Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị vừa tiếp tục truyền thống kéo dài 35 năm qua của Bắc Kinh là chọn các quốc gia châu Phi trở thành điểm đến đầu tiên trong lịch trình ngoại giao năm mới của nước này.

Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị (trái) trong cuộc gặp với Tổng thống CHDC Congo Denis Sassou Nguesso hôm 7-1. Ảnh: AFP

Theo đó, trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên trong năm 2025 bắt đầu từ ngày 6-1, Ngoại trưởng Vương Nghị đã đến thăm Namibia, Cộng hòa Congo, Chad và Nigeria. Trong cuộc hội đàm với Tổng thống Nigeria Bola Ahmed Tinubu và người đồng cấp Yusuf Tuggar hôm 9-1, ông Vương Nghị cam kết viện trợ quân sự 1 tỉ nhân dân tệ (tương đương 136 triệu USD) cho châu Phi và cho biết Trung Quốc sẽ giúp đào tạo 6.000 quân nhân và 1.000 cảnh sát trên khắp lục địa.

Trước đó, phát biểu tại thủ đô Windhoek (Namibia) hôm 6-1, Ngoại trưởng Vương Nghị cho biết ông hy vọng chuyến thăm sẽ “cho thế giới thấy rằng Trung Quốc luôn là người bạn đáng tin cậy của những người anh em châu Phi, là đối tác đáng tin cậy nhất của các quốc gia châu Phi trong nỗ lực phát triển, phục hồi và là người ủng hộ mạnh mẽ nhất của châu Phi trên trường quốc tế”.

Paul Nantulya, chuyên gia tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược châu Phi thuộc Đại học Quốc phòng Washington (Mỹ), cho hay Namibia là đối tác hàng hải chính của Trung Quốc trên bờ biển Đại Tây Dương, nơi tập trung nhiều dự án phát triển cảng của Trung Quốc. Namibia cũng giàu urani và các khoáng sản quan trọng như lithi, coban hay mangan. Trong cuộc gặp với ông Vương Nghị, Tổng thống Namibia Nangolo Mbumba nói rằng đầu tư của Trung Quốc “tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển ngành khai thác urani của Namibia trở thành một trong những nhà sản xuất urani lớn nhất toàn cầu”.

Theo giới phân tích, quyết định đến thăm châu Phi của Ngoại trưởng Vương Nghị, cụ thể là Cộng hòa Dân chủ (CHDC) Congo, có tầm quan trọng chiến lược. Trong cuộc gặp với ông Vương Nghị, Tổng thống CHDC Congo Denis Sassou Nguesso nhận định châu Phi đang đóng vai trò ngày càng quan trọng trong các vấn đề thế giới, qua đó bày tỏ hy vọng sự chú trọng của Trung Quốc vào châu Phi sẽ dẫn đến sự chú ý lớn hơn và hỗ trợ nhiều hơn cho lục địa này trên quy mô toàn cầu. Nhà lãnh đạo châu Phi cũng bày tỏ kỳ vọng khi năm nay đánh dấu sự khởi đầu của việc thực hiện các kết quả của Hội nghị thượng đỉnh Diễn đàn hợp tác Trung Quốc - châu Phi (FOCAC) 2024 mà nhiều nhà phân tích tin rằng Trung Quốc đã sử dụng nó để chính thức hóa các sáng kiến của mình được thực hiện trên khắp châu Phi.

Chuyến thăm của ông Vương Nghị tới châu Phi diễn ra trong bối cảnh sự cạnh tranh địa chính trị tại khu vực trở nên gay gắt hơn kể từ khi xảy ra ra làn sóng đảo chính quân sự lật đổ các nhà lãnh đạo ở nhiều quốc gia Tây Phi trong những năm gần đây. Theo đó, nhiều thuộc địa cũ của Pháp đã cắt đứt quan hệ với Paris và ngày càng hướng tới Nga, Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran. Trong bối cảnh Trung Quốc và phương Tây đang cạnh tranh gay gắt về công nghệ, giới phân tích cho rằng chuyến thăm châu Phi lần này của Ngoại trưởng Vương Nghị có thể tập trung vào các dự án khoáng sản thiết yếu dồi dào tại 4 điểm đến nói trên. 

Eric Olander, nhà đồng sáng lập Dự án Trung Quốc - Nam bán cầu, cho rằng chuyến thăm này đã “gây tiếng vang ở châu Phi”. Nó như một lời nhắc nhở về cam kết nhất quán của Trung Quốc đối với lục địa đen, trái ngược với cách tiếp cận của Mỹ, Anh hay Liên minh châu Âu. Được biết, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken cũng đã bắt đầu năm 2024 bằng các chuyến thăm tới Cape Verde, Bờ Biển Ngà, Nigeria và Angola. Tuy nhiên, theo chuyên gia phân tích người Nigeria Ovigwe Eguegu, sự khác biệt trong cách tiếp cận châu Phi của Mỹ và Trung Quốc là rất lớn. “Một đối tác đến thăm châu Phi khi họ có thời gian, còn đối tác kia biến chuyến thăm thành một truyền thống. Chuyến thăm không chỉ mang tính biểu tượng, bởi nó khiến mối quan hệ giữa hai bên phát triển một cách mạnh mẽ” - ông Eguegu đánh giá.

TRÍ VĂN (Tổng hợp)