Tổng thống Mỹ nhận cuộc gọi điện thoại của ông Putin tại khách sạn Ritz Carlton ở Thủ đô Riyadh của Arabie Séoudite tối 28-3, ngay khi ông Obama vừa trở về trên chiếc chuyên cơ “Không lực 1” sau cuộc gặp thượng đỉnh kéo dài 2 tiếng đồng hồ với Quốc vương nước chủ nhà Abdullah ở Trại sa mạc Rawdat al-Khraim, gần Riyadh. Theo thông cáo Nhà Trắng, trong cuộc điện đàm khoảng 1 giờ đồng hồ với ông Obama, Tổng thống Nga bàn luận về kiến nghị của Mỹ trước đây muốn tìm kiếm một giải pháp ngoại giao cho cuộc khủng hoảng tại Ukraina, đồng thời lưu ý cộng đồng quốc tế phải điều tra tình trạng đe dọa và cưỡng đoạt của những kẻ cực đoan chống lại dân thường, chính quyền và các cơ quan thực thi pháp luật ở các khu vực có đa số người Nga sinh sống tại Ukraina. Đây được coi là cú điện thoại bất ngờ và nằm ngoài mong đợi của ông Obama, người mới cách đây mấy ngày mỉa mai Nga là “cường quốc khu vực” chỉ dám bắt nạt quân sự các quốc gia nhỏ láng giềng. Đây cũng là cuộc điện đàm đầu tiên giữa hai nhà lãnh đạo Nga-Mỹ kể từ khi Washington và các nước Liên minh châu Âu (EU) áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Mát-xcơ-va liên quan đến việc sáp nhập bán đảo Crimea.

Theo một quan chức cấp cao Mỹ, Ngoại trưởng John Kerry đã đưa ra sáng kiến ngoại giao giải quyết vấn đề Ukraina với người đồng cấp Nga Sergei Lavrov tại cuộc gặp ở Hà Lan vừa qua với 4 nội dung như sau: Nga phải lui binh tại các khu vực biên giới giáp Ukraina; quốc tế gởi giám sát viên đến theo dõi tình hình nhân quyền tại Ukraina; Nga đối thoại trực tiếp với Ukraina trước trung gian quốc tế; đảm bảo cuộc bầu cử tổng thống tại Ukraina.

Đáp lại thiện chí của Tổng thống Putin, ông Obama trước hết yêu cầu Điện Kremlin phải gởi đề nghị cụ thể bằng văn bản và nhấn mạnh giải pháp ngoại giao luôn là khả dĩ với điều kiện Nga phải rút binh sĩ khỏi các vùng biên giới cũng như không có thêm bất kỳ bước “leo thang” nào vi phạm toàn vẹn lãnh thổ và chủ quyền của Ukraina. Tổng thống Mỹ cũng hứa sẽ gây sức ép để chính quyền Ukraina tiếp tục kiềm chế và “xuống thang”, thúc đẩy cải cách hiến pháp và bầu cử dân chủ với sự ủng hộ của Nga. Và lãnh đạo hai nước thống nhất để Ngoại trưởng Kerry và Lavrov sớm bàn luận trực tiếp với nhau.

Hiện tại, đại diện thường trực Nga tại Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE) Andrei Kelin đã tuyên bố Mát-xcơ-va coi cuộc bầu cử tổng thống Ukraina dự kiến diễn ra vào ngày 25-5 tới là bất hợp pháp. Trong một cuộc họp báo tại Vienne (Áo), ông Kelin nêu rõ: “Chúng tôi cho rằng cuộc bầu cử là bất hợp pháp vì nó không phù hợp với thỏa thuận do phe đối lập và Tổng thống Viktor Yanukovych ký kết hôm 21-2”. Ông cho rằng để có tính hợp pháp, lãnh đạo Ukraine cần được sự ủng hộ của đại đa số người dân và vì thế việc cải cách hiến pháp là “điều bắt buộc, không thể trì hoãn”. Tuyên bố này cho thấy cuộc chiến ngoại giao của Nga và Mỹ sắp tới sẽ quyết liệt và chưa thể đoán trước.

KIẾN HÒA (Theo Reuters, AP, Le Monde, Ntytimes, TTXVN)