đầu tiên và duy nhất đến nay lọt vào Top 10 mẫu xe bán chạy. Trong khi đó, 2 mẫu xe mới là Focus và Fiesta cũng có những đóng góp không nhỏ với lượng bán đạt lần lượt 1.209 chiếc và 847 chiếc. Mặc dù tỷ lệ tăng trưởng thấp hơn một chút so với Isuzu (68%) và Samco (48%), song Mercedes-Benz lại là thương hiệu nổi bật hơn với sản lượng bán hàng 1.725 chiếc, tăng 44%. Khi thị trường vẫn còn nhiều khó khăn, thậm chí mẫu xe thương mại Sprinter đã ngừng cung cấp ra thị trường, thì việc một hãng xe hạng sang đạt mức tăng trưởng như vậy là rất đáng chú ý. Điều này chứng tỏ rằng, Mercedes-Benz vẫn là một trong số ít thương hiệu xe sang được ưa chuộng nhất tại Việt Nam, mặc dù sức nóng cạnh tranh đã và đang ngày càng tăng lên với sự góp mặt của BMW, Audi và mới nhất là Lexus.

Một điểm đáng chú ý là sau quãng thời gian suy giảm nặng nề, đa số các hãng xe thành viên VAMA đã không những hồi phục sản lượng mà còn tăng trưởng mạnh mẽ. Chưa kể, trong khi thị trường vẫn còn không ít những khó khăn thì sự cạnh tranh lại càng trở nên gay gắt khi có thêm các hãng xe mới gia nhập. Chẳng hạn với Honda và Ford, hai hãng xe này đang cạnh tranh trong các phân khúc sản phẩm đông đảo và khốc liệt nhất. Cuộc cạnh tranh vốn đã khốc liệt với các ông lớn như: Toyota, GM, Kia, Mitsubishi hoặc hãng xe ngoài VAMA là Hyundai thì năm 2013 đã có thêm cuộc gia nhập toàn diện của Mazda. Thị trường xe hơi hạng sang cũng khốc liệt không kém. Trước đây, Mercedes-Benz hầu như chỉ phải cạnh tranh với BMW và Lexus (không chính hãng) thì nửa cuối thập niên 2000 đã có thêm Audi, Porsche và mới đây nhất là đối thủ Lexus. Rõ ràng, trong một thị trường ngày càng chật chội mà sức mua tổng thể chưa thực sự được cải thiện thì cuộc vượt khó của những thương hiệu ôtô kể trên thật sự rất ấn tượng.

Ngoài ra, thị trường ôtô Việt Nam năm 2013 còn chứng kiến bước tiến mạnh mẽ của ôtô nhập khẩu nguyên chiếc (CBU). Theo ước tính của Tổng cục Thống kê, tổng lượng ôtô CBU trong cả năm 2013 đạt khoảng 34.500 chiếc, đạt giá trị kim ngạch 709 triệu USD, tăng 25,9% về lượng và tăng 15,2% về giá trị so với năm 2012. Cùng với đà tăng mạnh về kim ngạch nhập khẩu là sự gia nhập của liên tiếp các thương hiệu mới như: Lexus, Rolls-Royce, Infiniti, MG Car…

Đối với người tiêu dùng thì sự lớn mạnh của xe nhập khẩu là một tin vui, song đối với ngành công nghiệp ôtô trong nước lại đem đến những nỗi lo. Bởi khi thời điểm thuế nhập khẩu ôtô CBU từ các nước trong khu vực ASEAN giảm còn 0% ngày càng cận kề thì nguy cơ “đổ vỡ” của ngành sản xuất xe trong nước càng trở nên rõ ràng hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, ngay trong bối cảnh ấy, chiến lược mới của ngành công nghiệp ôtô do Bộ Công Thương xây dựng vẫn chưa chính thức ra đời và thậm chí vẫn còn tiếp tục phải điều chỉnh. Khi kim ngạch nhập khẩu ôtô CBU tăng mạnh thì trong bức tranh chung của thị trường, mức tăng của ôtô lắp ráp trong nước (CKD) rõ ràng đang có phần thua kém. Cụ thể, tổng sản lượng bán hàng của khối doanh nghiệp thuộc VAMA năm 2013 đạt 96.692 chiếc, tăng 20% so với năm 2012. Điều đáng nói nữa là bản thân nhiều doanh nghiệp thuộc khối này cũng đã tham gia vào thị trường xe CBU như Mercedes-Benz, Trường Hải, Ford, Honda, Toyota hay Suzuki…

Bài, ảnh: THỦY TRẦN