Mỗi năm, sử dụng rượu bia ở mức nguy hại gây ra 5,3% số ca tử vong toàn cầu, tức là cứ mỗi phút có 6 người chết. Việt Nam là một trong ít quốc gia trên thế giới có mức tiêu thụ rượu bia tăng nhanh, đặc biệt ở nam giới... 

Rượu bia là nguyên nhân gây ra hơn 230 loại bệnh tật và tình trạng thương tích.

Tiêu thụ rượu bia tăng

Rượu bia là chất hướng thần với đặc tính gây ra sự lệ thuộc. Uống rượu bia ở mức nguy hại được định nghĩa là trong 30 ngày qua có ít nhất 1 lần uống từ 60g cồn trở lên (6 đơn vị cồn trở lên). Uống rượu bia ở mức nguy hại là 1 trong những chỉ số quan trọng nhất phản ánh hậu quả cấp tính về sức khỏe và xã hội của việc sử dụng rượu bia. Một đơn vị tiêu chuẩn (10 gam cồn nguyên chất) tương đương với 3/4 chai hoặc một lon bia 330 ml (5%); 1 ly rượu vang 100 ml (13,5%); 1 cốc bia hơi 330 ml hoặc 1 chén rượu mạnh 30ml (40%).

Trong những năm gần đây, tỷ lệ dân số sử dụng rượu bia tại Việt Nam rất cao và tăng nhanh ở cả hai giới. Kết quả Điều tra Quốc gia về yếu tố nguy cơ bệnh không lây nhiễm năm 2015 cho thấy, 80,3% nam giới trong độ tuổi từ 25-64 sử dụng rượu bia trong 30 ngày qua (tăng gần 11% so với năm 2010) và 11,2% nữ giới cũng trong độ tuổi đó sử dụng rượu bia (tăng gấp đôi so với năm 2010).

Đáng chú ý là tỷ lệ sử dụng rượu bia trong độ tuổi pháp luật không cho phép (14-17 tuổi) rất cao với 47,5% ở cả 2 giới. 67% thanh niên từ 18-21 tuổi đã sử dụng rượu bia. Điều đáng báo động là trên 52% học sinh từ lớp 8 đến lớp 12 đã từng sử dụng rượu bia trong đời, 22,5% đã từng say rượu bia. Trong số học sinh đã từng sử dụng rượu bia, 43,8% uống lần đầu tiên trước tuổi 14.

Gây ra hơn 230 loại bệnh tật và tình trạng thương tích

Việc sử dụng rượu bia ngày càng gia tăng đã gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người uống và có nguy cơ gây ra nhiều vấn đề kinh tế - xã hội khác. Các chuyên gia lĩnh vực y tế khẳng định, ảnh hưởng nguy hại đối với sức khỏe do sử dụng rượu bia đều có và chỉ khác nhau về mức độ, phụ thuộc vào tuổi, giới tính và các đặc tính sinh học khác của từng người uống và cách thức uống; không có mức độ uống rượu bia nào là an toàn.

Thực tế cho thấy, việc sử dụng rượu bia ở mức nguy hại là một trong 5 nguyên nhân hàng đầu gây ra tàn tật và tử vong trên toàn cầu, gây ra hơn 230 loại bệnh tật và tình trạng thương tích. Một số bệnh, thương tích chính do sử dụng rượu bia:

- Bệnh tim mạch: Sử dụng rượu bia tăng nguy cơ gây ra các bệnh lý tim mạch như: đột quỵ, suy tim, cao huyết áp và phình động mạch chủ.

-Bệnh tiêu hóa, rối loạn tiêu hóa: Tiêu thụ rượu quá mức gây tổn thương gan, xơ gan, làm trầm trọng các tổn thương do virus viêm gan C, viêm tụy cấp tính và mãn tính.

- Ung thư: Tổ chức Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) xếp rượu bia vào nhóm chất gây ung thư. Sử dụng rượu bia là nguyên nhân liên quan tới ung thư khoang miệng, vòm họng, thanh quản, thực quản, đại-trực tràng, gan, mật và vú.

- Thương tích: Một tỷ lệ lớn gánh nặng bệnh tật do sử dụng rượu bia phát sinh từ những thương tích không chủ ý và cố ý, gồm tai nạn giao thông, bạo lực và tự tử, các thương tích gây tử vong liên quan đến rượu bia xuất hiện nhiều ở nhóm tuổi tương đối trẻ. Rượu bia được xác định là nguyên nhân chính gây ra tai nạn giao thông. 

-Rối loạn sử dụng rượu bia (AUD): là một bệnh mạn tính của não bộ với các đặc trưng: người bệnh cảm thấy bắt buộc phải sử dụng rượu bia, không kiểm soát được lượng uống và rơi vào tâm trạng tiêu cực khi không sử dụng. 

Thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho thấy, phí tổn kinh tế do rượu, bia chiếm từ 1,3% đến 12% GDP của mỗi quốc gia. Còn theo khuyến cáo của Hiệp hội Phòng chống ung thư quốc tế, sử dụng rượu bia dù ít vẫn có mối liên quan với nhiều loại bệnh ung thư: vú, vòm họng, tế bào vảy thực quản, gan, dạ dày, đại tràng, trực tràng… Chi phí trực tiếp cho điều trị 6 loại ung thư phổ biến tại Việt Nam, trong đó có 5 bệnh liên quan đến sử dụng rượu bia (gan, đại trực tràng, khoang miệng, dạ dày, vú) lên tới hơn 25 nghìn tỉ đồng mỗi năm; khoảng 15% số giường bệnh tại các bệnh viện tâm thần dành điều trị người bệnh loạn thần do rượu bia...; thiệt hại kinh tế do tai nạn giao thông liên quan đến rượu bia cũng ước tính gần 1 tỉ USD.

H.HOA 
(Lược trích Theo hỏi đáp về phòng chống tác hại của rượu bia của WHO tại Việt Nam)