“Tôi không kỳ vọng tập bút ký này là một tác phẩm lớn, chỉ mong nó như một cây cầu nhỏ bắc qua miền ký ức, kết nối tình yêu quê hương giữa người viết và người đọc”, nhà văn Diệp Bần Cò chia sẻ như vậy về tập bút ký “Tình bần Cù Lao Dung” (NXB Hội Nhà văn) mà anh vừa ra mắt bạn đọc.

Tập bút ký “Tình bần Cù Lao Dung”.

“Một quyển sách mỏng nhưng dày dặn”, đó là cảm nhận của người viết khi đọc đến trang cuối của tập bút ký. Bên trong 10 bài bút ký, với 120 trang sách, còn là một câu chuyện lớn hơn về đất và người ở dải đất cù lao thoai thoải trên dòng Hậu giang, nay thuộc TP Cần Thơ. Chia sẻ về ấn phẩm thứ 2 trong sự nghiệp cầm bút, sau tập truyện ngắn “Nghĩa tình” (2024), tác giả Diệp Bần Cò nói rằng: Lớn lên trên vùng đất Cù Lao Dung, anh luôn cảm thấy trong tim có một mạch nguồn yêu thương, day dứt và thôi thúc cần phải ghi lại những điều thân quen, bình dị của quê hương. “Tình bần Cù Lao Dung” chính là kết quả của những tháng năm sống, quan sát, lắng nghe và đồng hành cùng quê hương cù lao xanh. “Tôi viết không chỉ để kể chuyện, mà còn để lưu giữ ký ức, để tri ân và để sẻ chia”, nhà văn Diệp Bần Cò tâm tình.

Đi qua 10 bút ký, người đọc mường tượng ra một Cù Lao Dung đầy kỳ thú, hấp dẫn và mang trong mình chiều sâu văn hóa đặc trưng, không chỉ tích tụ từ hạt phù sa mà còn từ truyền thống lịch sử, văn hóa, từ sự kiến tạo của bao thế hệ người dân. Nhà văn Diệp Bần Cò mở đầu bằng bài ký “Nặng tình cây mía quê hương”, kể chuyện thầy giáo cù lao Nguyễn Văn Nưng với sáng chế chiếc máy vô chân mía hiệu quả. Hay với “Chuyện một cựu binh đoàn tàu không số”, tác giả Diệp Bần Cò mang đến nhiều kiến thức về đoàn tàu huyền thoại, về những người lính anh hùng lênh đênh trên biển cả với những chuyến tàu không số. Đó là cuộc gặp gỡ ông Ba Quyết, cựu binh đoàn tàu không số đang sống ở Cù Lao Dung. Qua lời kể của ông và qua nghệ thuật khai thác thông tin đầy khéo léo của tác giả, người đọc như mường tượng một bộ phim trước mắt: những tình huống đối đầu với địch, những chuyến chở vũ khí từ Bắc vào Nam đầy hiểm nguy… Kết thúc bài ký, tác giả cảm động: “Ông, cựu binh Huỳnh Văn Quyết, một con người, một tấm lòng luôn thắp sáng nghĩa nhân, mong Tổ quốc từng ngày vỗ cánh!”.

Trong tập bút ký này, người viết ấn tượng với những bài viết về văn hóa, lịch sử Cù Lao Dung của nhà văn Diệp Bần Cò. Ấn tượng nhất là “Chuyện về rồng Bassac”, với hành trình anh đi tìm cửa thứ 9 của dòng Cửu Long đổ ra biển lớn. Từ một cửa sông đổ nước về khơi, nay là con sông cạn, đã được “đổi họ thay tên”, đi vào quên lãng. Không chỉ là tiếc nuối cho một cửa sông, bài ký của tác giả còn nói về thiên nhiên, biến đổi khí hậu. Anh ví von rất hay: “Nếu ví sông Bassac là một con rồng thì tôi xin ví mỗi vườn cây, bãi mía, rẫy màu hai bên mé sông này là vảy rồng. Nếu mạch máu của con rồng lưu thông không tốt… thì những chiếc vảy của nó liệu có bóng mượt hay không?”. Còn với bài ký “Tình bần Cù Lao Dung”, cây bần trên xứ cù lao đẹp đẽ và thu hút đến lạ kỳ. Với anh, đó là loài cây biểu trưng của quê hương, mang trong mình tầm vóc văn hóa của xứ sở.

Bút ký của Diệp Bần Cò chân tình, nhẹ nhàng, dân dã, không lên gân, giáo điều. Tất cả là kể, gợi mở, dẫn dắt người đọc về với cù lao để nghe anh kể chuyện. Những câu văn thấm đẫm tình yêu quê hương. Cũng bởi yêu quê hương cù lao, yêu con rạch Bần Cò và yêu những rặng bần xanh mướt, thầy giáo Đỗ Ngọc Diệp đã chọn cho mình bút danh Diệp Bần Cò để đi trọn hành trình với văn chương.

Bài, ảnh: ĐĂNG HUỲNH