Theo thống kê của cơ quan chức năng, hiện nay rác thải rắn sinh hoạt đã trở thành một trong những vấn nạn nghiêm trọng, gây ô nhiễm môi trường tại khu vực ÐBSCL. Nhiều địa phương trong khu vực không thể xử lý lượng lớn rác thải rắn sinh hoạt thải ra hằng ngày.

Lãnh đạo Bộ TN&MT và một số địa phương trong vùng ÐBSCL tham quan mô hình Nhà máy đốt rác phát điện Cần Thơ.

Báo động...

Theo thống kê của Tổ chức Hợp tác phát triển Ðức (GIZ) và Liên doanh Royal Haskoning DHV, hiện nay, vùng ÐBSCL có tổng lượng chất thải rắn sinh hoạt hằng ngày khoảng 14.000 tấn, tương đương 5 triệu tấn/năm. Tuy nhiên, tỷ lệ thu gom rác thải rắn ở một số địa phương chỉ mới đạt 40%, nếu tỷ lệ thu gom tốt thì khối lượng rác thải sẽ còn nhiều hơn so với thống kê. Toàn vùng ÐBSCL hiện chỉ có 2 khu xử lý rác thải rắn sinh hoạt đạt yêu cầu là khu xử lý rác tại Tân Thành (Long An) và Nhà máy đốt rác phát điện Cần Thơ tại huyện Thới Lai. Còn lại các địa phương khác hầu như chỉ áp dụng biện pháp chôn lấp, trong đó, chỉ có 19/124 bãi chôn lấp hợp vệ sinh, còn lại là không hợp vệ sinh, dễ dẫn đến rủi ro gây ô nhiễm đất, nước, không khí và nhu cầu sử dụng đất dành cho chôn lấp rác cao, tỷ lệ tái sử dụng thấp...

Ở TP Cần Thơ, Nhà máy đốt rác phát điện Cần Thơ xây dựng hoàn thành và đưa vào hoạt động từ ngày 15-10-2018, diện tích 5,3ha, lượng rác trung bình tiếp nhận mỗi ngày hơn 450 tấn (chiếm khoảng 70% lượng rác sinh hoạt thải ra hằng ngày của TP Cần Thơ), đồng thời phát điện khoảng 150.000kWh (tương đương 60 triệu kWh/năm) hòa vào lưới điện quốc gia. Ðến nay, nhà máy cũng đã hoàn thành 5 công trình bảo vệ môi trường, gồm: công trình thu gom và xử lý nước thải; công trình xử lý bụi, khí thải; công trình lưu giữ, xử lý chất thải rắn thông thường; công trình và thiết bị lưu giữ chất thải nguy hại và các công trình, biện pháp bảo vệ môi trường khác. Trong đó, đối với việc xử lý nước rỉ rác, nhà máy đã xây dựng hệ thống xử lý với công suất 200m³/ngày, đêm. Nước rỉ rác sau khi xử lý đạt quy chuẩn được tái sử dụng cho hoạt động của nhà máy, không thải ra môi trường. Tro xỉ còn lại sau quá trình đốt rác được sơ chế, xử lý tại khu vực lưu chứa của nhà máy và sẽ được chuyển giao cho đơn vị chức năng xử lý hoặc sử dụng làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng, san lấp mặt bằng (đối với tro xỉ đáp ứng các tiêu chuẩn theo quy định)…

UBND TP Cần Thơ cũng vừa ban hành Công văn số 2544/UBND-XDÐT về việc xử lý chất thải rắn sinh hoạt tại Công ty TNHH Năng lượng Môi trường EB Cần Thơ (chủ đầu tư xây dựng và quản lý Nhà máy đốt rác phát điện Cần Thơ). Công văn trên gửi đến Công an TP Cần Thơ, Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) thành phố, Giám đốc Công ty TNHH Năng lượng Môi trường EB Cần Thơ, với yêu cầu: Ðể đảm bảo tình hình an ninh trật tự tại địa phương, đề nghị Công ty TNHH Năng lượng Môi trường EB Cần Thơ thực hiện việc tiếp nhận và xử lý rác theo đúng hợp đồng đã ký; hoạt động phù hợp với Báo cáo đánh giá tác động môi trường của dự án đã được Bộ TN&MT phê duyệt… Sở TN&MT, Công an TP Cần Thơ căn cứ chức năng nhiệm vụ được giao, tiếp tục theo dõi, kiểm tra tình hình phân loại, thu gom, vận chuyển và xử lý rác trên địa bàn quận, huyện, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm theo thẩm quyền…

Ông Nguyễn Chí Kiên, Phó Giám đốc Sở TN&MT TP Cần Thơ, nhận định: “Nhà máy đốt rác phát điện Cần Thơ đưa vào hoạt động, khai thác hiệu quả đã góp phần quan trọng trong việc giải quyết, xử lý rác thải, bảo vệ môi trường tại TP Cần Thơ. Hoạt động phân loại rác thải, thu gom, vận chuyển rác tiếp tục thực hiện theo yêu cầu, nhằm đảm bảo hiệu quả xử lý rác thải của nhà máy. Bên cạnh đó, nhà máy cũng phải nghiêm túc thực hiện các quy định về bảo vệ môi trường của pháp luật Việt Nam”.

Giải pháp xử lý

Tại hội nghị “Báo cáo và tham vấn Quy hoạch ÐBSCL giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050” do Bộ Kế hoạch và Ðầu tư (KH&ÐT) tổ chức tại TP Cần Thơ, đơn vị tư vấn Royal Haskoning DHV và Tổ chức GIZ đề xuất xây dựng 3 khu xử lý rác liên tỉnh có công nghệ hiện đại ở vùng ÐBSCL. Theo đó, khu xử lý rác liên tỉnh thứ nhất sẽ đảm nhận nhiệm vụ xử lý rác của 2 tỉnh Sóc Trăng và Bạc Liêu với tổng chất thải rắn đô thị và công nghiệp hằng năm khoảng 331.000 tấn, trong đó có khoảng 891 tấn là bao bì thuốc bảo vệ thực vật. Khu xử lý thứ hai, giúp xử lý rác cho bốn địa phương, gồm Tiền Giang, Bến Tre, Trà Vinh và Vĩnh Long với dự kiến tổng lượng chất thải rắn đô thị và công nghiệp khoảng 285.000 tấn/năm và có khoảng 1.369 tấn bao bì thuốc bảo vệ thực vật. Khu xử lý thứ ba giúp xử lý rác thải cho tỉnh An Giang và Ðồng Tháp với lượng chất thải rắn đô thị và công nghiệp khoảng 332.000 tấn/năm và có khoảng 1.577 tấn bao bì thuốc bảo vệ thực vật…

Ðơn vị tư vấn cũng đưa ra giải pháp quản lý và thực hiện là sau khi thu gom, rác sẽ được phân loại xử lý tại trạm trung chuyển của các tỉnh và sau đó vận chuyển bằng đường bộ hoặc đường thủy nội địa về khu xử lý liên tỉnh. Quá trình vận chuyển phải đảm bảo yêu cầu không phát tán mùi hôi và nước rỉ rác. Ðối với các khu xử lý chất thải rắn cấp tỉnh hoặc huyện, đơn vị tư vấn đề xuất chuyển đổi sang công nghệ đốt phát điện hoặc đốt không phát điện tùy thuộc vào điều kiện thực tế từng địa phương. Riêng các khu xử lý rác thải liên tỉnh cần sử dụng công nghệ đốt phát điện với dự kiến chi phí đầu tư bình quân trên công suất xử lý rác khoảng 1,1 triệu USD cho quy mô xử lý 10 tấn rác/ngày; mỗi tấn rác khi đốt sẽ sản sinh được khoảng 375 kWh điện; diện tích đất sử dụng để đầu tư nhà máy xử lý rác liên tỉnh khoảng 10ha cho mỗi nhà máy… Ðây là biện pháp giải quyết dứt điểm tình trạng rác thải được chôn lấp không hợp vệ sinh, gây ô nhiễm môi trường ở một số địa phương trong vùng ÐBSCL.

Sở KH&ÐT TP Cần Thơ cũng vừa công bố thông tin Dự án xử lý chất thải rắn công nghiệp thông thường tại khu xử lý chất thải rắn huyện Thới Lai. Dự án được thực hiện tại xã Trường Xuân, huyện Thới Lai, với diện tích 3,83ha, trong đó Nhà nước cho thuê đất và sẽ thực hiện công tác giải phóng mặt bằng để giao cho nhà đầu tư thực hiện dự án. Dự án được xây dựng với quy mô công suất xử lý khoảng 400 tấn chất thải rắn công nghiệp thông thường/ngày; thời gian, tiến độ đầu tư thực hiện không quá 12 tháng, kể từ khi có biên bản bàn giao mặt bằng để thi công. Các yêu cầu cơ bản của dự án đáp ứng yêu cầu theo Bộ tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án xử lý chất thải rắn công nghiệp thông thường tại khu xử lý chất thải rắn huyện Thới Lai (được phê duyệt bởi Quyết định số 2599/QÐ-UBND ngày 19-11-2020 của UBND TP Cần Thơ) và yêu cầu của nhà máy xử lý chất thải rắn công nghiệp thông thường với công nghệ, thiết bị xử lý hiện đại đã triển khai có hiệu quả tại Việt Nam hoặc trên thế giới, đảm bảo yêu cầu đồng bộ, tiên tiến, bảo vệ môi trường theo quy định.

Theo ông Trương Quốc Trạng, Phó Giám đốc Sở KH&ÐT TP Cần Thơ, đây là công trình góp phần bảo vệ môi trường, xử lý hiệu quả chất thải rắn công nghiệp thông thường trên địa bàn thành phố, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp hoạt động sản xuất và thu hút đầu tư trên địa bàn. Các đơn vị, doanh nghiệp, nhà đầu tư trong và ngoài nước đảm bảo các yêu cầu về năng lực, tài chính, kỹ thuật và kinh nghiệm trong đầu tư xây dựng nhà máy xử lý chất thải rắn nộp hồ sơ đăng ký thực hiện dự án tại Văn phòng Sở KH&ÐT TP Cần Thơ…

Bài, ảnh: HÀ VĂN