Mặc dù không còn chiếm đóng phần lớn lãnh thổ Syria và miền Bắc Iraq, nhưng tổ chức tự xưng Nhà nước Hồi giáo (IS) vẫn tích cực truyền cảm hứng và hỗ trợ cho các cá nhân ở châu Âu thực hiện nhiều vụ khủng bố trong những năm gần đây.

Mối nguy lớn từ đòn tấn công công nghệ thấp

IS vẫn chưa bị đánh bại hoàn toàn, ngay cả khi chúng chỉ còn là một mạng lưới liên kết lỏng lẻo chứ không phải một vương quốc Hồi giáo tự xưng kiểm soát nhiều thành phố lớn như trước năm 2019.

Shamsud-Din Jabbar, hung thủ trong vụ tấn công ở New Orleans. Ảnh: AFP

Cuộc tấn công đáng chú ý nhất mà IS nhận trách nhiệm trong năm 2024 là vụ đánh bom kinh hoàng tại một trung tâm mua sắm ở thủ đô Mát-xcơ-va của Nga vào tháng 3, khiến ít nhất 150 người thiệt mạng và hơn 500 người bị thương.

Các cơ quan an ninh phương Tây lo ngại những cá nhân lấy cảm hứng từ IS sẽ tiến hành các cuộc tấn công công nghệ thấp, chẳng hạn như đâm dao, xả súng và tông xe vào đám đông. Những kế hoạch này rất khó phát hiện.

Các vụ tông xe vào đám đông nhân danh IS trong vài năm gần đây, bao gồm ở Nice (Pháp), Barcelona (Tây Ban Nha), Berlin (Đức) và New York (Mỹ), đã làm chết hơn 100 người.

Sau vụ tấn công bằng xe khiến 14 người thiệt mạng và hàng chục người bị thương tại thành phố New Orleans (Mỹ) ngày 1-1, Cục Điều tra liên bang Mỹ (FBI) đã phát hiện một lá cờ IS trên xe gây án của nghi phạm Shamsud-Din Jabbar. Theo kết quả điều tra công bố ngày 2-1, cựu binh Mỹ này hành động theo kiểu “sói đơn độc” và hắn đã cam kết trung thành với IS trước mùa hè năm ngoái. Đến nay, Nhà Trắng vẫn chưa phát hiện bằng chứng nào về sự chỉ đạo hoặc tham gia của nước ngoài trong vụ tấn công này.

IS và tổ chức khủng bố al-Qaeda đã nhiều lần kêu gọi những người ủng hộ tự mình thực hiện các cuộc tấn công. Hung thủ đánh bom cuộc thi marathon Boston ở Mỹ năm 2013 đã sử dụng “công thức” từ một ấn phẩm trực tuyến của al-Qaeda để chế tạo các thiết bị nổ.

Lợi dụng cuộc chiến ở Gaza

Theo bà Rita Katz, Giám đốc điều hành tổ chức SITE Intelligence, các sự kiện ở Trung Đông đã thôi thúc những cá nhân bị cực đoan hóa thực hiện hành vi bạo lực.

Từ khi Israel bắt đầu tấn công Dải Gaza vào tháng 10-2023, số lượng các kế hoạch “sói đơn độc” nhân danh IS đã tăng đáng kể. Trong đó có vụ đâm dao hàng loạt tại một lễ hội ở Đức; một âm mưu nhằm vào các buổi biểu diễn của ca sĩ Taylor Swift ở Áo; vụ đâm một người đàn ông Do Thái Chính thống ở Thụy Sĩ. Trong vụ ở Thụy Sĩ, hung thủ chỉ mới 15 tuổi đã thề trung thành với IS và thừa nhận rằng hắn đáp lại lời kêu gọi của IS để tấn công người Do Thái và người Cơ Đốc giáo.

Đầu năm 2024, phát ngôn viên IS Abu Hudhayfah al-Ansari đã kêu gọi người Hồi giáo “săn lùng con mồi” là những người Do Thái, Cơ Đốc giáo và các đồng minh của họ trên toàn thế giới. IS xúi giục những người ủng hộ tấn công các mục tiêu dễ trước, rồi tới các mục tiêu khó, tấn công các mục tiêu dân sự trước rồi tới các mục tiêu quân sự.

Sau khi mất lãnh thổ ở Trung Đông, IS cũng đã tìm cách khai thác những bất bình cá nhân, các vấn đề sức khỏe tâm thần và những lỗ hổng về mặt ý thức hệ, để rồi biến những cá nhân bị cô lập ở phương Tây thành công cụ bạo lực chết người.

Các nhà điều tra vẫn đang tìm hiểu cách hung thủ trong vụ tấn công ở New Orleans bị cực đoan hóa. Nhưng theo Reuters, đối tượng này đã phải vật lộn để vượt qua cú sốc ly hôn gần đây.

Thành phần quan trọng giúp IS liên tục tạo ảnh hưởng là sử dụng tinh vi các nền tảng trực tuyến để phát tán, tuyên truyền. Bất kể những nỗ lực của các công ty mạng xã hội nhằm xóa bỏ nội dung cực đoan, IS, al-Qaeda và các chi nhánh của chúng đã thích nghi bằng cách chuyển sang các dịch vụ nhắn tin được mã hóa, diễn đàn web đen và các nền tảng khác. Hiện nay vẫn còn rất nhiều nội dung ủng hộ IS có thể tìm thấy trên mạng.

Nhánh mạnh nhất của IS là Nhà nước Hồi giáo Khorasan (IS-K). IS-K hoạt động tại miền Ðông Afghanistan với tham vọng toàn cầu và hiện diện trực tuyến tinh vi bằng nhiều ngôn ngữ, bao gồm tiếng Anh. Trong 3 năm qua, “chân rết” này trở nên tham vọng và hung hăng hơn khi nỗ lực nhấn mạnh tầm quan trọng ở khu vực Nam và Trung Á. IS-K cũng cố gắng nhắm đến Tây Âu, Mỹ và Nga.

HẠNH NGUYÊN (Tổng hợp)