Để ổn định đầu ra cho khoai lang, ngành nông nghiệp Vĩnh Long xác định sẽ tập hợp nông dân sản xuất theo quy mô HTX, liên kết giữa doanh nghiệp và nông dân trong việc ký kết hợp đồng tiêu thụ. Ảnh: MINH HUYỀN

Hướng đi đúng, nhưng...

Theo số liệu thống kê, Vĩnh Long là địa phương có diện tích trồng khoai lang nhiều nhất vùng Đồng bằng sông Cửu Long và diện tích này có xu hướng tăng theo từng năm. Năm 2011, Vĩnh Long có khoảng 8.500 ha trồng khoai lang, tăng 2.500 ha so với năm 2010; 8 tháng đầu năm 2012, tỉnh có gần 9.800 ha trồng khoai lang, tăng 1.300 ha so với năm 2011 (riêng huyện Bình Tân trồng hơn 9.000 ha). Khoai lang chủ yếu được trồng luân canh trên đất lúa, tập trung nhiều nhất tại các xã Thành Đông, Thành Trung, Tân Thành, Tân Hưng (huyện Bình Tân) và xã Thuận An, Đông Bình, Đông Thạnh, Đông Thành (huyện Bình Minh).

Ông Nguyễn Văn Liêm, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Vĩnh Long, cho biết: “Việc gia tăng diện tích, sản lượng khoai lang là phù hợp với chủ trương chuyển đổi cơ cấu cây trồng ngành nông nghiệp tỉnh đề ra. Khoai lang trồng luân canh với cây lúa làm tăng độ phì nhiêu của đất, cắt được nguồn sâu bệnh so với sản xuất lúa liên tục. Nhờ đó, giá trị sản xuất nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản trên một đơn vị diện tích tăng mạnh. Điển hình, ở huyện Bình Tân, từ năm 2008 đến nay, giá trị sản xuất nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản luôn đạt trên 100 triệu đồng/ha. Trồng khoai lang, không những hiệu quả sản xuất tăng từ 3-5 lần so với sản xuất lúa mà còn tạo việc làm cho đông đảo lao động tại địa phương”. Giá thu mua khoai lang những năm qua tương đối ổn định, khoai lang tím Nhật giá bình quân 6.000-7.000 đồng/kg, nghịch vụ từ 9.000 -10.000 đồng/kg, có thời điểm lên đến 19.000 đồng/kg.

Hiệu quả mang lại từ cây khoai lang khá rõ. Thế nhưng, việc nông dân chạy theo lợi nhuận trước mắt, trồng khoai lang ồ ạt, vượt khỏi quy hoạch của ngành nông nghiệp tỉnh (chỉ tăng từ 500-700 ha/năm) làm cung vượt cầu. Ông Nguyễn Ngọc Đệ, Phó trưởng Khoa Phát triển Nông thôn, Trường Đại học Cần Thơ, phân tích: “Hiện đầu ra của khoai lang chủ yếu xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc bằng đường tiểu ngạch nên rất dễ bị thao túng và tiềm ẩn nhiều rủi ro. Đánh vào tâm lý hám lợi của nông dân, thương nhân Trung Quốc dần chiếm lĩnh thị trường và thiết lập giá thu mua theo ý muốn. Phương pháp thu mua giữa thương nhân và nông dân đều không thông qua hợp đồng; sản lượng, quy cách thu mua luôn có sự thay đổi làm cho nông dân gặp khó khăn trong việc cân đối diện tích sản xuất và chọn thời điểm thu hoạch khoai...”. Bên cạnh đó, theo ông Nguyễn Ngọc Đệ, việc áp dụng cơ cấu mùa vụ sản xuất chưa hợp lý, từ chỗ luân canh khoai lang với lúa chuyển sang độc canh khoai lang liên tục trong nhiều vụ làm cho dịch bệnh gia tăng...

Chung tay tìm “đầu ra”

Tại Hội thảo “Giải pháp mở rộng thị trường tiêu thụ khoai lang Bình Tân” do Trường Đại học Cần Thơ phối hợp Sở NN&PTNT tỉnh Vĩnh Long phối hợp tổ chức vừa diễn ra tại TP Cần Thơ, nhiều ý kiến cho rằng: Thị trường Trung Quốc, “đầu ra” chính của khoai lang Bình Tân hiện nay rất bấp bênh. Do đó, tỉnh Vĩnh Long phải năng động hơn trong việc tìm kiếm, mở rộng thị trường sang các nước nhập khẩu nhiều khoai lang như: Malaysia, Singapore, Hàn Quốc, Canada, Nhật Bản, Italia... Ông Sơn Văn Luận, Chủ nhiệm Hợp tác xã khoai lang Tân Thành, huyện Bình Tân, tỉnh Vĩnh Long, chia sẻ: “Để tìm đầu ra cho khoai lang, chúng tôi đã ký kết hợp đồng cung cấp từ 10-20 tấn khoai lang/tuần, với giá 7.500 đồng/kg sang thị trường HongKong, Malaysia, Singapore. Quan hệ mua bán bước đầu rất tốt, các đối tác hứa hẹn sẽ ký hợp đồng dài hạn trong thời gian tới”.

Với lợi thế về điều kiện tự nhiên, thổ nhưỡng nên Vĩnh Long có thể trồng khoai quanh năm. Vì thế, một số ý kiến đề xuất, ngành nông nghiệp Vĩnh Long cần phân bố lịch thời vụ trồng khoai rải đều trong năm. Ông Nguyễn Ngọc Đệ, Phó trưởng Khoa Phát triển Nông thôn, Trường Đại học Cần Thơ, cho rằng: Vĩnh Long cần đề ra kế hoạch cụ thể trong việc quy hoạch và quản lý vùng sản xuất khoai lang để khai thác có hiệu quả cả thị trường nội địa và xuất khẩu. Song song đó, để khoai lang Vĩnh Long “vươn xa”, ngoài việc ràng buộc các hợp đồng tiêu thụ, ngành nông nghiệp tỉnh cần chú trọng xây dựng thương hiệu; đầu tư công nghệ sản xuất, đóng gói, chế biến để nâng cao chuỗi giá trị cây khoai lang.

Ở góc độ quản lý nhà nước, ngành nông nghiệp Vĩnh Long xác định sẽ tăng cường công tác quản lý, phối hợp chặt chẽ giữa các ngành chuyên môn của tỉnh với chính quyền địa phương để nhanh chóng khắc phục những mặt tồn tại trong việc sản xuất và tiêu thụ khoai lang thời gian qua. Ông Nguyễn Văn Liêm, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Vĩnh Long, cho biết: “Để nông dân yên tâm sản xuất, nâng cao thu nhập, tỉnh sẽ tập hợp nông dân sản xuất khoai lang theo quy mô hợp tác xã để dễ quản lý, liên kết giữa doanh nghiệp và nông dân trong việc ký kết hợp đồng tiêu thụ... Người nông dân trồng khoai phải tuân thủ đúng quy hoạch, lịch thời vụ do ngành nông nghiệp khuyến cáo, trồng luân canh khoai với cây lúa hoặc các loại hoa màu khác. Song song đó, tỉnh kiến nghị Bộ Công thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần tăng cường công tác dự báo thị trường, hỗ trợ xuất khẩu theo đường chính ngạch; đầu tư kho chứa... để chủ động trong khâu bảo quản, quyết định giá bán...

MỸ THANH