Xác định các nhóm buôn ma túy là những “tay súng bất hợp pháp”, chính quyền Tổng thống Donald Trump nêu rõ Washington đang trong cuộc “xung đột vũ trang phi quốc tế” và đã chỉ đạo Lầu Năm Góc theo luật tiến hành các hoạt động chống lại những tổ chức khủng bố được chỉ định này.

Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Mỹ và lượng cocaine tịch thu trong một đợt truy quét. Ảnh: U.S. Coast Guard

Thông tin trên là một phần của báo cáo được Nhà Trắng trình lên Quốc hội theo yêu cầu của Đạo luật Ủy quyền Quốc phòng Quốc gia sau khi quân đội Mỹ tiến hành một cuộc tấn công. Sự việc cụ thể ở đây liên quan vụ lực lượng Mỹ “đánh chìm một con tàu, tịch thu ma túy và tiêu diệt 3 chiến binh bất hợp pháp” ở phía Nam Biển Caribe vào ngày 15-9. Đây là vụ thứ 2 trong số 3 vụ không kích tháng trước, nhằm vào các tàu thuyền chủ yếu xuất phát từ Venezuela mà chính quyền Tổng thống Trump cáo buộc chở ma túy theo xác định của cộng đồng tình báo.

Các nhóm vũ trang phi nhà nước và khủng bố

Các cuộc không kích diễn ra sau khi Mỹ tăng cường hiện diện của lực lượng hải quân tại vùng Caribe. Đây cũng là bước leo thang đáng kể trong nỗ lực của chính quyền Tổng thống Trump nhằm ngăn dòng ma túy bất hợp pháp từ Mỹ Latinh. 

Hiện tại, Mỹ đã huy động tới 8 tàu chiến và 1 tàu ngầm hạt nhân cùng hơn 5.000 thủy thủ cùng lính thủy đánh bộ tới vùng biển Caribe. Họ cũng đã điều 10 chiếc F-35 đến Puerto Rico, vùng lãnh thổ của Mỹ ở Caribe, đợt triển khai quân sự lớn nhất tại khu vực này trong hơn 3 thập niên.

Để cho thấy lý do chính đáng của hoạt động quân sự nhắm vào tàu thuyền trong tháng qua, báo cáo cho biết ông Trump coi băng đảng buôn lậu ma túy là “các nhóm vũ trang phi nhà nước và tổ chức khủng bố” có hành vi “cấu thành một cuộc tấn công chống lại Mỹ”.

Trong tuyên bố ngày 2-10, người phát ngôn Nhà Trắng Anna Kelly nói thêm rằng Mỹ đang ở giai đoạn quan trọng cần phải sử dụng tới vũ lực để tự vệ và Tổng thống Trump đã hành động theo luật xung đột vũ trang để bảo vệ đất nước khỏi những kẻ cố gắng tuồn chất độc chết người vào lãnh thổ Mỹ.

Hồi tháng 3, Washington đã chỉ định một số băng đảng ma túy ở Mỹ Latinh là tổ chức khủng bố nước ngoài, cho phép nhánh hành pháp truy quét các nhóm tội phạm bằng sức mạnh của quân đội. “Đây không còn là vấn đề thực thi pháp luật. Nó đã trở thành vấn đề an ninh quốc gia” - theo lời Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio. Đến nay, tài liệu mới nêu tên 6 băng đảng bị Mỹ liệt vào danh sách khủng bố, bao gồm băng đảng từ Mexico, El Salvador và Venezuela.

Đầu tuần này, Tổng thống Trump còn cho biết chính quyền sẽ nghiêm túc xem xét các băng đảng ma túy xâm nhập bằng đường bộ. Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng các hành động hiện nay của Nhà Trắng vẫn còn mơ hồ về mặt pháp lý. Bởi lẽ việc chỉ định Tổ chức Khủng bố Nước ngoài chủ yếu hạn chế hỗ trợ tài chính và vật chất cho các nhóm khủng bố, thay vì cho phép sử dụng vũ lực gây chết người.

Quyền lực chiến tranh của tổng thống

Với những gì được tiết lộ, giới phân tích cho rằng bản ghi nhớ là bức tranh rõ ràng nhất cho đến nay về cách chính quyền Tổng thống Trump củng cố lập luận cho những cuộc tấn công vùng Caribe và phương thức tiếp cận đó đang báo hiệu điều gì.

Trước tiên, theo các nhà chuyên môn, đây có thể là cột mốc mới trong chương trình nghị sự “Nước Mỹ trên hết” vốn theo đuổi chủ nghĩa không can thiệp vào nước ngoài. Mặt khác, nó cho thấy sự khẳng định đối với quyền lực chiến tranh của tổng thống và đặt ra những câu hỏi nghiêm túc về dự định của Nhà Trắng sử dụng quyền lực đó đến mức nào, nhất là khi ông Trump tuyên bố hành vi buôn bán ma túy vào Mỹ tương đương với xung đột vũ trang đòi hỏi đáp trả bằng vũ lực quân sự.

Theo Hiến pháp Mỹ, chỉ Quốc hội mới có quyền cho phép sử dụng vũ lực quân sự hoặc tuyên chiến. Cơ quan này vốn không cho phép sử dụng vũ lực quân sự để nhắm vào các băng đảng ma túy. Nhưng trong bản ghi nhớ, Nhà Trắng đã gọi 3 cá nhân thiệt mạng trong vụ tấn công ngày 15-9 là “chiến binh bất hợp pháp”. Đây cũng là thuật ngữ mà chính quyền cựu Tổng thống George W. Bush đã sử dụng để mô tả Al Qaeda và các mạng lưới khủng bố khác sau vụ tấn công ngày 11-9-2001.

Chính vì vậy, dựa vào những gì chính quyền Tổng thống Trump trình bày, một nguồn tin thân cận cho biết Nhà Trắng có thể đang theo đuổi khuôn khổ pháp lý mới. Diễn biến này đồng thời gia tăng áp lực lên các nhà lập pháp trong việc khẳng định quyền lực chiến tranh của Quốc hội trong bất kỳ hành động quân sự tương tự nào sau này. Thượng nghị sĩ Jack Reed, thành viên cấp cao của Ủy ban Quân vụ Thượng viện, gọi đây là "chiến tranh bí mật" chống lại những kẻ thù do ông Trump tự phong mà thiếu cơ sở pháp lý, bằng chứng hoặc nguồn tin tình báo đáng tin cậy. 

Các chuyên gia pháp lý cũng bày tỏ quan ngại sâu sắc. “Mỹ đang thực hiện một bước đi mạnh mẽ, vượt xa so với luật pháp quốc tế và rất nguy hiểm” - cựu quan chức an ninh quốc gia Matthew Waxman cảnh báo.

MAI QUYÊN (Theo CBS News, Al Jazeera)