Cả cuộc đời phục vụ công chúng bên cạnh vợ là Nữ hoàng Elizabeth II, Hoàng thân Philip cuối cùng đã chính thức nghỉ hưu ở tuổi 96.

Công tước xứ Edinburgh đã tham dự cuộc diễu hành của Thủy quân lục chiến Hoàng gia Anh tại Cung điện Buckingham ngày 2-8, hoạt động cá nhân cuối cùng trong số 22.219 lần xuất hiện trước công chúng kể từ khi Nữ hoàng lên ngôi năm 1952.

Hoàng thân Philip vốn xuất thân hoàng tộc – Hoàng tử Philippos của Hy Lạp và Đan Mạch.

Ông chào đời ngày 10-6-1921, là con trai duy nhất của Hoàng tử Andrew của Hy Lạp (em trai Vua Constantine) và Công nương Alice của xứ Battenberg.

Lúc 18 tháng tuổi, ông và gia đình lên tàu của Hải quân Hoàng gia Anh để di tản khỏi đất nước Hy Lạp bất ổn về chính trị.

Sau khi gia đình định cư ở Paris (Pháp), Philip được đưa đi học tại trường dự bị ở Anh khi mới 7 tuổi, tiếp đến là trường trung học ở miền Nam nước Đức và sau đó là trường Gordonstoun ở Scotland.

Khi Thế chiến II bùng nổ năm 1939, ông trở thành học viên trường Hải quân Hoàng gia nổi tiếng trước khi phục vụ trên các chiến hạm ở Ấn Độ Dương và Địa Trung Hải.

Philip được chính thức giới thiệu với Công chúa Elizabeth vào tháng 7-1939 khi cha cô là Vua George VI và gia đình Philip đi thăm Đại học Hải quân Hoàng gia ở Dartmouth, trên bờ biển phía Nam nước Anh.

Họ giữ liên lạc trong chiến tranh và gặp nhau một vài lần trước khi kết hôn vào ngày 20-11-1947 tại Tu viện Westminster. 1947 cũng là năm ông từ bỏ các tước hiệu hoàng gia Hy Lạp và Đan Mạch, chính thức trở thành công dân Anh.

Những lúc rảnh rỗi, Hoàng thân Philip hay đua ngựa và từng đại diện cho Anh thi tài cấp quốc tế ở môn thể thao đua ngựa kéo xe. Ông cũng quan tâm đến khoa học, công nghệ và môi trường.

Ở Anh và Khối thịnh vượng chung, tên của ông được đặt cho chương trình Giải thưởng của Công tước Edinburgh, thành lập năm 1956 nhằm phát triển sự tự tin và kỹ năng cho người trẻ từ 15-25 tuổi.

Nữ hoàng Elizabeth II mô tả Hoàng thân Philip, người chồng gần 70 năm của bà là “sức mạnh và chỗ nương tựa của tôi”.

Tuy có tiếng là lạnh lùng với con cái, song nhiều nhà quan sát nhận định công tước như “chất keo” gắn kết gia đình hoàng gia khi con họ trải qua hàng loạt vụ ly hôn.

Đơn cử, Công nương Diana thường trân trọng viết “Dearest Pa” (Cha kính mến) trong những lá thư trao đổi mà qua đó, ông an ủi con dâu sau cuộc hôn nhân tan vỡ với con trai Charles.

Công tước xứ Edinburgh cũng nổi tiếng với phong cách hài hước, lối nói nửa bông đùa nửa châm chọc.

Điển hình trong một chuyến thăm lịch sử cấp nhà nước đến Trung Quốc năm 1986, Hoàng thân Philip cảnh báo một nhóm du học sinh người Anh rằng: “Nếu ở lại đây lâu hơn, tất cả các bạn sẽ có đôi mắt hí”.

AFP cho biết trong 65 năm qua, cựu sĩ quan hải quân thời Thế chiến II đã thực hiện 637 chuyến thăm nước ngoài, có 5.496 bài phát biểu và giữ nhiều vai trò như người bảo trợ, chủ tịch hoặc thành viên của 780 tổ chức.

Hoạt động cuối cùng của Hoàng thân Philip ngày 2-8 cũng nhằm tôn vinh binh nghiệp của ông.

Người phát ngôn của Cung điện Buckingham cho biết sự kiện này sẽ kết thúc các hoạt động trước công chúng của riêng công tước, song Hoàng thân có thể chọn tham gia các sự kiện cùng Nữ hoàng trong thời gian tới.

Công tước xứ Edinburgh và Nữ hoàng Elizabeth (91 tuổi) dự kiến kỷ niệm 70 năm ngày cưới, tức đám cưới “bạch kim”, vào tháng 11 tới.

Những năm gần đây, cặp vợ chồng Hoàng gia đã giảm bớt khối lượng công việc, chuyển giao nhiều trách nhiệm cho con trai là Thái tử Charles và các cháu trai là Hoàng tử William và Harry.

THANH TRÚC