Mỹ và Trung Quốc có thể đã đạt được thỏa thuận “đình chiến” về thương mại, nhưng Bắc Kinh vẫn còn những đòn bẩy khác để sử dụng nếu mối quan hệ với Washingtin lại xấu đi, đó là nguồn nguyên liệu sản xuất thuốc - theo hãng tin Bloomberg.

Bên cạnh đất hiếm, nguyên liệu sản xuất thuốc có thể trở thành đòn bẩy mới của Trung Quốc nếu mối quan hệ với Mỹ trở nên căng thẳng. Ảnh: iStock

Nhu cầu giải quyết vấn đề nguồn cung dược phẩm của Mỹ nằm ở trọng tâm báo cáo thường niên của Ủy ban Đánh giá Kinh tế và An ninh Mỹ - Trung (USCC) vừa được công bố. Báo cáo đề xuất Quốc hội ngay lập tức sửa đổi luật năm 2020 để mở rộng thẩm quyền của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) trong việc yêu cầu các công ty dược phẩm báo cáo về khối lượng và nguồn gốc của các thành phần chế tạo thuốc mới.

USCC cũng yêu cầu FDA khuyến khích sử dụng nguồn cung khác ngoài Trung Quốc. Đây không phải là lần đầu tiên cơ quan này nêu lên vấn đề. 

Trung Quốc đóng vai trò chủ chốt trong chuỗi cung ứng thuốc

Từ những năm 1950, Trung Quốc đóng vai trò vô cùng quan trọng trong chuỗi cung ứng thuốc toàn cầu. Nước này sản xuất đáng kể các hợp chất được gọi là nguyên liệu khởi đầu chính (KSM), được sử dụng để sản xuất các thành phần dược phẩm hoạt tính (API). 

Mỹ và nhiều nước khác phụ thuộc rất nhiều vào Trung Quốc trong việc sản xuất các thành phần cơ bản của thuốc. Tuy nhiên, dữ liệu chính xác về mức độ phụ thuộc của Mỹ không có hoặc không được công bố. 

Khi xem xét hồ sơ thuốc mà các nhà sản xuất dược phẩm đã nộp, FDA phát hiện Trung Quốc không nằm trong danh sách này vào năm 1980. 20 năm sau, Trung Quốc chỉ nộp 5% tổng số hồ sơ, thua xa Ấn Độ với 19%. Nhưng đến năm ngoái, Trung Quốc đã vượt qua Ấn Độ với 45% tổng số hồ sơ. Đáng nói là Ấn Độ - nhà cung cấp thuốc gốc hàng đầu thế giới - lại phụ thuộc rất nhiều vào Trung Quốc về nguyên liệu đầu vào quan trọng, song không thể hiện trong hồ sơ nộp lên FDA.

USCC còn xác định một xu hướng quan trọng: khoảng 50% số hoạt chất được sử dụng tại Mỹ đến từ chỉ một nguồn. Trung Quốc là nhà cung cấp độc quyền ít nhất 1 loại hóa chất được sử dụng trong gần 700 loại thuốc thiết yếu. Ví dụ, thoạt nhìn, thuốc kháng sinh amoxicillin dùng để điều trị một loạt bệnh, từ viêm phế quản đến nhiễm trùng đường tiết niệu, dường như có nguồn gốc đa dạng từ Tây Ban Nha đến Singapore. Nhưng 4 nguồn đầu vào chính của nó hầu như đến từ Trung Quốc.  

Mỹ cần đa dạng nguồn cung nguyên liệu thuốc

Mặc dù Bắc Kinh chưa từng đe dọa ngừng xuất khẩu vật tư y tế trong suốt thời kỳ đỉnh điểm của chiến tranh thương mại, nhưng địa chính trị không phải là yếu tố rủi ro duy nhất. Một đợt bùng phát virus toàn cầu cũng có thể làm gián đoạn chuỗi cung ứng. Trong đại dịch COVID-19, tình trạng thiếu hụt vật tư y tế đã chứng minh việc các quốc gia phụ thuộc quá nhiều vào bất kỳ nguồn cung cấp duy nhất nào là một ý tưởng tồi.

Vì Bắc Kinh kiểm soát “đáng kể” các thành phần hoạt chất của thuốc, USCC kêu gọi chính phủ Mỹ tạo ra một chuỗi cung ứng bao gồm Ấn Độ và các đồng minh khác, độc lập với Trung Quốc trong một số lĩnh vực cụ thể. 

Đây sẽ là một thách thức vì việc sản xuất các hợp chất ban đầu để điều chế thuốc có biên lợi nhuận thấp. Truyền thông Mỹ gần đây cho biết chi phí của các công ty xứ cờ hoa sẽ tăng 50% nếu họ cố gắng sao chép chuỗi cung ứng nguyên liệu thô. Nhưng đó chính xác là điều Washington phải cố gắng thực hiện, đặc biệt đối với các loại thuốc thiết yếu nhất.

Trung Quốc hiện là nhà phát triển thuốc mới lớn thứ hai thế giới, sau Mỹ, và các công ty của nước này đã thực hiện khoảng 1/3 số thử nghiệm lâm sàng trên toàn cầu vào năm ngoái. Con số này tăng từ mức chỉ 5% của một thập kỷ trước. Cổ phiếu của các công ty công nghệ sinh học Trung Quốc đã tăng 110% trong năm nay, hơn gấp 3 lần so với các công ty Mỹ. Trung Quốc cũng đang vươn lên dẫn đầu trong các lĩnh vực nghiên cứu quan trọng, chẳng hạn như nghiên cứu bệnh ung thư.

LÊ THƯ (Theo Economic Times, CNA)