Những ngày gần đây, giá lúa gạo tại các tỉnh, thành ĐBSCL tiếp tục nhích lên do nhu cầu gạo cho xuất khẩu tăng. Lúa bán được giá nhà nông rất phấn khởi. Nhưng có một thực tế là những nhà nông làm các giống lúa thường như IR 50404 lại dễ tiêu thụ lúa và có lợi nhuận cao hơn so với làm những giống lúa thơm...

* GIÁ LÚA GẠO TIẾP TỤC TĂNG

So với 1 tuần trước, giá lúa gạo tại TP Cần Thơ và nhiều tỉnh trong khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) tiếp tục tăng thêm 200 đồng/kg.

Thu mua gạo chế biến xuất khẩu tại một doanh nghiệp ở quận Thốt Nốt, TP Cần Thơ.

Hiện lúa hạt tròn tại thành phố và nhiều tỉnh được thương lái đến tận nhà, tận ruộng thu mua với giá 4.300-4.400 đồng/kg (lúa khô), lúa hạt dài 4.400-4.500đồng/kg. Riêng lúa Jasmine đã phơi khô 4.800 –5.100 đồng/kg. Giá gạo lức nguyên liệu xuất khẩu loại tốt, hạt dài được nhiều doanh nghiệp (DN) TP Cần Thơ mua 5.700 đồng /kg và gạo trắng 6.400-6.500 đồng/kg; gạo thơm (gạo trắng Jasmine, ST...) 8.000-8.400 đồng/kg. Giá lúa gạo đã liên tục nhích lên trong những ngày gần đây do hoạt động xuất khẩu gạo được đẩy mạnh. Giá gạo thế giới cũng đã tăng thêm khoảng 20-30 USD/tấn so với cách nay 1 tuần. Hiện giá sàn xuất khẩu gạo 5% tấm của Việt Nam ở mức khoảng 460 -470 USD/tấn; gạo 25% tấm 410 USD/tấn (giá FOB).

Năm 2009, nước ta đặt chỉ tiêu xuất khẩu từ 4,5-5 triệu tấn gạo. Nhưng chỉ trong 2 tháng đầu năm đã xuất khẩu hơn 1 triệu tấn gạo, đạt kim ngạch 479 triệu USD, gấp 2,29 lần về sản lượng và 2,51 lần về giá trị so với cùng kỳ năm trước. Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, trong 2 tháng đầu năm, các DN trong nước đã ký được hợp đồng xuất khẩu gạo đến hết tháng 6-2009 trên 3,6 triệu tấn. Theo tính toán của các cơ quan chức năng, khả năng cung cấp lượng gạo hàng hóa cho xuất khẩu 6 tháng đầu năm 2009 chỉ khoảng 3,3 triệu tấn. Vì vậy, trong tháng 2 vừa qua, Hiệp hội Lương thực Việt Nam đã có Công văn số 48/CV/HH gửi đến các DN về việc Văn phòng Hiệp hội chỉ đăng ký tiếp các hợp đồng xuất khẩu gạo có thời hạn giao hàng từ tháng 7-2009 đến tháng 9-2009. Mục đích của công văn này nhằm giãn thời gian giao hàng để phòng ngừa tình trạng thiếu nguồn hàng, tranh mua tranh bán, đẩy giá lúa gạo tăng cao làm ảnh hưởng chỉ số giá tiêu dùng trong nước.

* LÚA THƯỜNG DỄ BÁN HƠN LÚA THƠM

Hiện nay, giá các loại lúa thường (lúa hạt tròn, hạt dài) và lúa thơm đều tăng. Tuy nhiên, các giống lúa thường đang dễ tiêu thụ hơn các giống lúa thơm (Jasmine, ST, VD...). Trong các vụ lúa hè thu và thu đông 2008, giống lúa IR50404 khó tiêu thụ, thậm chí không bán được hoặc chỉ bán cho vịt ăn. Nhưng hiện nay, các tiểu thương lại săn lùng lúa giống này để bán cho các DN xuất khẩu. Hiện nay, nông dân có các loại lúa thường vừa dễ bán vừa có mức lời cao gấp 2-3 lần so với nhiều người làm lúa thơm. Nguyên nhân do giá nhiều loại lúa thơm đang chênh lệch không nhiều so với lúa thường nhưng năng suất lúa thấp hơn từ vài trăm kg mỗi công. Đơn cử, giá lúa hạt dài tại nhiều địa phương đang ở mức 4.400- 4.500 đồng/kg. Trong khi đó, giống lúa 4900 (thơm nhẹ) ở mức 4.500- 4.600 đồng/kg, còn lúa thơm Mỹ Jasmine 4.700-5.100 đồng/kg, tùy nơi.

Bà Nguyễn Thị Thùy Linh, ở ấp Vĩnh Qui, xã Vĩnh Trinh, huyện Vĩnh Thạnh vừa thu hoạch xong 7,5 công lúa thơm (Jasmine), đạt năng suất khoảng 35 giạ/công. Bà Thùy Linh cho biết: “Năm nay lúa của tôi bị rầy nâu gây hại, năng suất không cao, vụ này chắc không có lời nhiều. Cách đây 1 tuần giá lúa thơm chỉ ở mức 4.800 đồng/kg, giờ đã lên 5.000 đồng/kg tôi rất phấn khởi. Tuy nhiên, tôi vẫn đang tìm mối bán lúa vì tiểu thương đến hỏi mua lúa nhưng chỉ mua lúa thường, chứ không mua lúa thơm”.

Trong khi đó, ông Bùi Văn Thường ở ấp Thới Bình B, xã Thới Thạnh, huyện Thới Lai, vui mừng cho biết: “Vụ này tôi làm giống lúa IR50404 trên diện tích 5 công đất và đạt năng suất bình quân 1 tấn/công. Hiện tiểu thương đang mua lúa này với giá 4.300 đồng/kg, trừ đi chi phí, tôi còn lời từ 3-3,5 triệu đồng/công”. Ông Đào Văn Tâm ở khu vực Tân Lợi 2, phường Tân Hưng, quận Thốt Nốt, kể: “Do 2 vụ trước đây lúa IR 50404 tiêu thụ không được nên vụ đông xuân 2008-2009 bà con trong khu vực đều chuyển sang làm lúa thơm và các giống lúa khác, chỉ có mình tôi là làm giống lúa IR 50404. Không ngờ tôi lại trúng mùa, trúng giá, tính ra đạt lợi nhuận cao hơn nhiều so với nhiều bà con làm lúa thơm. Vụ này 3 công lúa của tôi đạt năng suất 1 tấn/công (50 giạ/công). Hiện có tiểu thương đến trả giá 4.400 đồng/kg nhưng tôi chưa bán vì có nơi đã bán được giá 4.450 đồng/kg. Với giá lúa hiện nay, tính ra tôi có lời khoảng 3 triệu đồng/công. Vụ tới tôi định sạ lại giống lúa IR 50404 này”.

* ĐẦU RA CHO GẠO THƠM?

Theo lý giải của nhiều tiểu thương và DN, có tình trạng trên là do trong những tháng đầu năm 2009, xuất khẩu gạo của nước ta đã tăng mạnh so với cùng kỳ năm trước nhưng chủ yếu là xuất các loại gạo thường. Bà Huỳnh Thị Tha, tiểu thương bán lúa gạo quê ở huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang, nói: “Vụ đông xuân 2008-2009, nông dân ở nhiều nơi đã bỏ các giống lúa thường chuyển sang trồng lúa thơm làm nguồn cung loại lúa thường giảm mạnh. Trong khi nguồn cung lúa thơm tăng cao nhưng mặt hàng này lâu nay vốn tiêu thụ ở nội địa là chủ yếu. Vì vậy, thương lái đang tập trung mua các loại lúa thường để phục vụ cho xuất khẩu. Thời điểm này, một số DN xuất khẩu gạo có mua lúa và gạo thơm xuất khẩu nhưng lượng mua vào khá hạn chế so với cùng kỳ năm trước”.

Công ty TNHH Trung An ở quận Thốt Nốt, TP Cần Thơ đang thu mua bình quân 200 tấn gạo/ngày phục vụ cho xuất khẩu (chủ yếu là gạo lúa thường). Chị Phạm Lê Khánh Huyền, Kế toán công ty này cho biết: “Trong 2 tháng đầu năm, theo nhận xét của tôi, lượng gạo thơm xuất khẩu của các DN không tăng đột biến so với cùng kỳ năm trước do các hợp đồng xuất khẩu chủ yếu tập trung ở các loại gạo thường: loại gạo 25% tấm, 15% tấm, 5% tấm. Hiện nay, nhiều DN đang đẩy mạnh việc chào bán các loại gạo thơm, gạo chất lượng cao. Vì vậy, tôi tin rằng trong thời gian tới đầu ra các loại gạo thơm sẽ tốt hơn”.

Trên thực tế, nhiều loại gạo thơm tuy có tiêu thụ chậm so với gạo thường nhưng cũng không phải là quá khó bán hàng và có giá rẻ. Hiện sắp bước vào cuối vụ thu hoạch lúa đông xuân, nhiều tiểu thương và vựa lúa tìm mua các loại gạo thơm để trữ lại chờ giá tăng đem hàng ra bán. Trong khi đó, nhiều DN xuất khẩu gạo chào hàng xuất gạo thơm với giá khoảng 590-600 USD/tấn và đang thu mua gạo thơm và lúa thơm với giá tương đối cao. Giá lúa Jasmine được nhiều DN mua tại nhà máy ở mức 5.000-5.100 đồng/kg; gạo Jasmine trắng, loại tốt 8.200-8.400 đồng/kg.

Bài, ảnh: Khánh Trung