Thế giới đang cạn kiệt đất, loại tài nguyên thiên nhiên được xem như “vàng đen” và tình trạng này có thể đe dọa đến nguồn cung lương thực, thuốc men và khí hậu.

Xói mòn đất ở Đông Nam Nigeria. Ảnh: guardian.ng

Nhân loại cần đất để trồng trọt, lọc nước, giảm nhẹ tác động của biến đổi khí hậu, hoạt động hệ sinh thái, chăm sóc y tế… Tuy nhiên, lớp đất mặt đang bị bào mòn với tốc độ đáng báo động do biến đổi khí hậu và những phương pháp canh tác kém hiệu quả. Đất trên toàn cầu đang mất đi trung bình 13,5 tấn/ha mỗi năm. Thay vì nuôi dưỡng cây trồng, lớp đất mặt phì nhiêu đang chảy về các mương rãnh, hồ chứa nước và đại dương.

Liên Hiệp Quốc (LHQ) tuyên bố đất là hữu hạn, đồng thời dự báo về tình trạng mất đất thảm khốc trong vòng 60 năm tới. Theo Công ước Chống sa mạc hóa của LHQ, tác động của suy thoái đất có thể gây thiệt hại lên tới 23.000 tỉ USD về lương thực, dịch vụ hệ sinh thái và thu nhập trên toàn thế giới vào năm 2050. “Chúng tôi đã xác định được 10 mối đe dọa đối với đất trong báo cáo toàn cầu, trong đó nạn xói mòn đất đứng vị trí số một vì nó xảy ra khắp mọi nơi”, Ronald Vargas, Thư ký Đối tác Đất Toàn cầu tại Tổ chức Lương Nông LHQ (FAO), cảnh báo. Ở những điểm nóng xói mòn đất như Nigeria, có tới 80% diện tích đất đã bị suy thoái. Tại bang Iowa của Mỹ, 17% diện tích đất gần như không còn lớp đất mặt.

Đất có thể được tạo ra theo thời gian. Nhưng tốc độ xói mòn hiện nay của đất lại diễn ra nhanh hơn tốc độ hình thành gấp 10-30 lần. Trên toàn cầu, xói mòn đất làm giảm 0,3% năng suất cây trồng mỗi năm. Với tốc độ đó, xói mòn đất có thể làm giảm tới 10% năng suất cây trồng vào giữa thế kỷ này, tương đương với việc thế giới mất đi hàng triệu hec-ta đất canh tác.

Và khi nguồn tư liệu sản xuất vô giá và không thể thay thế này mất đi, thì nguồn cung thực phẩm, nước uống sạch và đa dạng sinh học bị đe dọa. Hơn nữa, đất còn đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu những tác động của biến đổi khí hậu.

Theo Khoa Khí hậu Đại học Columbia, đất chứa lượng carbon nhiều gấp 3 lần so với trong khí quyển Trái đất và gấp 4 lần trong tất cả các loài động và thực vật sống cộng lại. “Đất là môi trường sống của hơn 1/4 đa dạng sinh học trên hành tinh. Mỗi gram đất chứa hàng triệu tế bào vi khuẩn và nấm đóng vai trò rất quan trọng trong toàn bộ các hoạt động của hệ sinh thái”, Reza Afshar, nhà khoa học tại Viện Rodale (bang Pennsylvania, Mỹ), nói.

Hy vọng ở Viện Rodale

Viện Rodale được biết đến là nơi khai sinh nền nông nghiệp hữu cơ hiện đại. “Các dự án chúng tôi thực hiện ở đây tập trung vào việc cải thiện và tái tạo sức khỏe của đất. Chúng tôi đang có một cuộc thử nghiệm về hệ thống canh tác đã hoạt động trong 42 năm qua. Và đây chính là phép so sánh song song tồn tại lâu nhất giữa các hệ thống canh tác ngũ cốc hữu cơ và thông thường ở Bắc Mỹ”, Tiến sĩ Afshar chia sẻ.

Theo đó, nghiên cứu đã phát hiện rằng nông nghiệp tái sinh, hữu cơ tạo ra năng suất cao hơn tới 40% trong điều kiện hạn hán, đồng thời có thể mang lại cho nông dân lợi nhuận lớn hơn và thải ra ít khí carbon hơn 40% so với các phương pháp canh tác nông nghiệp thông thường. Viện Rodale cho rằng “tất cả đều bắt đầu từ đất”. “Khi đề cập đến vấn đề đất lành mạnh, tức là chúng ta đang nói về tất cả các khía cạnh của đất, bao gồm hóa học, vật lý và sinh học phải ở trạng thái hoàn hảo để có thể tạo nên thực phẩm lành mạnh cho chúng ta”, ông Afshar cho hay. Điều đặc biệt quan trọng là thế giới hiện vẫn dựa vào tài nguyên đất để có thể tạo ra 95% sản lượng lương thực cho nhân loại.

HẠNH NGUYÊN (Theo CNBC, Nature)