MAI QUYÊN (Theo Reuters)

Úc đã sẵn sàng tham gia cuộc đua thu hút nhân tài toàn cầu bằng cách thay đổi chính sách nhập cư lần đầu tiên sau một thập kỷ, động thái này đồng thời đẩy giới nhà giàu Trung Quốc vốn đang chờ cấp thị thực Úc theo cơ chế đầu tư rơi vào tình trạng tiến thoái lưỡng nan.

Người di cư Trung Quốc tuần hành phản đối sự thay đổi chính sách của Úc về chương trình thị thực đầu tư. Ảnh: Reuters

Năm 2018, doanh nhân Trung Quốc Paul Wang đầu tư 680.000 USD vào một cơ sở chế biến thực phẩm ở Úc như điều kiện để được xét trở thành thường trú nhân theo chương trình thị thực đầu tư của chính quyền sở tại. Nhưng đã 5 năm trôi qua kể từ khi di cư sang Úc, tiến trình xét duyệt hồ sơ của ông cùng gia đình vẫn bị trì hoãn. Ông Wang chỉ là một trong số nhiều người Trung Quốc đang chờ được cấp quy chế thường trú nhân ở Úc theo Chương trình Ðầu tư và Doanh nghiệp đổi mới (BIIP). Hiện cơ hội này trở nên mờ nhạt hơn khi cơ chế “thị thực vàng” gây tranh cãi nói trên có nguy cơ bị hủy bỏ trong bối cảnh chính phủ của Thủ tướng Anthony Albanese chuẩn bị cải cách hệ thống nhập cư.

Năm 2012, Chính phủ Úc giới thiệu chương trình BIIP nhằm thu hút nguồn vốn từ các chủ doanh nghiệp, nhà đầu tư và doanh nhân nước ngoài. Hiện có hơn 3.000 chủ sở hữu BIIP đang chờ được xử lý hồ sơ, đa phần là người Trung Quốc. Trái với kỳ vọng chương trình thị thực vàng tạo động lực thúc đẩy nền kinh tế và đổi mới sáng tạo, đánh giá của Chính phủ Úc công bố vào tháng 3 cho thấy trung bình tỷ lệ đóng góp của người di cư theo diện BIIP cho nền kinh tế còn ít hơn so với người Úc. Cụ thể, đánh giá ước tính đóng góp kinh tế trọn đời của những người nắm giữ BIIP chỉ ở khoảng 412.000 USD, thấp hơn rất nhiều so với con số 1,6 triệu USD của người bản địa. Một phần nguyên nhân có thể là dù giàu có, nhưng nhóm người này đã lớn tuổi và thu nhập kiếm được thấp hơn thông qua các khoản đầu tư thụ động.

Chú trọng thu hút nhân tài

Trong thời gian bùng phát đại dịch COVID-19, Chính phủ Úc đã trì hoãn xử lý mọi hồ sơ xin thị thực. Sau khi ổn định, Công đảng trở lại nắm quyền cách đây 13 tháng bắt đầu nêu lên tính cấp thiết của việc cập nhật hệ thống nhập cư. Mục tiêu là hấp dẫn người nhập cư có tay nghề cao, giải quyết tình trạng thiếu lao động có kỹ năng để cạnh tranh trong cuộc đua toàn cầu về thế hệ công nghệ tiếp theo. Hầu hết thị thực thường trú theo diện BIIP là bên bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi động thái trên, do các hồ sơ hiện mất gần 3 năm để xử lý, tăng so với mức trung bình trước đó là khoảng 12 tháng.

Khi được hỏi về sự chậm trễ cấp thị thực, Bộ Nội vụ Úc từ chối bình luận về các khiếu nại của chủ sở hữu BIIP, thay vào đó cho biết chính phủ sẽ xử lý tất cả các thị thực phù hợp dựa trên kế hoạch và mức độ ưu tiên. Cơ quan này còn nói thêm, một chiến lược di cư mới sẽ được ban hành vào cuối năm nay, bao gồm tái định hình triệt để chương trình BIIP. Theo thông tin trước đây, Canberra có kế hoạch giảm phân bổ BIIP từ 5.000 thị thực trong năm tài chính trước xuống còn 1.900 trong năm nay.

Tuy nhiên, Giám đốc điều hành của công ty hoạch định cư trú và quốc tịch Henley & Partners Australia, Tony Le Nevez, cho biết sự chậm trễ gần đây đã làm dấy lên lo ngại rằng chính phủ có khả năng hủy bỏ chương trình BIIP. Ðược biết, những chương trình thị thực đầu tư tương tự ở Canada, Anh và Singapore đã bị hủy bỏ do chính phủ các nước tin rằng chúng không tạo ra việc làm và có thể là công cụ để rửa tiền hay tích trữ đầu cơ. Trước rủi ro như vậy, một số ứng viên BIIP ngày 16-6 đã tổ chức biểu tình ở Sydney để phản đối chính phủ, một điều hiếm thấy bởi phần lớn người di cư Trung Quốc luôn tránh bị kéo vào làn sóng bất đồng chính kiến. Vì không chắc chắn về tình trạng thị thực của mình, nhiều chủ sở hữu BIIP Trung Quốc cho biết họ đang bỏ lỡ nhiều cơ hội khác do phải tiếp tục duy trì doanh nghiệp ở Úc ngay cả khi đang kinh doanh thua lỗ. Số khác thì cắt giảm đầu tư, trì hoãn đưa ra các quyết định lớn hoặc bán tài sản ở Úc và chuyển đến Mỹ.