Không chấp nhận lệnh ngừng bắn toàn diện mà Mỹ đang thúc đẩy, nhưng Tổng thống Nga Vladimir Putin đồng ý tạm hoãn các đợt tấn công nhắm vào lưới điện và cơ sở hạ tầng của Ukraine trong cuộc điện đàm với Tổng thống Donald Trump hôm 18-3.

Cuộc điện đàm kéo dài 148 phút, thời lượng kỷ lục cho cuộc nói chuyện giữa hai nguyên thủ.

Bầu trời thủ đô Kiev trong cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Nga. Ảnh: Independent

Tín hiệu tích cực

Viết trên mạng xã hội X, ông Kirill Dmitriev, đặc phái viên của Tổng thống Nga phụ trách hợp tác kinh tế và đầu tư với nước ngoài, gọi cuộc điện đàm thượng đỉnh lần thứ 2 giữa hai nhà lãnh đạo Nga - Mỹ là thời khắc “lịch sử” và cho rằng hiện “thế giới đã trở nên an toàn hơn”.

Trong khi đó, Ðiện Kremlin ra thông cáo về kết quả với rất nhiều thỏa thuận tích cực. Ðáng chú ý, Tổng thống Putin đồng ý với sáng kiến ngừng bắn 30 ngày vào hạ tầng năng lượng với Ukraine và đã ra lệnh ngay lập tức cho quân đội chấp hành. Tuy không nhắc đến trực tiếp, nhưng chắc chắn cơ sở hạ tầng năng lượng quan trọng nhất ở đây là nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia mà nhà lãnh đạo Mỹ nhắc đến trước điện đàm. Nhà máy này đóng vai trò rất quan trọng trong hệ thống năng lượng, trong nền kinh tế của Ukraine và là một trong những mục tiêu mà Kiev muốn giành lại.

Khẳng định cam kết cơ bản đối với giải pháp hòa bình cho cuộc xung đột, ông Putin tuyên bố sẵn sàng hợp tác với Mỹ để tìm hiểu kỹ lưỡng các cách thức khả thi nhằm đạt được một giải pháp toàn diện, bền vững và lâu dài. Tổng thống Putin một lần nữa nêu rõ và khẳng định điều kiện quan trọng để ngăn chặn sự leo thang của cuộc xung đột và hướng tới giải quyết xung đột thông qua các biện pháp chính trị và ngoại giao là phải chấm dứt hoàn toàn viện trợ quân sự nước ngoài và cung cấp thông tin tình báo cho Kiev. Như một cử chỉ thể hiện thiện chí, Tổng thống Nga thông báo về một cuộc trao đổi tù binh lớn ngày 19-3, đồng thời trao trả cho phía Ukraine 23 thương binh nặng.

Trên nền tảng mạng xã hội Truth Social, Tổng thống Trump mô tả cuộc điện đàm là “rất tốt đẹp và hiệu quả”, đồng thời cho biết hai bên đã thảo luận nhiều yếu tố của một thỏa thuận hòa bình. Theo nhà lãnh đạo Mỹ, cả Tổng thống Nga và Tổng thống Ukraine đều muốn chấm dứt tình trạng xung đột và quá trình này hiện đang được triển khai toàn diện. Ông hy vọng các bên có thể đạt được mục tiêu chấm dứt xung đột. Trong khi đó, Nhà Trắng cho biết hai nhà lãnh đạo đã thảo luận sự cần thiết của hòa bình và lệnh ngừng bắn. Cả hai đều đồng ý rằng “xung đột cần kết thúc bằng một nền hòa bình lâu dài”. Hai nhà lãnh đạo nhất trí rằng “tiến trình hòa bình sẽ bắt đầu bằng lệnh ngừng bắn đối với cơ sở hạ tầng năng lượng, cùng với các cuộc đàm phán kỹ thuật về việc thực hiện lệnh ngừng bắn trên Biển Ðen, tiến tới lệnh ngừng bắn toàn diện và hòa bình vĩnh viễn”. Bên cạnh đó, Tổng thống Trump và Tổng thống Putin cũng nhấn mạnh “sự cần thiết phải cải thiện quan hệ song phương giữa Mỹ và Liên bang Nga”.

Chưa đàm phán “lằn ranh đỏ”

Từ kết quả của cuộc điện đàm, Mỹ và Nga sẽ tiếp tục có cuộc đàm phán quan trọng vào ngày 23-3 tới về tình hình xung đột tại Ukraine ở thành phố Jeddah của Saudi Arabia.

Ngay sau cuộc điện đàm Mỹ - Nga, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tuyên bố rằng Ukraine sẵn sàng ủng hộ các đề xuất ngừng bắn vào cơ sở năng lượng, nhưng mọi chi tiết thỏa thuận giữa các bên cần được công khai. Tuy nhiên, ông Zelensky bác bỏ đòi hỏi của Tổng thống Putin về việc dừng viện trợ quân sự và chia sẻ thông tin tình báo cho Ukraine. Tại Berlin, phát biểu tại cuộc họp báo với Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Thủ tướng Ðức sắp mãn nhiệm Olaf Scholz cho biết lệnh ngừng bắn có giới hạn là khởi đầu quan trọng và cần đẩy nhanh tiến trình đạt được lệnh ngừng bắn hoàn toàn. Tuy nhiên, nhà lãnh đạo này cảnh báo sẽ không thể có thỏa thuận nếu không có Ukraine trên bàn đàm phán. Hiện cũng chưa rõ Ukraine có tham gia vào tiến trình đàm phán sẽ diễn ra tại Saudi Arabia vào cuối tuần hay không.

Trong khi đó, giới chuyên gia quốc tế tỏ ra khá thận trọng. Theo chuyên gia Susan Colbourn về các vấn đề an ninh châu Âu tại Ðại học Duke (Mỹ), thỏa thuận ngừng bắn hẹp phản ánh mong muốn bình thường hóa quan hệ với Nga của Tổng thống Trump. Giới quan sát lại đánh giá lệnh ngừng bắn một phần là động thái có lợi cho Mát-xcơ-va nếu xét tới áp lực kinh tế từ các đợt tấn công của Ukraine nhằm vào cơ sở năng lượng nước láng giềng kể từ khi xung đột bùng phát năm 2022. Bà Maria Snegovaya, thành viên cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, cũng cho rằng lệnh ngừng bắn đối với các cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng có thể có lợi cho Nga, vì lực lượng Ukraine đã tấn công hiệu quả vào các nhà máy lọc dầu của Nga.

Ðặc biệt, cuộc đàm phán không hề nhắc đến vấn đề mà cả Nga và Ukraine đều tuyên bố là “lằn ranh đỏ”, đó là lãnh thổ. Không nhắc đến chủ quyền với 4 vùng Nga sáp nhập, cùng với Crimea, cho dù hai tổng thống đã “chọn” điện đàm đúng vào ngày ông Putin ký hiệp ước công nhận Crimea là một phần của Liên bang Nga 11 năm trước.

MAI QUYÊN (Tổng hợp)