“Sóng ngầm trong đất” là tập văn, thơ, lý luận phê bình của 14 tác giả là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam TP Cần Thơ do NXB Quân đội nhân dân ấn hành tháng 9-2025. Tập sách ra đời như sự tri ân các tác giả đã đóng góp vào diện mạo văn chương ĐBSCL trong dòng văn học cả nước.

14 tác giả trong tập sách này không hẳn đều sinh ra và lớn lên trên đất Cần Thơ, mà có nhiều người từ vùng, miền khác đến Tây Đô học tập, công tác và chọn nơi đây định cư như quê hương thứ hai của mình. Trong thời gian đó, các tác giả nghiên cứu, sáng tác, góp phần đáng kể vào dòng văn học Cần Thơ nói riêng và ĐBSCL nói chung.

Đặc biệt, nhiều tác phẩm của các tác giả ra đời trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đã cổ vũ, động viên quân - dân đoàn kết đánh đuổi quân xâm lược, giải phóng quê hương. Như bài thơ “Một chặng đường dây” của nhà thơ Lê Chí sáng tác tháng 8-1969 trên tuyến đường 1C lịch sử với niềm tự hào “… Đi, đi suốt ngày đêm không nghỉ/ Tim liền tim giữa đất chiến hào/ Bước mỗi bước trên đường đánh Mỹ/ Thấy tâm hồn phơi phới bay cao”. Hay “Lửa Vòng Cung” (trích tiểu thuyết “Chuyện như tiểu thuyết” của nhà văn Nguyễn Khai Phong) là không khí ác liệt chiến tranh, tinh thần chiến đấu dũng cảm của bộ đội trong những ngày Tết Mậu Thân năm 1968.

Tập sách còn là những kỷ niệm sâu sắc, tạo ấn tượng qua mỗi tác phẩm của thế hệ tiếp nối sống trong hòa bình tham gia quân ngũ, làm nên dòng văn học đa dạng thể loại, đủ mọi góc nhìn về đề tài lực lượng vũ trang và chiến tranh cách mạng. Đó là câu chuyện giữa anh giải phóng quân và cô giao liên vô tình gặp gỡ ở vùng ven Cần Thơ trở thành nỗi nhớ day dứt khôn nguôi trong truyện ngắn “Quá khứ thoảng qua” của tác giả Nguyễn Linh. Đó là tình yêu đẹp nhưng chưa trọn vẹn giữa anh bộ đội làm nghĩa vụ quốc tế giúp bạn Campuchia với cô giáo ở quê trong truyện ngắn “Bìm bịp kêu chiều trong giấc mơ xưa” của tác giả Cao Thanh Mai. Đó là tâm trạng ngậm ngùi tiếc nhớ của tác giả Nguyễn Trung Nguyên trong “Điểm danh đồng đội”: “Năm hàng dọc - những mộ bia đứng thẳng/ Một hàng ngang - kia lau trắng cuối trời/ Ba mươi năm! Nay điểm danh lần nữa/ Những đứa - những thằng biền biệt xa quê!...”.

Bên cạnh đó, các tác giả gắn bó nghề giáo có những cảm nhận tươi mới về vùng đất Tây Đô trù phú, con người hào hiệp, nghĩa nhân, phóng khoáng bao đời giữa miền Tây Nam Bộ. Trong truyện ngắn “Miệt vườn xanh tươi” của tác giả Lương Minh Hinh là tư duy đổi mới làm giàu xứ sở góp phần xây dựng quê hương. Còn tác giả Trúc Linh Lan vẫn không thể quên trong “Thương nhớ đồng bằng”: “… Ông nội một đời quảy nóp trên lưng/ Cha mẹ lang thang kiếp tá điền nghèo khổ/ Câu hát ru con bềnh bồng cùng lũ/ Hạt lúa cựa mình tách vỏ để thành thơ…”. Và đây là những câu kết trong bài thơ “Chiếc cầu khỉ năm 2000” của tác giả Lê Đình Bích với niềm tin: “… Tổ quốc/ Qua rồi những tháng năm gian khó/ Người ơi người!/ Cởi áo qua cầu… xanh lại khoảng trời xanh…”.

Đọc “Sóng ngầm trong đất” sẽ cảm nhận tấm lòng thương mẹ của Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực trước giờ ra pháp trường trong trường ca “Nguyễn Trung Trực” của nhà văn Nguyễn Bá; là chiến tranh chống thực dân Pháp đã xé lẻ những đứa trẻ ruột thịt trong truyện ngắn “Gió bấc qua đồng” của tác giả Hồ Kiên Giang; là khung cảnh “Đất rừng hùng vĩ, phong phú nhưng cũng đầy nghiệt ngã, nguy hiểm” trong truyện ngắn “Hổ mun” của tác giả Đặng Thư Cưu; là ký ức về những người thân, về “Đêm Nguyên tiêu trăng chảy ướt đồng bằng/ Cả châu thổ nằm nghiêng nghe trăng thở…” của tác giả Phan Huy; là cơ sở nghiên cứu, lý luận sâu sắc của tác giả Lê Xuân khi “Bàn thêm về yếu tố ngôn ngữ trong một bài thơ hay”.

Theo ban biên tập, chọn tên truyện ngắn “Sóng ngầm trong đất” - những lát cắt chân thực, không màu mè về mảnh đời nơi miền Tây sông nước của Phát Dương - cho tập sách này thể hiện thế hệ đi trước luôn trân quý tinh thần sáng tác nghiêm túc, nuôi dưỡng đam mê của nhà văn trẻ nhất sinh năm 1995 góp mặt trong sách. Đồng thời, tin tưởng sự thành công của thế hệ hôm nay và mai sau trên con đường văn nghiệp không dễ dàng, xem đây như “nhịp cầu” kết nối sinh viên đang học tập, công tác trên đất Cần Thơ đến với văn chương, góp phần tạo dấn ấn văn học Cửu Long trong tương lai.

Hồ Kiên Giang