Trong bài phát biểu được cho là “đá xéo” chính sách và thế giới quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump, Thủ tướng Ðức Angela Merkel (ảnh) tại lễ tốt nghiệp của Ðại học Harvard đã kêu gọi thế hệ trẻ mạnh dạn xóa bỏ rào cản của “thói hẹp hòi, thiếu hiểu biết”, thay vào đó nêu cao tinh thần chính trực cùng sự tự chủ trên con đường sự nghiệp phía trước.

Ảnh:  Harvard Gazette

Tuy không đề cập trực tiếp Tổng thống Trump, nhưng nhiều người nhận ra mục tiêu của Thủ tướng Đức khi nội dung diễn văn điểm qua hàng loạt những vấn đề chính trị gây chia rẽ hai đồng minh lâu nay, chẳng hạn như thương mại, nhập cư và biến đổi khí hậu.

Theo đó, bà Merkel kêu gọi mọi người chung tay hành động chống lại tình trạng biến đổi khí hậu, nguy cơ bành trướng của chủ nghĩa biệt lập, hệ tư tưởng dân tộc và xu hướng “đổi trắng thay đen”. Lãnh đạo Đức đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng của hành động đa phương, toàn cầu và hợp tác cùng nhau thay vì “làm một mình”. Ẩn ý đề cập thương chiến Mỹ-Trung Quốc, bà Merkel cảnh báo chủ nghĩa bảo hộ và xung đột thương mại là mối đe dọa không chỉ đối với buôn bán quốc tế mà cả sự thịnh vượng toàn cầu.

 Thủ tướng Merkel sau đó không sử dụng tiếng Đức để kết thúc bài phát biểu hôm 30-5 mà trực tiếp kêu gọi bằng tiếng Anh, nhấn mạnh sự cần thiết phải phá bỏ rào cản của thói hẹp hòi và sự ngu dốt. Từng lớn lên tại Đông Đức trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh, bà Merkel nhắc mọi người nhớ đến Bức tường Berlin, về sự sụp đổ của biểu tượng gây chia rẽ này cách đây 30 năm đã mở đường cho sự nghiệp chính trị của “bà đầm thép”. Trong bối cảnh thế giới phức tạp như hiện nay, nữ chính trị gia 64 tuổi thừa nhận sự hiện hữu của những “bức tường trong tâm trí” giữa các thành viên gia đình, các hội nhóm trong xã hội, giữa những người có màu da, quốc tịch và tôn giáo khác nhau. “Nhưng rào cản này có thể được phá bỏ. Nếu chúng ta bước ra ngoài và can đảm đón nhận những khởi đầu mới” - bà Merkel nhấn mạnh. Thủ tướng Đức cũng kêu gọi các sinh viên tốt nghiệp nên học cách nhìn thế giới qua lăng kính của người khác và không đưa ra quyết định vội vàng; thay vào đó nên dành chút thời gian để dừng lại, điềm tĩnh và suy nghĩ thấu đáo.

Peter Beyer, điều phối viên chính sách xuyên Đại Tây Dương của Đức, xác nhận bài phát biểu của Thủ tướng Merkel chính là ám chỉ Tổng thống Trump. Theo Bloomberg, lãnh đạo Đức gần như “bị sốc” trước việc ông chủ Nhà Trắng có những động thái hoàn toàn đi ngược lại những nỗ lực của đồng minh Tây Âu nhằm duy trì trật tự thế giới do chính Washington dẫn đầu sau Chiến tranh Thế giới thứ hai.

Cùng ngày, Tổng thống Trump trong bài phát biểu trước các sinh viên tốt nghiệp Học viện Không quân Mỹ một lần nữa tái khẳng định chính sách “Nước Mỹ trên hết” khi ông nói rõ Washington sẽ không đánh đổi lợi ích quốc gia vì các cường quốc nước ngoài. “Chúng tôi sẽ không bao giờ như vậy nữa. Đã đến lúc chúng ta đặt nước Mỹ lên hàng đầu trong tất cả mọi thứ và theo mọi cách” - ông Trump nhấn mạnh.

Bà Merkel là lãnh đạo đầu tiên của Đức đọc diễn văn tại Đại học Harvard kể từ năm 1990, sau Thủ tướng Helmut Kohl - cha đẻ nước Đức thống nhất. Nhân dịp này, bà cũng được trao bằng Tiến sĩ Luật danh dự từ trường đại học lừng danh của Mỹ.

MAI QUYÊN (Theo CNN, Bloomberg)