Thời gian qua, nông dân TP Cần Thơ đã quan tâm áp dụng các tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất lúa hàng hóa; trong đó nổi bật nhất là giải pháp canh tác "3 giảm, 3 tăng" góp phần giảm chi phí và tăng lợi nhuận, cải thiện đời sống cho nông dân. Tuy nhiên, mức độ áp dụng kỹ thuật canh tác "3 giảm, 3 tăng" ở nhiều nơi còn chưa triệt để do những điều kiện khách quan. Do đó, Dự án Chuyển đổi nông nghiệp bền vững tại Việt Nam (VnSAT) đang hướng nông dân đẩy mạnh áp dụng kỹ thuật canh tác "3 giảm, 3 tăng" và "1 phải, 5 giảm"...

Theo Trạm Bảo vệ Thực vật huyện Cờ Đỏ, toàn huyện có 10.990 hộ nông dân ở 5 xã (Thới Xuân, Trung Thạnh, Trung Hưng, Đông Thắng và Thạnh Phú) tham gia Dự án VnSAT, với diện tích canh tác 9.716 ha. Sau khi TP Cần Thơ tổ chức Hội nghị Khởi động Dự án VnSAT tại huyện Cờ Đỏ vào tháng 3-2016, đến nay Chi cục Bảo vệ Thực vật TP Cần Thơ đã phối hợp với địa phương tổ chức các lớp tập huấn về kỹ thuật canh tác "3 giảm, 3 tăng" và "1 phải, 5 giảm" cho nông dân Cờ Đỏ tham gia dự án. Trong vụ hè thu 2016 đã tổ chức được 15 lớp "3 giảm, 3 tăng" và 13 lớp "1 phải, 5 giảm". Còn vụ thu đông 2016, đang triển khai 10 lớp "3 giảm, 3 tăng" và 5 lớp "1 phải, 5 giảm". Ngoài ra, trong vụ thu đông này còn tổ chức các điểm trình diễn canh tác "3 giảm, 3 tăng" (mỗi điểm có diện tích 1.000m2) để đối chứng với ruộng lúa bên ngoài mô hình, giúp nông dân thấy được hiệu quả; trong đó xã Thới Xuân 4 điểm, Đông Thắng 2 điểm, Thạnh Phú 3 điểm, Trung Hưng 1 điểm... Dự án VnSAT còn tổ chức các lớp tập huấn giúp nông dân liên kết trong sản xuất, tăng thêm 30% lợi nhuận cho nông dân.

Nông dân đã quan tâm hơn đến “3 giảm, 3 tăng”: sạ thưa, bón phân cân đối.

Ông Lê Văn Thắng, Phó trưởng Trạm Bảo vệ Thực vật huyện Cờ Đỏ, cho biết: Thời gian qua, nông dân huyện đã quan tâm áp dụng "3 giảm, 3 tăng" nhiều hơn. Trước đây, nông dân gieo sạ với lượng giống khoảng 250 kg/ha, giờ còn khoảng 150-180 kg/ha. Khi nông dân giảm lượng giống để sạ thưa, lượng phân bón cũng giảm theo, nhất là phân Urê. Áp dụng "3 giảm, 3 tăng" lúa cũng ít sâu bệnh hơn, giảm được lượng thuốc bảo vệ thực vật, bảo vệ sức khỏe nông dân và môi trường. Năng suất lúa của ruộng sạ thưa và sạ dày tương đương nhau, nhưng cái được là sạ thưa có chi phí đầu tư thấp và cho lợi nhuận tăng lên.

Cũng theo ông Lê Văn Thắng, nhiều nông dân địa phương sau khi được tập huấn "3 giảm, 3 tăng" và tham quan điểm trình diễn đã thấy được hiệu quả thực tế nên mạnh dạn áp dụng kỹ thuật canh tác này. Nông dân ở trong mô hình cánh đồng lớn có lượng giống gieo sạ giảm hơn so với bên ngoài, vì lượng giống gieo sạ phải theo quy định của các doanh nghiệp ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm. Trong vụ hè thu 2016, huyện đã xây dựng mô hình cánh đồng lớn đạt diện tích hơn 10.300 ha, vụ thu đông 2016 địa phương dự kiến mô hình hơn 7.000 ha. Mặc dù nông dân đã quan tâm hơn đến việc áp dụng "3 giảm, 3 tăng" trong sản xuất, nhưng nhân rộng mô hình còn nhiều khó khăn. Bởi một phần diện tích đất canh tác ở huyện Cờ Đỏ không bằng phẳng, nông dân không dám sạ thưa do lo sợ bị ốc bươu vàng cắn phá lúa và phòng trừ cỏ dại khó khăn. Một bộ phận nông dân cũng chưa mạnh dạn áp dụng "3 giảm, 3 tăng", vì còn tâm lý lo ngại thất mùa...

Nhóm nông dân tham gia sản xuất lúa trong mô hình cánh đồng lớn ở ấp Thạnh Phước, xã Thạnh Phú, huyện Cờ Đỏ, cũng là nhóm tham gia Dự án VnSAT. Nhóm nông dân này đã áp dụng kỹ thuật canh tác "3 giảm, 3 tăng" vài năm qua, hiệu quả mang lại rất khả quan. Ông Lưu Văn Đình canh tác 3 ha lúa, trong đó có 1,7 ha làm 3 vụ lúa/năm, diện tích còn lại 2 vụ/năm. Ông Đình cho biết: "Sau khi được tham gia lớp tập huấn "3 giảm, 3 tăng", 3 năm qua tôi đều sạ thưa. Kết quả mỗi công tầm lớn (khoảng 1.300 m2) giảm được lượng giống gieo sạ khoảng 10 kg, giảm thêm 10 kg phân đạm, giảm 1-2 lần phun thuốc/vụ do lúa ít sâu bệnh. Đến khi thu hoạch, năng suất từ bằng đến hơn so với sạ dày". Nhưng áp dụng "3 giảm, 3 tăng" ông Đình vẫn còn gặp khó khăn do đất gò và không bằng phẳng, chưa san phẳng bằng máy laser nên lượng giống gieo sạ không thể giảm thêm. Ngoài ra, do phụ thuộc vào thời tiết, nếu sạ thưa gặp mưa nhiều, lượng giống hao hụt rất lớn.

Ông Trần Văn Chanh, canh tác 3 ha với 3 vụ lúa/năm, đã ký hợp đồng bán lúa cho một doanh nghiệp. Doanh nghiệp bao tiêu cung cấp giống, phân và thuốc bảo vệ thực vật không tính lãi suất. Đồng thời, yêu cầu ông Chanh thực hiện theo quy trình sản xuất của doanh nghiệp, sạ thưa 15 kg/1.000 m2, bón phân cân đối và giảm lượng thuốc bảo vệ thực vật. Nhờ áp dụng kỹ thuật "3 giảm, 3 tăng", chi phí sản xuất đã giảm khoảng 20% so với trước đây. Vụ hè thu 2016, 3 ha lúa của ông thu hoạch được hơn 20 tấn, doanh nghiệp mua với giá 4.800 đồng/kg, ông Chanh thu được gần 100 triệu đồng, trừ chi phí, ông còn lãi khoảng 32 triệu đồng. Ông Trần Văn Chanh cho biết: "Áp dụng "3 giảm, 3 tăng", nông dân rất cần được hỗ trợ máy sạ hàng, máy san phẳng đồng ruộng bằng laser... để hiệu quả canh tác đạt như mong muốn".

Theo Ban Quản lý Dự án VnSAT TP Cần Thơ, dự án sẽ tập trung tổ chức tập huấn đào tạo cho nông dân về kỹ thuật "3 giảm, 3 tăng", "1 phải, 5 giảm"; rà soát lại trình độ của nông dân để có phương án tập huấn và đào tạo tốt hơn. Dự án còn tác động đến chính quyền địa phương, nhóm nông dân để nông dân áp dụng được triệt để kỹ thuật canh tác này; hỗ trợ nông dân trang thiết bị cần thiết nhằm hoàn thiện kỹ thuật canh tác, nâng cao giá trị sản phẩm, chuỗi giá trị lúa gạo. Chẳng hạn như hỗ trợ trang bị máy làm đất, đầu tư trạm bơm điện, máy gặt đập liên hợp, kho chứa lúa gạo, lò sấy lúa… mức hỗ trợ từ 60-100% tùy theo từng danh mục công trình. Riêng trong năm 2016, dự án sẽ tập trung đào tạo tập huấn cho cán bộ kỹ thuật, nông dân. Trong đó, chú trọng đến liên kết theo nhóm nông dân, theo vùng sản xuất, từ đó nâng chất và hình thành các tổ hợp tác, hợp tác xã.

Bài, ảnh: ANH KHOA