Bước vào tuổi dậy thì, cùng với sự phát triển sức khỏe thể chất, các em gái cũng bước vào giai đoạn kinh nguyệt, với nhiều phiền toái lúc đầu. Một trong số đó, khiến nhiều phụ huynh cũng như các em gái hết sức lo lắng, là trường hợp rối loạn kinh nguyệt tuổi dậy thì.

Trong khi chờ đợi ở phòng khám sản, phụ khoa tư nhân, chị Hồng Nga (quận Bình Thủy), chia sẻ, con gái của chị mới học lớp 5 đã có dấu hiệu xuất hiện kinh nguyệt. Chị lo lắng con chị xuất hiện kinh nguyệt sớm trong khi chưa có ý thức tự lập và giữ gìn sức khỏe sinh sản, ảnh hưởng tâm sinh lý của cháu. Không chỉ có chị Nga, nhiều bà mẹ có con gái trong độ tuổi dậy thì cũng lo lắng với đa dạng các biểu hiện rối loạn kinh nguyệt. Trong nhiều trường hợp, các em gái bị rong kinh, kinh nguyệt không đều, ảnh hưởng đến tâm lý.

Theo Tổ chức Y tế thế giới, có 3 giai đoạn vị thành niên (10 đến 19 tuổi) gồm: vị thành niên sớm (10 - 13 tuổi); vị thành niên giữa (14 - 16 tuổi); vị thành niên muộn (17 - 19 tuổi). Bác sĩ CKII Nguyễn Thị Bé Năm, Giám đốc Trung tâm Chăm sóc sức khỏe sinh sản TP Cần Thơ, cho biết, tuổi dậy thì của nữ (10-15 tuổi), sớm hơn nam (12-17 tuổi). Trong giai đoạn dậy thì, các nội tiết tố sinh dục của nữ (estrogen, progesterone), của nam (androgen và tetosteron) tăng dần, theo đó cơ quan sinh dục phát triển và cơ thể chuẩn bị sẵn sàng cho hoạt động sinh sản. Ở nữ giới, biểu hiện cho sự phát triển này là hiện tượng kinh nguyệt, với nam là hiện tượng xuất tinh. Kinh nguyệt là một hiện tượng sinh lý bình thường, biểu hiện là chảy máu ra ngoài âm đạo do bong niêm mạc tử cung. Kinh nguyệt có tính chất định kỳ hàng tháng, là kết quả của sự thay đổi nội tiết buồng trứng trong cơ thể. Ở tuổi vị thành niên, kinh nguyệt có thể chưa đều trong khoảng 1 - 2 năm đầu do hoạt động của buồng trứng chưa ổn định. Thông thường, nữ bắt đầu xuất hiện kinh nguyệt từ 10 - 18 tuổi. Mỗi vòng kinh từ 22 - 35 ngày, trung bình là 28 - 30 ngày. Thời gian hành kinh từ 3 - 7 ngày, lượng máu kinh khoảng 60ml. Máu kinh màu đỏ tươi, không đông, có mùi hơi nồng, không tanh. Cần giữ vệ sinh sạch sẽ, thay 3 - 5 lần băng vệ sinh mỗi ngày để phòng tránh các bệnh viêm nhiễm phụ khoa, ảnh hưởng sức khỏe sinh sản trong tương lai.

Bác sĩ Nguyễn Thị Bé Năm cho biết thêm, sự rối loạn của giai đoạn này biểu hiện đa dạng như: Vô kinh nguyên phát: quá 18 tuổi chưa hành kinh; vô kinh thứ phát: quá 3 tháng chưa hành kinh nếu trước đó kinh rất đều và quá 6 tháng chưa hành kinh nếu trước đó kinh không đều; vô kinh giả: máu kinh vẫn có nhưng màng trinh kín hoặc cổ tử cung bị dính nên máu kinh không chảy ra ngoài, còn gọi là bế kinh; rong kinh: hành kinh kéo dài trên 7 ngày; kinh thưa: vòng kinh kéo dài trên 35 ngày; kinh mau: vòng kinh ngắn dưới 21 ngày; băng kinh: máu kinh ra rất nhiều, trên 150 ml; rong huyết: ra máu không liên quan đến kỳ kinh; thống kinh: đau bụng nhiều khi hành kinh; kinh sớm: có kinh trước 10 tuổi.

Rất thường gặp các trường hợp rối loạn kinh nguyệt tuổi dậy thì, do chức năng buồng trứng chưa phát triển hoàn chỉnh, không có tác hại việc sinh sản trong tương lai. Do vậy, trong giai đoạn tuổi dậy thì, các bậc phụ huynh cần chú trọng tuyên truyền cho các em biết về sự phát triển tâm sinh lý tuổi dậy thì, đặc biệt là chăm sóc sức khỏe sinh sản. Các em gái cần có ý thức giữ gìn vệ sinh cá nhân sạch sẽ, giữ vệ sinh trong những ngày "đèn đỏ", cần chú ý thay băng vệ sinh thường xuyên, cách 4 giờ/lần, phòng tránh các bệnh lý phụ khoa, tránh nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe sinh sản. Bên cạnh đó, tình trạng rối loạn rong kinh cơ năng tuổi trẻ có thể điều trị bằng phác đồ phối hợp estrogen va progesterone. Ngoài ra, yếu tố dinh dưỡng có vai trò rất quan trọng trong kích hoạt sự dậy thì, lượng mỡ trong cơ thể phải chiếm 15% khối lượng cơ thể thì mới đảm bảo chức năng buồng trứng bình thường. Dậy thì muộn thường được thấy ở những người suy dinh dưỡng mãn tính. Do vậy, trong giai đoạn tuổi dậy thì, các em cần thực hiện chế độ dinh dưỡng hợp lý, phù hợp với độ tuổi.

Để điều trị các rối loạn kinh nguyệt tuổi dậy thì, gia đình có thể đưa các em gái đến Trung tâm chăm sóc sức khỏe sinh sản TP Cần Thơ (số 69 đường Hùng Vương, phường Thới Bình, quận Ninh Kiều) và các cơ sở y tế chuyên khoa để được tư vấn, hỗ trợ điều trị. Bên cạnh đó, các bậc phụ huynh nên quan tâm, giúp đỡ nhiều hơn khi con bước vào tuổi dậy thì, theo dõi sự phát triển cơ thể của các em và đến cơ sở y tế khám, tư vấn khi thấy bất thường. Sự phát triển về tâm lý của trẻ vị thành niên có nhiều thay đổi, dễ bị tác động, tò mò, thích khám phá, thử nghiệm; tỏ ra độc lập hơn, thích tự quyết định, có xu hướng tách ra khỏi sự kiểm soát của gia đình. Ngoài ra, các em chịu ảnh hưởng nhiều bởi bạn bè trang lứa. Do vậy, các em trong độ tuổi vị thành niên rất cần gia đình và xã hội quan tâm giáo dục, giúp đỡ, để phát triển đúng hướng, toàn diện về thể chất và tinh thần.

Bài, ảnh: THU SƯƠNG