Ô nhiễm môi trường kênh, rạch ở TP Cần Thơ đang là vấn nạn gây bức xúc trong nhân dân, làm mất mỹ quan đô thị. Thế nhưng, tình trạng này vẫn chưa cải thiện, thậm chí ngày càng nghiêm trọng hơn…

* Kênh, rạch “chuyển màu”...

Rạch Bần  - một trong những con rạch thuộc nội ô TP Cần Thơ luôn đầy rác thải, nước chuyển màu đen, bốc mùi hôi.

Nhắc đến những con rạch như: Tham Tướng, rạch Bần, rạch Ngã Cái, rạch Cái Khế, rạch Bà Nga... người ta nghĩ ngay đến hình ảnh con rạch đầy rác thải, nước đen ngòm và mùi hôi thối khó chịu.

Chú Huỳnh Văn Quang, 67 tuổi, sống kỳ cựu ở khu vực 3, phường An Khánh, quận Ninh Kiều, cho biết: Trước đây, rạch Ngã Cái đầy nước, người dân bắc cầu để giặt giũ, tắm rửa, ghe, xuồng lưu thông qua lại dễ dàng. Từ năm 1995, con rạch này ô nhiễm và ngày càng nghiêm trọng hơn. Nhiều cống xả nước thải đổ dồn xuống làm rạch bị lấp dần, nước chuyển dần sang màu đen. Mùa nắng, lúc nước ròng mùi hôi từ rạch bốc lên không chịu nổi; trẻ con trong xóm thường bị những bệnh về đường hô hấp... Chị Chu Thị Mẫn, sống hơn 10 năm cạnh rạch Bần, phường Xuân Khánh, quận Ninh Kiều, chia sẻ: Khi gia đình về sống ở đây, nhà cửa vẫn còn thưa thớt, con rạch rộng ghe, xuồng qua lại được. Nhưng người dân xây nhà dọc theo rạch ngày càng nhiều. Rác thải, nước thải sinh hoạt của hộ dân và các cơ sở sản xuất trong khu vực đều thải trực tiếp xuống rạch; cộng thêm nhà cửa lấn chiếm làm thu hẹp và tắc nghẽn dòng chảy. Những chỗ không bị lấp nước đen ngòm, nổi cợn, mùi hôi tanh nồng nặc, mùa nước nổi, hẻm bị ngập ô nhiễm tràn lan...

Người dân sống ở gần những con rạch này rất bức xúc về mùi hôi và tình trạng môi trường ngày càng xuống cấp. Do gia đình khó khăn, đa phần những hộ gia đình sinh sống ở các khu vực trên làm thuê, mướn, buôn bán nhỏ nên phải chấp nhận cuộc sống với ô nhiễm. Nhưng trong số họ chính là những người lấn chiếm kênh, rạch xây nhà; xả rác thải, nước thải xuống kênh, rạch làm cho tình trạng ô nhiễm nặng nề hơn. Bên cạnh đó, việc quản lý của chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng vẫn còn nhiều hạn chế, chưa có sự quan tâm đúng mức. Tình trạng này không những làm ô nhiễm nguồn nước mặt, thời gian kéo dài có thể thẩm thấu gây ô nhiễm lẫn mạch nước ngầm. Thêm vào đó, mùi hôi bốc lên từ kênh, rạch ô nhiễm còn làm ảnh hưởng đến môi trường không khí xung quanh.

* Chung sức giải quyết...

TP Cần Thơ là 1 trong 4 thành phố được Bộ Xây dựng chọn lựa thực hiện Dự án Nâng cấp đô thị (NCĐT) Việt Nam (gồm TP Hồ Chí Minh, TP Nam Định, TP Hải Phòng, TP Cần Thơ), do Ngân hàng Thế giới (WB) tài trợ được đánh giá là thành công. Điển hình là công trình hồ Xáng Thổi, nâng cấp hẻm ở các phường An Cư, An Lạc hay xây dựng khu tái định cư làm thay đổi hoàn toàn “diện mạo” của những khu vực nơi dự án đi qua. Theo bà Hoàng Thị Hoa, Chuyên viên cao cấp phát triển cộng đồng của WB – đồng Chủ nhiệm dự án NCĐT, tiểu dự án NCĐT TP Cần Thơ hoàn thành giai đoạn 1 (năm 2010) nhận được sự ủng hộ của người dân địa phương. Bởi dự án được thực hiện từ nhu cầu bức xúc của người dân. Qua 5 năm triển khai ở TP Cần Thơ, dự án góp phần thay đổi lớn về tổng thể kinh tế – xã hội của thành phố... Giai đoạn 2 của dự án triển khai thực hiện vào năm 2011 với số vốn hơn 100 triệu USD, trong đó WB đầu tư 70 triệu USD, phần còn lại là vốn đối ứng của địa phương chắc chắn sẽ mang lại lợi ích thiết thực hơn cho thành phố trong việc chỉnh trang đô thị, cải thiện môi trường kênh rạch... Ngoài ra, dự án nhà máy xử lý nước thải tập trung của thành phố ở phường Phú Thứ, quận Cái Răng, do TP Cần Thơ phối hợp với Ngân hàng Tái thiết Đức đầu tư xây dựng sắp hoàn thành. Những dự án trên là tín hiệu vui cho các kênh, rạch ô nhiễm trong thành phố được cải thiện.

Theo Phòng Tài nguyên và Môi trường (TNMT) quận Ninh Kiều, trước mắt, để hạn chế tình trạng ô nhiễm môi trường ở các kênh, rạch, hàng năm phòng phối hợp với UBND các phường địa phương nạo vét, vệ sinh, thu gom rác thải. Bên cạnh, kết hợp với Quận đoàn Ninh Kiều tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về luật môi trường, thông qua các phương tiện đại chúng tuyên truyền, nâng cao ý thức của người dân về bảo vệ môi trường. Phòng TNMT quận Ninh Kiều cũng tổ chức thanh tra, kiểm tra các cơ sở sản xuất kinh doanh vi phạm Luật Bảo vệ môi trường (BVMT). Trong năm 2011 này, triển khai thực hiện Hương ước hộ gia đình tham gia BVMT, dự kiến thực hiện ở 2 phường Hưng Lợi và phường An Nghiệp, mỗi phường chọn 1 khu vực làm điểm để nhân điển hình...

Vấn đề ô nhiễm môi trường tại các kênh, rạch trong thành phố không còn mới mẻ, thường xuyên được nhắc đến. Thế nhưng, tình hình này vẫn chưa cải thiện và ngày càng trầm trọng do chưa có sự chung tay của cộng đồng. Do đó, ngoài các giải pháp lâu dài nêu trên, các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương cùng với người dân phải cùng góp sức giải quyết “vấn nạn” này. Một khi “Nhà nước và nhân dân cùng làm”, thì tình trạng ô nhiễm môi trường ở các kênh rạch nội ô TP Cần Thơ sớm được cải thiện, nâng cao chất lượng môi trường sống cho người dân và góp phần phát triển đô thị bền vững hơn.

Bài, ảnh: TUYẾT TRINH