Giữ thái độ lạc quan thận trọng, các nhà lãnh đạo châu Âu cho biết họ thống nhất ý kiến với Tổng thống Mỹ Donald Trump rằng Ukraine phải là bên liên quan trong bất kỳ cuộc đàm phán nào về lãnh thổ.

Tổng thống Trump phát biểu tại Trung tâm Kennedy ở Washington. Ảnh: QNA

Ngày 13-8, Thủ tướng Đức Friedrich Merz chủ trì một loạt cuộc họp trực tuyến giữa các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU), các thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cùng Tổng thống Trump và cấp phó JD Vance. Mục tiêu là xây dựng quan điểm trước thềm hội nghị đỉnh Mỹ - Nga tổ chức tại bang Alaska vào ngày 15-8, trong đó các đồng minh kêu gọi Tổng thống Trump thể hiện lập trường cứng rắn trước Tổng thống Nga Vladimir Putin về nhu cầu đảm bảo bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào cũng không đẩy Kiev ra ngoài lề.

Tại cuộc họp báo chung với Tổng thống Zelensky tại Berlin, Thủ tướng Merz cảnh báo an ninh và nền dân chủ của châu Âu đang bị đe dọa nếu hoạt động quân sự của Nga tiếp tục bị phớt lờ. Dựa trên quan điểm này, Thủ tướng Merz cho biết các nước châu Âu, NATO cùng với Mỹ đã đạt được sự nhất trí rộng rãi về việc đánh giá tình hình và các mục tiêu cần đạt được tại cuộc họp của hai ông Trump - Putin. Họ đề xuất với ông Trump 5 “lằn ranh đỏ” để đưa vào hội nghị thượng đỉnh Alaska: lệnh ngừng bắn là điều kiện tiên quyết cho các cuộc đàm phán tiếp theo; bất kỳ cuộc thảo luận về lãnh thổ nào cũng phải bắt đầu từ tiền tuyến hiện tại; các đảm bảo an ninh ràng buộc của phương Tây mà Nga phải chấp nhận; sự tham gia của Ukraine vào các cuộc đàm phán; và sự ủng hộ từ cả Mỹ và châu Âu, bao gồm cả Ukraine, cho bất kỳ thỏa thuận nào. “Chiến lược này dựa trên cách tiếp cận kết hợp giữa hỗ trợ Ukraine và gây áp lực lên Nga. Một giải pháp ngoại giao phải bảo vệ được các lợi ích an ninh quan trọng của Ukraine và châu Âu” - theo tuyên bố chung sau cuộc họp trực tuyến.

Phát biểu sau đó tại Trung tâm Kennedy ở Washington, Tổng thống Trump đánh giá cao buổi thảo luận thân thiện giữa các đồng minh. Người đứng đầu Nhà Trắng đồng thời để ngỏ khả năng sớm tổ chức cuộc họp 3 bên với nhà lãnh đạo Nga, Ukraine nếu mọi thứ diễn ra tốt đẹp. Tái khẳng định quyết tâm tìm kiếm giải pháp cho cuộc xung đột kéo dài hơn 3 năm qua, ông Trump mặt khác hạ thấp kỳ vọng cuộc gặp với Tổng thống Putin mang lại bước đột phá ngay lập tức. Tuy nhiên, ông chủ Nhà Trắng cảnh báo Mát-xcơ-va có thể đối mặt “hậu quả nghiêm trọng”, trừ khi đồng ý ngừng bắn và chấm dứt chiến tranh ở Ukraine.

Đánh giá thái độ các bên liên quan, tờ Financial Times dẫn lời giới chuyên môn cho biết hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Nga khả năng lớn không giải quyết nhiều vấn đề thực tế trong bối cảnh các bên gian nan tìm kiếm tiếng nói chung. Nhưng nó có thể đóng vai trò là cầu nối cho tiến trình hòa bình, trong đó kịch bản khả dĩ nhất là các bên chấp nhận giải quyết nút thắt về lãnh thổ. Theo giới phân tích, các nhà lãnh đạo có thể đàm phán ở một mức độ hợp lý đối với đề xuất trao đổi lãnh thổ và tiến hành theo khung thời gian 20 hoặc 30 năm như điều kiện ngừng bắn, mở đường cho các cuộc đàm phán tiếp theo.
Trong một tuyên bố, Bộ Ngoại giao Nga ngày 13-8 cũng nói rõ lập trường của nước này không thay đổi kể từ khi được Tổng thống Putin nêu ra vào tháng 6-2024. Cơ quan này cũng đánh giá những nỗ lực ngoại giao vào phút chót của châu Âu hoàn toàn không có ý nghĩa thực tế. Thậm chí, một quan chức Nga còn chỉ trích các nhà lãnh đạo châu Âu “đạo đức giả” khi ngoài mặt ủng hộ hoạt động ngoại giao chấm dứt khủng hoảng nhưng thực tế lại đang phá hoại những nỗ lực đó.

Trong động thái thể hiện sức mạnh trước hội nghị thượng đỉnh với Mỹ, nguồn tin an ninh phương Tây và các nhà phân tích độc lập cho biết Nga dường như chuẩn bị phóng thử nghiệm tên lửa hạt nhân Burevestnik được cho có thể xuyên thủng lá chắn “Vòm Vàng” - hệ thống phòng không 4 lớp đang được Lầu Năm Góc xây dựng và dự kiến hoàn thành năm 2028.

MAI QUYÊN (Theo Washington Post, Al Jazeera)