Trung Quốc vừa ngỏ ý muốn hợp tác với Ðức, Pháp theo khuôn khổ “ba hoặc bốn bên” nhằm hỗ trợ châu Phi phát triển ổn định và thịnh vượng, tờ Nikkei đưa tin hôm 7-7

Một quốc gia châu Phi là Ai Cập sắp sản xuất vaccine Trung Quốc sau thời gian đàm phán với Bắc Kinh. Ảnh: Reuters

Ý tưởng được Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đưa ra dưới hình thức lời mời tham gia Sáng kiến Ðối tác vì sự phát triển của châu Phi. Phát biểu tại hội nghị thượng đỉnh trực tuyến với Thủ tướng Ðức Angela Merkel và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đầu tuần này, ông Tập nói rằng Trung Quốc và châu Âu nên “nhìn nhận khác biệt theo cách đúng đắn, giải quyết hợp lý các mâu thuẫn, đảm bảo mối quan hệ cùng tiến”. Theo đề xuất của lãnh đạo Trung Quốc, lĩnh vực các bên có thể hợp tác hiện nay là châu Phi - khu vực được cho là có tiềm năng phát triển lớn nhất nhưng đang đối mặt nhiều thách thức trong cuộc chiến chống COVID-19 và nhiệm vụ phục hồi kinh tế.

Hội nghị giữa lãnh đạo Trung Quốc và hai người đồng cấp Ðức, Pháp diễn ra khi Bắc Kinh có kế hoạch tổ chức Diễn đàn Hợp tác Trung - Phi tại Senegal trong năm nay. Thông qua diễn đàn, Trung Quốc thường công bố các dự án đầu tư lớn cho lục địa đen. Hiện tại, ông Tập cho biết Bắc Kinh không chỉ cung cấp vaccine COVID-19 mà còn hỗ trợ hơn 40 quốc gia châu Phi nâng cao năng lực tự sản xuất vaccine. Cường quốc châu Á còn ký các thỏa thuận xóa nợ hoặc đạt được đồng thuận xóa nợ với 19 nước châu Phi. Chủ tịch Tập đề nghị châu Âu cũng nên mở rộng viện trợ vaccine và giúp lục địa đen đối phó áp lực nợ. Trong đó, Bắc Kinh đặc biệt hoan nghênh sự tham gia của Pháp và Ðức đối với Sáng kiến ​​Ðối tác vì sự phát triển của châu Phi theo khuôn khổ hợp tác “ba hoặc bốn bên” thậm chí đa phương.

Theo Tân Hoa xã, Tổng thống Macron cho biết Pháp sẵn sàng phối hợp với Trung Quốc về lĩnh vực tài chính và giáo dục ở châu Phi trong khi bà Merkel nói rằng Ðức sẽ tích cực xem xét khả năng tham gia sáng kiến được đề cập. Tuy nhiên, hai nhà lãnh đạo châu Âu nhấn mạnh ưu tiên hiện nay là tăng cường năng lực sản xuất dược phẩm ở châu lục này bên cạnh nỗ lực tái cơ cấu nợ của các nước dễ bị tổn thương.

Lựa chọn của Trung Quốc

Hội nghị hôm 6-7 diễn ra một tháng sau khi Nhóm Các nước công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới (G7) nhóm họp tại Anh và ra tuyên bố chung chỉ trích hành động gần đây của Trung Quốc; khởi động kế hoạch “Xây dựng lại thế giới tốt đẹp hơn” như đối trọng trước Sáng kiến “Vành đai, Con đường” của Bắc Kinh. Ðánh giá sự kiện vừa diễn ra, các nhà phân tích cho rằng ông Tập chọn tiếp cận lãnh đạo Pháp, Ðức thay vì Thủ tướng Anh Boris Johnson có thể dựa trên việc Bắc Kinh nhìn ra được khoảng cách giữa hai cường quốc châu Âu và Mỹ trong sách lược đối phó Trung Quốc.

Quan trọng nữa là Ðức, Pháp đều đang có quan hệ kinh tế chặt chẽ với Trung Quốc. Ước tính trong 5 tháng đầu năm 2021, tổng kim ngạch thương mại của Ðức với Trung Quốc tăng 36% lên 92,8 tỉ USD trong khi Pháp tăng 44% lên 32,9 tỉ USD. Ðứng trên lập trường của Bắc Kinh, Berlin và Paris sẽ coi thị trường tỉ dân là yếu tố cần thiết cho quá trình phục hồi sau đại dịch. Ngoài ra, mối quan tâm của họ về môi trường, đặc biệt là biến đổi khí hậu, cũng là lợi thế đối với Trung Quốc.

Ðiều chỉnh chiến lược thích ứng với động thái của Trung Quốc ở châu Phi sẽ là thách thức đối với chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden, theo giới phân tích. Tuy nhiên, Giám đốc Chương trình châu Phi Judd Devermont tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) cho rằng có nhiều cách để Mỹ dẫn dắt sự phát triển ở lục địa đen. Theo đó, Washington hoàn toàn có khả năng xây dựng liên minh với nhiều quốc gia ở châu Á, châu Âu vốn đang phát triển các dự án hạ tầng trong khu vực. Họ cũng có thể làm việc với các định chế tài chính quốc tế, giúp giải quyết nhu cầu đầu tư từ 130 tỉ đến 170 tỉ USD/năm ở lục địa này.

Kurt Campbell, điều phối viên của Nhà Trắng về khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, cho biết Trung Quốc đang muốn “loại Úc khỏi đàn” thông qua trừng phạt ngoại giao và kinh tế. Ông Campbell khẳng định hành động của Bắc Kinh chỉ khiến Canberra thắt chặt quan hệ với Mỹ và chính quyền Tổng thống Biden sẽ không bỏ rơi Úc trước sự chèn ép từ Bắc Kinh.

MAI QUYÊN