Israel ngày 17-10 thông báo lực lượng nước này đã tiêu diệt thủ lĩnh phong trào Hồi giáo Hamas Yahya Sinwar, kẻ chủ mưu vụ tấn công đẫm máu dẫn đến xung đột ở Dải Gaza vào năm ngoái. Sự kiện này đánh dấu thành công lớn đối với Israel và được cho mang tính then chốt trong cuộc chiến đã khiến hơn 42.000 người thiệt mạng.

Binh sĩ Israel mang thi thể được cho là của ông Sinwar ra khỏi tòa nhà ở miền Nam Gaza hôm 17-10. Ảnh: Times of Israel

Kể từ khi chiến sự tại Gaza bùng phát, Israel đã huy động mọi nguồn lực có thể để săn tìm ông Sinwar, người được coi là “kiến trúc sư trưởng” trong cuộc tấn công bất ngờ của Hamas vào miền Nam Israel đầu tháng 10-2023.

Theo Tổng Tham mưu trưởng Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF), Trung tướng Herzi Halevi, ông Sinwar bị tiêu diệt ở phía Nam Gaza hôm 16-10. Các binh sĩ Israel đã đối mặt với Sinwar trong một cuộc đấu súng mà không biết kẻ thù số một của họ ở đó, không giống như các chiến dịch khác chống lại các thủ lĩnh phiến quân dựa trên thông tin tình báo toàn diện. Quân đội Israel cũng đã công bố đoạn phim được cho là ghi lại những khoảnh khắc cuối cùng của ông Sinwar.

Phía Hamas chưa đưa ra bình luận về tuyên bố trên, song các nguồn tin trong nhóm vũ trang thân Iran này cho biết những dấu hiệu từ Gaza chỉ ra ông Sinwar đã thiệt mạng trong một chiến dịch của Israel.

Trong khi đó, phái bộ của Iran tại Liên Hiệp Quốc nhấn mạnh rằng “tinh thần kháng chiến sẽ được củng cố” sau cái chết của ông Sinwar. Hôm qua, lực lượng Hezbollah ở Lebanon tuyên bố chuyển sang một giai đoạn mới và leo thang trong cuộc chiến chống lại Israel vốn kéo dài hơn 1 năm qua nhằm ủng hộ đồng minh Hamas.

Israel chưa muốn dừng cuộc chiến

Các nhà lãnh đạo phương Tây tin rằng vụ kết liễu lãnh đạo Hamas đã mở ra cơ hội kết thúc chiến tranh ở Gaza.

Trong cuộc điện đàm ngày 17-10, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã chúc mừng Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu về chiến dịch tiêu diệt thủ lĩnh Hamas. Phát biểu sau khi đến Đức, Tổng thống Biden cho biết ông cảm thấy “hy vọng hơn” về triển vọng ngừng bắn và sẽ cử Ngoại trưởng Antony Blinken tới Israel trong 4-5 ngày tới. Ông Biden lưu ý rằng việc loại bỏ thủ lĩnh Sinwar là một bước quan trọng trong việc ngăn chặn các cuộc tấn công tiếp theo vào Israel và đảm bảo an ninh trong khu vực.

Tuy nhiên, phát biểu tại Jerusalem ngay sau khi cái chết của Sinwar được xác nhận, Thủ tướng Netanyahu cảnh báo cuộc chiến ở Gaza vẫn chưa kết thúc và Tel Aviv sẽ tiếp tục dốc toàn lực cho đến khi các con tin được trả tự do.

Chưa rõ vụ giết chết ông Sinwar có tác động như thế nào đến chiến dịch của Israel ở Gaza. Hầu hết các nhà phân tích đều cho rằng Israel vẫn có ý định chiếm đóng quân sự vùng lãnh thổ Palestine này trong tương lai gần.

Chiến dịch quân sự của Israel ở Gaza bắt đầu sau khi Hamas tiến hành vụ đột kích vào miền Nam Israel ngày 7-10-2023, giết chết khoảng 1.200 người và bắt 250 người làm con tin. Ước tính gần 100 con tin vẫn còn trong tay Hamas ở Gaza, với khoảng 1/3 trong số này có thể đã chết.

Vụ kết liễu ông Sinwar đặt ra những hoài nghi mới về số phận của những con tin này. Các quan chức tại Trung Đông cho rằng việc loại bỏ ông Sinwar có thể tạo ra những trở ngại mới. Trong đó, quan trọng nhất là liệu có hay không người thay thế ông Sinwar sẵn sàng đối thoại về lệnh ngừng bắn với Israel. Trước khi bị tiêu diệt, ông Sinwar đã tham gia các cuộc đàm phán có thể dẫn đến thỏa thuận thả con tin.

Thậm chí, sự hỗn loạn do khoảng trống lãnh đạo ở Gaza sau cái chết của Sinwar có thể khiến Hamas tức giận phản ứng bằng cách phóng tên lửa vào Israel hoặc sát hại con tin. “Rất có khả năng Sinwar đã chuẩn bị một loạt kịch bản cho cái chết cuối cùng của mình”, Ahmed Fouad Alkhatib, thành viên cấp cao tại Hội đồng Đại Tây Dương, nhận định.

Những ứng viên tiềm năng kế nhiệm Sinwar

Thủ lĩnh Sinwar là nạn nhân mới nhất trong một loạt vụ sát hại các lãnh đạo cấp cao của Hamas và các nhóm chiến binh khác kể từ khi cuộc chiến ở Gaza bùng phát. Mất Sinwar giáng đòn nặng nề vào Hamas, nhưng sẽ không phải là hồi chuông báo tử cho phong trào này. Hamas, một lực lượng chính trị và quân sự, đã sống sót sau nhiều vụ ám sát thủ lĩnh trong nhiều thập niên.

Theo Ghaith al-Omari, thành viên cấp cao tại Viện Washington về Chính sách Cận Đông, người kế nhiệm ông Sinwar có thể có tác động sâu sắc đến đường hướng của nhóm Hamas và triển vọng khôi phục các cuộc hòa đàm với Israel.

Từ nhánh quân sự, một ứng cử viên tiềm năng là em trai của Sinwar, ông Mohammed Sinwar. Các lựa chọn tiềm năng khác từ phe chính trị bao gồm Khalil al-Hayya, một thành viên của Cục Chính trị Hamas và là một trong những nhà đàm phán cấp cao của nhóm tại Doha (Qatar), và Khaled Mashal, quan chức kỳ cựu của Hamas.

Cả hai ông Hayya và Mashal đều được coi là ứng cử viên hàng đầu để thay thế thủ lĩnh chính trị Ismail Haniyeh bị ám sát hồi tháng 7, nhưng cuối cùng ông Sinwar được bổ nhiệm.

HẠNH NGUYÊN (Theo Reuters, Washington Post)