Hôm 21-9, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký sắc lệnh hành pháp cho phép mở rộng trừng phạt nhằm vào 27 quan chức và thực thể Iran cũng như những đối tượng giao dịch vũ khí với Cộng hòa Hồi giáo.
Ngoại trưởng Pompeo công bố tái áp đặt lệnh trừng phạt nhắm vào Iran. Ảnh: Getty Images
Phát biểu tại cuộc họp báo, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cho biết lệnh trừng phạt mới nhắm mục tiêu không để Iran tiếp cận vũ khí thông thường và ngăn chặn tham vọng hạt nhân của nước này. Theo Tổng thống Trump, đây là thông điệp rõ ràng gởi tới Tehran và những ai muốn phớt lờ “rủi ro” từ nước này, đó là Mỹ không cho phép họ tiếp tục tăng mức độ “đe dọa trực tiếp và khủng bố” phần còn lại của thế giới.
Thông tin từ Hãng tin Reuters cho biết, Washington đã áp chế tài lên Bộ Quốc phòng Iran, Cơ quan Hậu cần Các lực lượng vũ trang, Tổ chức Năng lượng Nguyên tử và Tổ chức Công nghiệp Quốc phòng Iran cùng lãnh đạo các thực thể này. Bộ Ngoại giao và Bộ Tài chính còn trừng phạt 6 quan chức cùng 3 công ty nhà nước Iran vì liên quan chương trình hạt nhân và tên lửa đạn đạo. Ngoài ra, Bộ Thương mại xác nhận 5 nhà khoa học Iran cũng bị cấm nhận hàng hóa từ Mỹ.
Theo Cố vấn an ninh quốc gia Nhà Trắng Robert O’Brien, sắc lệnh hành pháp của Tổng thống Trump đồng thời siết chặt trừng phạt kinh tế đối với các quốc gia, tập đoàn và cá nhân cung cấp, bán hoặc chuyển giao khí tài thông thường cho Iran trong bối cảnh lệnh cấm vận vũ khí của Liên Hiệp Quốc (LHQ) với nước này sẽ hết hiệu lực vào tháng 10 tới. “Bất kể ai, nếu vi phạm lệnh cấm vận vũ khí của LHQ nhằm vào Iran đều có nguy cơ bị trừng phạt” - Ngoại trưởng Pompeo khẳng định tại cuộc họp báo.
Theo giới quan sát, động thái mới này dựa trên quyết định trước đó của Mỹ kích hoạt cơ chế “phản hồi” trong thỏa thuận hạt nhân năm 2015 giữa Iran và nhóm cường quốc P5+1 (Anh, Mỹ, Pháp, Nga, Trung Quốc và Ðức). Theo điều khoản trên, bất kỳ quốc gia nào trong nhóm P5+1 sẽ được phép tái áp đặt lệnh trừng phạt của LHQ nếu Iran vi phạm các cam kết. Nhưng vì đã rút khỏi thỏa thuận hạt nhân nói trên từ năm 2018, Mỹ bị các đồng minh Anh, Pháp và Ðức xác định là không còn thẩm quyền pháp lý khiến Washington gần như “cô đơn” khi khởi xướng quá trình khôi phục các chế tài nhắm vào Tehran.
Với tình hình hiện nay, các nhà phân tích dự đoán việc Mỹ thách thức gần như tất cả các thành viên LHQ bao gồm các đồng minh châu Âu có thể mở đường cho cuộc đối đầu gay gắt tại kỳ họp thường niên của Ðại Hội đồng LHQ diễn ra trong tuần này. Trước đó, Hội đồng Bảo an LHQ đã không chấp nhận gia hạn lệnh cấm vận Iran theo đề xuất của Mỹ.
Tehran khẳng định không tái đàm phán
Trước động thái của Mỹ, Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif cho biết diễn biến này “không mới” và ông cũng không nghĩ nó tạo thêm sóng gió gì khi Tehran vốn đã phải gồng mình chống đỡ các lệnh trừng phạt kinh tế từ Washington. Gần đây, đối thủ của ông Trump trên đường đua vào Nhà Trắng, Joe Biden phát đi tín hiệu sẽ đàm phán lại thỏa thuận mở rộng với Iran nếu đắc cử. Tuy nhiên, ông Zarif nêu rõ Mỹ cần hành động chứng minh trách nhiệm và sửa chữa những sai lầm đã gây ra trước khi Tehran có thể quay trở lại thỏa thuận. Bởi lẽ điều nước này quan tâm là chính sách của Washington chứ không phải chính trị nội bộ của họ, Ngoại trưởng Zarif nói thêm.
Trong khi đó, người phát ngôn Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Iran Behrouz Kamalvandi tuyên bố việc Mỹ áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với một số nhà khoa học Iran vì tham gia chương trình hạt nhân của nước này là hành động vô nghĩa.
Còn Chỉ huy đơn vị Không gian vũ trụ thuộc Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran Amir Ali Hajizadeh thì cho biết quốc gia này sẵn sàng xuất khẩu vũ khí ngay sau khi lệnh cấm vận của LHQ hết hiệu lực vào tháng 10 tới.
Trong bối cảnh cuộc bầu cử tổng thống đang đến gần, Bộ trưởng Quốc phòng Mark Esper cho biết lực lượng Mỹ trong khu vực đang ở “trạng thái cảnh giác cao” trước nguy cơ đụng độ với Iran. Đặc biệt với sắc lệnh mở rộng trừng phạt mới, lãnh đạo Lầu Năm Góc nói rõ quân đội Mỹ đã sẵn sàng đối phó bất cứ phản ứng nào từ Cộng hòa Hồi giáo. Trước đó, Tehran chỉ trích cách tiếp cận của chính quyền Trump là “mối đe dọa lớn” cho hòa bình, an ninh quốc tế và Washington sẽ phải gánh mọi hậu quả đáp trả vì “hành động bắt nạt” của mình.
MAI QUYÊN (Theo Reuters)