Sau khi chỉ thị Bộ Chiến tranh chuẩn bị cho các hành động có thể xảy ra ở Nigeria, Tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp tục để ngỏ khả năng triển khai quân tới quốc gia Tây Phi này để ngăn chặn “các vụ thảm sát người theo đạo Thiên chúa”.

Truyền thông Nigeria loan tin về tuyên bố quân sự của Tổng thống Trump.

Trong tổng số dân hơn 230 triệu người, Nigeria có sự phân chia tôn giáo gần như đồng đều giữa người theo đạo Hồi và Thiên chúa. Theo khu vực sinh sống, người Hồi giáo tập trung chủ yếu ở phía Bắc còn người Thiên chúa giáo ở phía Nam. Về khu vực bạo lực, vùng Đông Bắc là nơi phiến quân Hồi giáo Boko Haram trỗi dậy từ hơn 15 năm qua khiến hơn 40.000 người thiệt mạng và hơn 2 triệu người phải đi lánh nạn. Vùng Tây Bắc là nơi các băng đảng có vũ trang thường xuyên tấn công sát hại và bắt cóc dân làng. Miền Trung Nigenia lại là nơi diễn ra căng thẳng tôn giáo giữa phần lớn dân du mục Hồi giáo và nông dân Thiên chúa giáo. 

Các chuyên gia cho rằng cuộc xung đột tại Nigeia chủ yếu do tranh chấp đất đai do gia tăng dân số và tác động của biến đổi khí hậu. Không chỉ bạo lực lan rộng, đói nghèo cũng là vấn đề gây đau đầu cho giới chức Nigeria. Hồi tháng 7, Giám đốc Chương trình Lương thực thế giới (WFP) khu vực Tây và Trung Phi, Margot van der Velden cho biết Nigeria đang đối mặt “cuộc khủng hoảng đói nghèo chưa từng có” bắt nguồn từ dự trữ thực phẩm gia đình cạn kiệt, giá thực phẩm tăng cao, lạm phát, mất giá tiền tệ và xung đột kéo dài. Kể từ đầu năm 2025, bạo lực bắt đầu gia tăng ở quốc gia đông dân nhất châu Phi khi nhóm phiến quân Hồi giáo Boko Haram trỗi dậy với các vụ cướp bóc, tấn công vũ trang gần như diễn ra hằng ngày. 

Trong khi đó, quân đội Nigeria thường xuyên mở chiến dịch tiễu trừ bạo lực, nhưng các cuộc tấn công khủng bố, bắt cóc, đánh bom vẫn tiếp diễn nhằm vào dân thường và binh sĩ khiến hàng trăm người thiệt mạng. Điều đáng nói là các hình thức bạo lực diễn ra phức tạp khi nạn nhân thường được xác định theo địa điểm và cách họ kiếm sống, dẫn tới người theo đạo Thiên chúa cũng như các nhóm tôn giáo khác đều bị nhắm đến. 

Trong thông điệp ngày 31-10, Tổng thống Trump tuyên bố “hàng ngàn người Thiên chúa giáo ở Nigeria đang bị sát hại” và các phần tử Hồi giáo cực đoan phải chịu trách nhiệm cho vụ thảm sát hàng loạt này. Mỹ cũng đưa Nigeria trở lại danh sách “Các quốc gia đặc biệt quan ngại” mà Washington cho là vi phạm quyền tự do tôn giáo. “Họ đang giết hại những người theo đạo Thiên chúa với số lượng rất lớn, chúng tôi sẽ không để điều đó xảy ra” - ông Trump khẳng định.

Kêu gọi Chính phủ Nigeria “hành động nhanh chóng”, Tổng thống Trump mặt khác cho biết đã chỉ đạo Bộ Chiến tranh chuẩn bị cho hành động có thể xảy ra ở Nigeria. Ngoài việc ngay lập tức ngừng mọi viện trợ cho Nigeria, người đứng đầu Nhà Trắng không loại trừ khả năng triển khai bộ binh hoặc mở chiến dịch không kích ở quốc gia Tây Phi để tiêu diệt hoàn toàn những kẻ khủng bố Hồi giáo.
“Bộ Chiến tranh đang chuẩn bị hành động. Hoặc là Chính phủ Nigeria bảo vệ người Thiên chúa giáo, hoặc chúng ta sẽ tiêu diệt những kẻ khủng bố Hồi giáo đang thực hiện những hành động tàn bạo này” - Bộ trưởng Chiến tranh Pete Hegseth cảnh báo trên mạng xã hội X.

Đáp lại, giới chức và chuyên gia tại Nigeria bác bỏ cáo buộc của tổng thống cùng các nhân vật cấp cao Mỹ về cái gọi là “thảm sát hàng loạt người theo đạo Thiên chúa”. Daniel Bwala, cố vấn của Tổng thống Nigeria cho biết Mỹ không thể đơn phương thực hiện bất kỳ hoạt động quân sự nào ở nước này vì những cáo buộc đàn áp người Thiên chúa giáo. Ông nêu rõ quốc gia Tây Phi hoan nghênh sự hỗ trợ của Mỹ trong cuộc chiến chống phiến quân Hồi giáo, miễn là toàn vẹn lãnh thổ được tôn trọng. 

Trước những diễn biến hiện nay, nhà phân tích về xung đột và phát triển Bulama Bukarti cho rằng luận điệu về cuộc diệt chủng liên quan đến người Thiên chúa giáo có thể gây chia rẽ và chỉ làm gia tăng tình trạng bất ổn ở Nigeria. Ebenezer Obadare tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại có trụ sở tại Washington cho rằng đây chính xác là thời điểm Nigeria cần sự hỗ trợ, nhất về mặt quân sự. Nhưng thay vì vượt quyền lực của Nigeria và mắc sai lầm, Nhà Trắng nên hợp tác với Abuja để giải quyết kẻ thù chung là các nhóm vũ trang Boko Haram và chân rết liên quan tổ chức khủng bố al-Qaeda cùng Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) vốn đang tiếp tay cho cuộc khủng hoảng này.

MAI QUYÊN (Theo Al Jazeera, Hill)