Mark Rutte (bìa trái) mừng thắng lợi của VVD. Ảnh: Reuters

Theo kết quả bầu cử vừa được công bố hôm 11-6, đảng Vì Tự do và Dân chủ (VVD) bảo thủ của ông Mark Rutte lần đầu tiên trong lịch sử giành được nhiều ghế nhất, với 31 trong 150 ghế ở Quốc hội, và đảng Lao động (LP) trung tả về nhì, được 30 ghế. Tại Quốc hội trước đây, VVD chỉ giữ 22 ghế, trong khi LP có 33 ghế. Thế nhưng, bất ngờ nhất vẫn là đảng Tự do (FP) cực hữu của ông Geert Wilders khi tăng hơn gấp đôi đại diện ở Quốc hội từ 9 lên 24 ghế. Trong khi đó, Thủ tướng tạm quyền Jan Peter Balkenenke đã từ chức hôm 9-6, sau khi đảng Hành động Dân chủ Cơ đốc giáo (CDA) cầm quyền của ông để mất 20 trong số 41 ghế ở Quốc hội. Chính phủ tiền nhiệm, liên minh 3 đảng trung lập và cánh tả, đã đổ vỡ hồi tháng 2 sau những bất đồng nội bộ về việc triển khai quân đội tới Afghanistan.

Nếu đàm phán thành lập liên minh thành công, ông Rutte sẽ trở thành nhà lãnh đạo đầu tiên của VVD giữ chức thủ tướng đất nước Hà Lan thời kỳ hiện đại. VVD và LP được xem là “cốt lõi” trong chính phủ mới, nhưng có thể phải liên kết với 2 đảng khác là Dân chủ Tự do (DL) và đảng Xanh. Tuy nhiên, việc FP gia tăng ghế ở Quốc hội khiến các đảng gặp nhiều khó khăn trong các cuộc đàm phán thành lập liên minh. Ngoại trừ VVD, hầu hết các đảng khác đều tuyên bố phản đối khả năng đưa FP vào chính phủ mới.

FP theo đường lối cực hữu chủ trương cấm người Hồi giáo tới Hà Lan, chống chính sách hỗ trợ xã hội cho người nhập cư, cũng như phản đối lời kêu gọi của các đảng lớn về việc cải tổ ngân sách và giảm nợ nhằm tránh cho Hà Lan rơi vào cuộc khủng hoảng nợ lan rộng ở châu Âu.

Xem ra với kết quả bầu cử vừa qua, chính phủ mới còn gặp nhiều khó khăn trong điều hành các chương trình cải cách mà VVD đã cam kết với cử tri khi tranh cử. Ông Rutte chủ trương tìm cách giảm thâm hụt ngân sách khoảng 20 tỉ euro (24 tỉ USD) vào năm 2015. Thâm hụt ngân sách Hà Lan hiện lên tới 6,6% GDP, ước khoảng 585 tỉ euro năm nay. Các chuyên gia kinh tế lo ngại đàm phán kéo dài có thể trì hoãn kế hoạch cắt giảm ngân sách và cải cách kinh tế của VVD. Viễn cảnh tệ hại hơn nữa là có thể dẫn tới bầu cử lại trong một hoặc hai năm tới.

N. MINH (Theo NYT, WSJ)