Một quan chức Chính phủ Nhật Bản ngày 15-1 cho biết Bộ trưởng Môi trường nước này Shinjiro Koizumi sẽ sớm thông báo nghỉ việc chăm con, bước đi nhằm “làm gương” cho những ông bố khác tại xứ sở hoa anh đào.

Ông Koizumi, con trai cựu Thủ tướng Junichiro Koizumi và được cho là nhiều khả năng sẽ trở thành lãnh đạo tiếp theo của Nhật, sẽ nghỉ việc khoảng 2 tuần để chăm con, thay vì 3 tháng. Ban đầu, một số nghị sĩ đã chỉ trích ý định của vị bộ trưởng 38 tuổi này, cho rằng ông nên ưu tiên nhiệm vụ phục vụ nhân dân.

Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đang nỗ lực khuyến khích ngày càng nhiều nam giới nghỉ việc chăm con, một phần trong kế hoạch thúc đẩy phụ nữ đi làm và giải quyết tình trạng dân số giảm. Số lượng trẻ em Nhật chào đời trong năm 2019 ước tính lần đầu tiên giảm xuống dưới mốc 900.000 và dân số nước này được dự báo chỉ còn 100 triệu vào năm 2050 so với mức 127 triệu hiện nay. Các chính sách nghỉ việc chăm con của Nhật Bản thuộc hàng phóng khoáng nhất trên thế giới, khi dành cho nam và nữ thời gian ở nhà với con được hưởng lương một phần lên tới một năm. Tuy nhiên, trên thực tế chỉ 6% ông bố sử dụng quyền lợi trên (tỷ lệ này ở nữ là 82%), mức quá thấp so với mục tiêu 13% mà Chính phủ Nhật đề ra cho năm 2020 và 30% vào năm 2025. Thời gian nghỉ làm chăm con giữa nam và nữ cũng khác nhau rất nhiều. Trong khi 90% bà mẹ vắng mặt ở cơ quan ít nhất 6 tháng, thì 60% đồng nghiệp nam của họ lại nghỉ chưa tới 5 ngày.

Trước thực trạng trên, gần đây một nhóm nghị sĩ trong đảng cầm quyền Dân chủ Tự do đã kêu gọi nghiên cứu những giải pháp có thể khuyến khích các ông bố nghỉ phép chăm con sơ sinh. Một số thành viên trong nhóm lúc đầu còn muốn bắt buộc nam giới phải nghỉ việc chăm con. Dù vậy, đề xuất này sau đó bị hủy bỏ do có nhiều ý kiến cho rằng sẽ là bất công khi chỉ ép buộc cánh đàn ông nghỉ việc, trong khi phụ nữ không được như thế.

Về phần mình, Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi xã hội Nhật Bản đang tìm các biện pháp khuyến khích thêm nhiều nam lao động nghỉ việc chăm con. Những đề xuất bao gồm bắt buộc các công ty thông báo và “dụ dỗ” nhân viên hưởng quyền lợi này cũng như tăng mức hỗ trợ chăm sóc con cho họ ở một số giai đoạn, từ tối đa 67% lương hiện nay lên khoảng 80%.

Cuối tháng rồi, Chính phủ Nhật Bản đã quyết định khuyến khích công chức nam nghỉ phép tối thiểu 1 tháng để chăm sóc con nhỏ và sẽ có hiệu lực từ tháng 4 tới. Theo chính sách mới, thành tích công việc của những người quản lý sẽ được đánh giá một phần dựa trên việc họ có tạo điều kiện cho cấp dưới nghỉ phép chăm con hay không. Ngoài ra, các biện pháp khác sẽ áp dụng để tạo điều kiện cho những người mới được làm cha sắp xếp công việc của họ trong thời gian nghỉ chăm con. 

Với việc khuyến khích như thế, Chính phủ Nhật Bản hy vọng thúc đẩy văn hóa chấp nhận nam giới nghỉ phép chăm con ở cả lĩnh vực công và tư nhân. Theo khảo sát của Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi xã hội, ngoài những sai sót của hệ thống, điều khiến nam lao động không dám nghỉ việc chăm con là “môi trường tại công sở khiến họ khó thực hiện và cấp trên không hiểu chính sách này”.

Trong năm 2019, số doanh nghiệp phá sản tại Nhật Bản đã lần đầu tiên tăng trong 11 năm qua do việc nâng thuế tiêu dùng, thiếu hụt lao động và một loạt thảm họa thiên tai. 

 Hãng nghiên cứu Tokyo Shoko ngày 14-1 cho biết số doanh nghiệp phá sản mắc nợ ít nhất 10 triệu yen (90.900 USD) đã tăng 1,8% so với năm trước lên 8.383 công ty, lần đầu tiên tăng kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008. Các vụ phá sản cũng đặc biệt tăng trong lĩnh vực bán lẻ và giao thông vận tải, vốn chịu ảnh hưởng nặng nề do thuế tiêu dùng được nâng từ 8% lên 10% bắt đầu vào ngày 1-10-2019, các thảm họa thiên tai và khủng hoảng lao động.

HẠNH NGUYÊN (Theo Reuters, Mainichi)