Đề cập vấn đề Biển Đông trong bài phát biểu tại chương trình Sáng kiến Lãnh đạo trẻ Đông Nam Á (YSEALI) diễn ra hôm 1-6, Tổng thống Mỹ Barack Obama đã thúc giục các cường quốc khu vực, đặc biệt là Trung Quốc, cần tôn trọng pháp luật và chấm dứt các hành vi gây hấn.

Phát biểu của lãnh đạo Mỹ được đưa ra trong bối cảnh châu Á đang đối mặt với tình hình ngày một "nóng" lên liên quan tranh chấp ở Biển Đông. Theo đó, Tổng thống Obama đặc biệt lên tiếng cảnh báo đối với việc coi thường pháp luật hiện hành và không dựa vào luật pháp để xây dựng phương hướng giải quyết tranh chấp tại vùng biển chiến lược này. Ông chủ Nhà Trắng cho rằng, châu Á có thể mất đi sự thịnh vượng, kéo theo đó là cả khu vực Thái Bình Dương nếu một bên nào đó không tuân thủ luật pháp quốc tế, gây mâu thuẫn dẫn tới xung đột.

Tổng thống Obama cũng lưu ý rằng tuy Mỹ không có bất kỳ tuyên bố chủ quyền nào ở Biển Đông, nhưng Washington "có quyền lợi trong việc đảm bảo các tranh chấp được giải quyết một cách hòa bình, theo đường lối ngoại giao, phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế". Vì lý do này, lãnh đạo Mỹ một lần nữa kêu gọi Trung Quốc và các quốc gia khác chấm dứt hoạt động cải tạo đất tại vùng biển tranh chấp bởi ông cho rằng những nỗ lực "khai phá, những hành động hung hăng của bất kỳ bên nào trong khu vực đều phản tác dụng". Ngoài ra, Tổng thống Obama cũng nhấn mạnh Washington sẽ hợp tác với bất kỳ quốc gia nào "sẵn sàng thiết lập, thực thi các chuẩn mực và quy tắc duy trì sự tăng trưởng và thịnh vượng trong khu vực".

Nói thêm về Trung Quốc, Tổng thống Obama thừa nhận có thể chính quyền Bắc Kinh "đang có được thành công" trong tranh chấp khi đây là một nước lớn, một quốc gia hùng mạnh với con người chăm chỉ và có tài. "Nhưng họ không nên chỉ cố gắng tìm cách xác lập chủ quyền lãnh thổ bằng sức mạnh cơ bắp, đẩy người khác ra ngoài" – ông chủ Nhà Trắng nhận định. Được biết, chính quyền Mỹ cũng tuyên bố sẽ tiếp tục triển khai máy bay quân sự và tàu chiến đến khu vực căng thẳng nhằm bảo vệ quyền tự do hàng hải ở Biển Đông.

Trong diễn biến khác có liên quan, chính quyền của Thủ tướng Úc Tony Abbott khẳng định Canberra sẽ tiếp tục thực hiện nhiệm vụ giám sát hàng hải ở Biển Đông, bất chấp những lời đe dọa của Trung Quốc. Trong một tuyên bố, phát ngôn viên Bộ trưởng Quốc phòng Úc Kevin Andrews cho biết "đảm bảo quyền tự do đi lại và không bị cản trở trên các vùng biển quốc tế, bao gồm cả Biển Đông là lợi ích của tất cả các quốc gia". Do vậy, Canberra sẽ tiếp tục di chuyển ở Biển Đông, bao gồm nhiệm vụ giám sát hàng hải phù hợp với quyền lợi của mình theo luật quốc tế như thông lệ trong hơn 30 năm qua.

Theo tờ The Australian, chính phủ liên bang Úc hiện còn xem xét triển khai máy bay tuần tra biển và săn ngầm P-3 trong phạm vi 12 hải lý (22km) tính từ các bãi đá mà Trung Quốc đang chiếm đóng, cải tạo phi pháp trên quần đảo Trường Sa của Việt Nam.

MAI QUYÊN (Theo Reuters, AFP, The Australian)