Ngoài các bậc học giáo dục- đào tạo, trong hệ thống giáo dục quốc dân, còn có nhiều loại hình đào tạo chính qui và không chính quy. Trong đó hệ không chính quy còn được gọi hệ đào tạo vừa làm vừa học hay hệ tại chức. Đối với giáo dục đại học, nhiều người cho rằng hệ tại chức được xem là "cái nồi cơm" của các cơ sở đào tạo, bởi hệ đào tạo này đã tạo thêm nguồn thu cho các trường.

Thế nhưng, thời gian gần đây, nhiều phương tiện thông tấn báo chí phản ánh tình trạng một số địa phương từ chối tuyển dụng những sinh viên tốt nghiệp hệ tại chức, như: Đà Nẵng, Quảng Nam, Hà Nam, Nam Định. Đơn cử như, UBND tỉnh Quảng Nam vừa ban hành kế hoạch tuyển dụng công chức hành chính thuộc tỉnh năm 2012. Trong các điều kiện, tiêu chuẩn để dự tuyển của tỉnh phải là người tốt nghiệp đại học, cao đẳng, trung cấp hệ chính quy. Đáng lưu ý, việc từ chối hệ tại chức có cả ngành giáo dục, như Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nam, khi tuyển dụng giáo viên, trong quy định cần phải có "tốt nghiệp các trường công lập có uy tín"... Điều này đồng nghĩa với việc "nói không" ngay với "sản phẩm" do chính các cơ sở giáo dục đại học của ngành giáo dục thực hiện.

Chuyện từ chối hệ tại chức không chỉ riêng ở một vài địa phương mà trở thành định kiến của xã hội, nhất là đối với người sử dụng lao động. Một vị giám đốc Trung tâm Giới thiệu việc làm ở TP Cần Thơ bày tỏ: "Nhiều đơn vị sử dụng lao động đã từ chối thẳng sinh viên tốt nghiệp đại học ngoài công lập". Không phải ngẫu nhiên mà hệ tại chức bị từ chối, bởi thời gian qua, nhiều cơ sở đào tạo hệ tại chức "đa nhưng không tinh", chương trình, nội dung, phương pháp giảng dạy chưa phù hợp. Trong khi đó, đầu vào ở hệ này lại có "độ vênh" so với hệ chính quy. Hệ quả là "sản phẩm" này không đáp ứng yêu cầu của đơn vị sử dụng lao động.

Đành rằng có những cái nhìn phiến diện về hệ tại chức nhưng xét ở góc độ khác, hệ tại chức vẫn có cái hay của nó. Sau khi đất nước giải phóng (sau năm 1975), chính hệ tại chức đã giúp nhiều cán bộ cách mạng có điều kiện vừa làm vừa học, vừa kiến thiết đất nước. Ngày nay, những cán bộ viên chức muốn học tập nâng cao trình độ chuyên môn có thể học hệ vừa làm, vừa học... Tại Điều 65 khoản 3 Luật Giáo dục đã nhấn mạnh: "Tất cả các loại bằng từ chính quy, tại chức công lập hay ngoài công lập đều có giá trị ngang nhau", chỉ có khác là phương thức đào tạo. Đào tạo chính quy, công lập thì được Nhà nước bao cấp, người học không phải trả tiền hoặc trả ít; còn dân lập, tại chức thì người học phải tự trả tiền để đi học. Nhưng rõ ràng, hệ tại chức vẫn là phương thức đào tạo, giúp người học có cơ hội được học tập suốt đời. Và thực tế đã có nhiều người thành công và giữ một vị trí quan trọng trong xã hội. Thế nhưng, chính do một số cơ sở đào tạo cho ra lò "sản phẩm" không đạt chất lượng đã khiến hệ đào tạo này mất dần lòng tin và sức hút!

Còn nhớ, tại Hội nghị đào tạo hệ giáo dục từ xa giữa Trường Đại học Cần Thơ với các đơn vị liên kết vào khoảng tháng 5 vừa qua, PGS.TS Đỗ Văn Xê, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Cần Thơ nhận định: "Hệ đào tạo vừa làm vừa học, từ xa nhằm đáp ứng nhu cầu của người học. Tuy nhiên, nếu xử lý không khéo thì chúng ta chỉ cung cấp tấm bằng nhưng không có kiến thức cho người học. Trong khi đó quan điểm của trường là mở đào tạo từ xa là chất lượng đào tạo- đây là thương hiệu của Đại học Cần Thơ”.

Rõ ràng, một khi các đơn vị sử dụng lao động xem trọng năng lực của người học hơn là bằng cấp, thì khi ấy dù là đào tạo chính quy hay không chính quy, "sản phẩm" ở các trường vẫn đủ "sức nặng" đối với các yêu cầu của xã hội.

NG.NGÂN