Sáng 20-11-2025, tiếp tục Chương trình làm việc tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã tiến hành thảo luận tại Hội trường về dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi). Bà Lê Thị Thanh Lam - Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ TP Cần Thơ, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn Đại biểu Quốc hội thành phố tham gia ý kiến như sau:

Đề xuất tiếp tục nghiên cứu và quy định thêm về mô hình đại học vùng: Tại Điều 13 mô tả về đại học quốc gia khá chi tiết, trong khi đại học vùng được mô tả tại khoản 2 Điều 12, mô tả chung cho các cơ sở giáo dục đại học tại khoản 1 và chỉ thêm nội dung “đồng thời có nhiệm vụ liên kết vùng, phát triển vùng, góp phần thực hiện chiến lược phát triển quốc gia”. Nhiệm vụ này thì đại học nào cũng thực hiện, hay nói khác đi là vai trò của các cơ sở đại học và đại học vùng không khác nhau. Theo Thông tư số 10 năm 2020 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, đại học vùng có Hội đồng và Ban Giám đốc, chịu trách nhiệm quản lý nhiều trường đại học thành viên cùng các đơn vị thuộc, trực thuộc như khoa, trung tâm, viện nghiên cứu. Đại học vùng vừa thực hiện chức năng quản lý nhà nước được Bộ phân cấp, vừa trực tiếp tổ chức đào tạo, nghiên cứu khoa học như một cơ sở giáo dục đại học. Chính vì vậy, mô hình này trở thành một cấp trung gian giữa Bộ Giáo dục và các trường thành viên, vừa làm “chủ quản”, vừa làm “đơn vị sự nghiệp”, khiến cơ chế trách nhiệm bị phân tán, quyền tự chủ của trường thành viên bị hạn chế. Điều này không phù hợp với tinh thần Nghị quyết 71-NQ/TW, vốn yêu cầu giảm đầu mối, đẩy mạnh phân cấp và xóa bỏ cấp trung gian để bảo đảm quản trị thống nhất, hiệu quả. Từ hai cơ sở nêu trên, kiến nghị:

Thứ nhất, Ban soạn thảo nghiên cứu nên bỏ quy định đại học vùng hay tái cấu trúc mô hình “Đại học vùng” trong hệ thống cơ sở giáo dục đại học.

Thứ hai, các trường thành viên của đại học vùng hầu hết mang tính chuyên ngành, đây không phải là xu hướng của các đại học trên thế giới. Đại học đa ngành, đa lĩnh vực và liên ngành mới là xu hướng hiện nay. Kiến nghị nên cấu trúc các trường đại học thành viên trong đại học vùng thành các đại học đa ngành, lĩnh vực với nhiều trường chuyên ngành, điều này có thể mỗi đại học vùng sẽ có nhiều đại học độc lập, đủ mạnh, hoặc tiếp tục đầu tư để đủ mạnh, đặt các tiêu chí, tiêu chuẩn theo quốc tế và đóng vai trò đào tạo nhân lực, nghiên cứu,... theo bối cảnh mới, trực thuộc Bộ hoặc địa phương theo phân cấp, đảm bảo quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm.

Thứ ba, nhiệm vụ “liên kết vùng, phát triển vùng” xác định là vai trò của đại học vùng sẽ không còn hợp lý, đó là một cơ chế khác trong chiến lựợc phát triển tổng thể của vùng chứ không phải của đại học vùng,...

Bà Lê Thị Thanh Lam phát biểu ý kiến tại Hội trường

Về tổ chức thực hiện chương trình đào tạo, tại khoản 2, Điều 24 quy định: “Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo phê duyệt chương trình đào tạo các ngành giáo viên, pháp luật và lĩnh vực sức khỏe”. Tuy nhiên, các ngành thuộc khối sức khỏe có tính đặc thù rất cao vì liên quan trực tiếp đến tính mạng con người, đòi hỏi chuẩn nghề nghiệp nghiêm ngặt và phải đáp ứng các quy định pháp lý riêng khi hành nghề. Do đó, đề nghị bổ sung quy định: “Chương trình đào tạo các ngành thuộc lĩnh vực sức khỏe do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo phê duyệt, trên cơ sở phối hợp và thẩm định chuyên môn của Bộ Y tế”. Quy định này giúp bảo đảm chương trình đào tạo của tất cả cơ sở giáo dục thống nhất trên toàn quốc, phù hợp với hệ thống bệnh viện và chuẩn đạo đức, chuyên môn lâm sàng. Tránh tình trạng đào tạo tràn lan hoặc không sát với yêu cầu hành nghề. Đồng thời, bảo đảm sự đồng bộ giữa Luật Giáo dục đại học với Luật Khám bệnh, chữa bệnh và Luật Dược, về việc bổ sung kiến thức, kỹ năng về y khoa phù hợp với phạm vi hành nghề theo quy định của Bộ trưởng Bộ Y tế. Sự tham gia thẩm định của Bộ Y tế sẽ giúp kiểm soát tốt hơn chất lượng đào tạo, khắc phục các “lỗ hổng” trong thực hành lâm sàng và nâng cao chất lượng đội ngũ nhân lực y tế trước khi cấp phép hành nghề.

Ngoài ra, việc dự án Luật đưa ngành Luật vào khối ngành, lĩnh vực do Bộ Giáo dục và Đào tạo cấp phép từ trình độ đại học, thạc sĩ và tiến sĩ là chưa hợp lý, tạo thêm khâu “xin phép”. Theo tìm hiểu, ở nhiều quốc gia, ngành luật ghi danh học hoặc các trường tự mở ngành hoặc quản lý chất lượng thông qua kiểm định chương trình đào tạo hoặc thiết kế chương trình theo khung quốc gia,… Ở nước ta đang xây dựng chuẩn chương trình đào tạo theo khối ngành, do đó chương trình đào tạo thuộc ngành Luật phải đáp ứng chuẩn chương trình. Tuy nhiên, khi hành nghề Luật phải tham gia các kỳ thi rất chặt chẽ. Như vậy, chúng ta nên theo hướng Bộ Giáo dục và Đào tạo không phải cấp phép mở ngành Luật, nhưng chương trình đào tạo phải được kiểm định và tuân thủ chương trình khung, và người hành nghề Luật phải được đánh giá nghiêm túc thông qua các kỳ thi Luật sẽ hợp lý hơn.

ĐOÀN ĐẠI BIỂU QUỐC HỘI TP CẦN THƠ