* ĐÌNH KHÔI

Thời gian gần dây, dư luận phản ánh về tình trạng tranh giành dịch vụ thu gom rác thải trên địa bàn quận Ninh Kiều, giữa 2 doanh nghiệp công ích là Công ty TNHH MTV Công trình đô thị TP Cần Thơ (C.ty Công trình đô thị) và Công ty CP Môi trường Minh Tâm (C.ty Minh Tâm, trụ sở tại Q.Bình Thủy). Vào tối 16-9, tại bãi rác Tân Long (Phụng Hiệp, Hậu Giang do C.ty Công trình đô thị quản lý) còn xảy ra tình trạng cãi vã, gây mất trật tự trị an, bị công an địa phương lập biên bản, bởi nhiều thanh niên lạ mặt dùng hung khí đập phá xe ép rác của C.ty Minh Tâm, không cho công ty này đổ rác xuống bãi rác. Tình trạng này đã gây hoang mang trong công nhân vệ sinh của cả hai công ty. Vì sao như vậy?

Nhiều năm qua, công tác vệ sinh môi trường ở quận Ninh Kiều do C.ty Công trình đô thị thực hiện. Tháng 8-2012, UBND TP Cần Thơ có Công văn số 3538/UBND-KT cho phép quận Ninh Kiều thực hiện chế độ đấu thầu dịch vụ công ích, nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ, tiết kiệm kinh phí. Quận giao cho Phòng Quản lý đô thị (QLĐT) làm chủ đầu tư, đấu thầu dịch vụ thu gom rác năm 2013. C.ty Công trình đô thị và C.ty Minh Tâm tham gia đấu thầu 4 gói thầu, trong đó C.ty Công trình đô thị trúng 1 gói thầu; 3 gói thầu còn lại Phòng QLĐT thực hiện phương án giao thầu: giao C.ty Minh Tâm thực hiện 1 gói thầu, C.ty Công trình đô thị thực hiện 2 gói thầu. Tuy nhiên, C.ty Công trình đô thị không chấp thuận giao mặt bằng cho C.ty Minh Tâm. Thành phố và quận phải mất nhiều thời gian để giải quyết.

* Đấu thầu không được - thương thảo không xong!

Ngày 21-2-2013, Phòng QLĐT quận Ninh Kiều làm chủ đầu tư tổ chức mở thầu dịch vụ thu gom rác thải năm 2013. Có 4 gói thầu (số 6, số 7, số 8, số 9)/13 phường, gồm: Gói thầu số 6 có phường: An Nghiệp, Cái Khế và Thới Bình; gói thầu số 7 có phường: An Cư, An Hội, An Lạc và Tân An; gói thầu số 8 có phường: An Phú, Hưng Lợi và Xuân Khánh và gói thấu số 9 có phường: An Bình, An Hòa và An Khánh. C.ty Công trình đô thị đã trúng gói thầu số 9, với tỷ lệ giảm giá 24,9% so với giá được duyệt. Ba gói thầu còn lại không có đơn vị trúng thầu. Trong đó, C.ty Minh Tâm không đạt về doanh thu. Còn C.ty Công trình đô thị không trúng được gói thầu nào vì gói thầu số 6 thì công ty đạt về giá dự thầu, nhưng hồ sơ dự thầu của công ty thiếu giấy xác nhận nộp thuế năm 2011; ở gói thầu số 7 và số 8, giá dự thầu của công ty cao hơn giá được duyệt.

Công nhân C.ty Công trình đô thị lấy rác trên đường Trần Hoàng Na, cho biết phải làm vào ca từ rất sớm vì sợ công nhân của C.ty Minh Tâm giành việc - Ảnh chụp 15 giờ 16-9-2013. Ảnh: M.N

Ngày 26-4-2013, Phòng QLĐT mở thầu lần 2, nhưng vẫn không lựa chọn được nhà thầu cho 3 gói thầu số 6, số 7 và số 8, vì chỉ có C.ty Môi trường Minh Tâm dự thầu, nhưng năng lực không đạt. Còn C.ty Công trình đô thị là đơn vị đủ năng lực lại không dự đấu thầu. Tuy nhiên, ngày 28-6-2013 C.ty Công trình đô thị ban hành Công văn số 74/ CTYTNHH MTV CTĐT – KD đề nghị: Đối với gói thầu số 6, cho công ty được bổ sung giấy xác nhận thuế để trúng thầu. Đối với gói thầu số 7 và số 8, cho công ty được chào giá lại với mức giảm 10% theo giá dự thầu. Do tỷ lệ này cao hơn so với tỷ lệ giảm giá ở gói thầu số 9 mà C.ty Công trình đô thị đã trúng thầu, UBND quận Ninh Kiều đã tổ chức cuộc họp với các sở, ngành liên quan thống nhất giải quyết theo hướng đấu thầu lần 3. Nhưng việc đấu thầu lần 3 không thực hiện được, vì C.ty Công trình đô thị không đồng ý tham dự, vẫn bảo lưu kiến nghị nêu trong Công văn số 74/ CTYTNHH MTV CTĐT – KD. Tại cuộc họp lần 2 ở UBND quận Ninh Kiều (vào ngày 23-8-2013), quận và các sở, ngành liên quan thống nhất giải quyết 3 gói thầu còn lại theo phương án đặt hàng do Phòng QLĐT đề xuất. Cụ thể: giao gói thầu số 6 và số 7 cho C.ty Công trình đô thị, còn gói thầu số 8 giao cho C.ty Minh Tâm. Tỷ lệ giảm giá tương đương gói thầu số 9 (24,9%). Các công việc thực hiện từ đầu năm đến thời điểm ký hợp đồng giảm giá từ 15% - 20%.

C.ty Minh Tâm đồng ý giảm giá 17% phần việc đã thực hiện trước đấu thầu; phần việc được giao thầu (gói thầu số 8) giảm giá 25% so với dự toán. Theo đó, Phòng QLĐT ký hợp đồng giao C.ty Minh Tâm thực hiện công tác thu gom rác ở 3 phường: Hưng Lợi, An Phú và Xuân Khánh (gói thầu số 8), thời hạn từ 15-9-2013 đến hết tháng 12-2013. Tuy nhiên đến nay, C.ty Minh Tâm vẫn chưa thực hiện được công tác thu gom rác tại 3 phường này, do C.ty Công trình đô thị không giao địa bàn theo quy định của Phòng QLĐT.

* Rắc rối bàn giao địa bàn

C.ty Công trình đô thị cho rằng việc công ty đưa mức giảm giá 10% đối với 2 gói thầu số 7 và số 8 là hợp lý, vì Sở Xây dựng (đơn vị quản lý công ty về mặt chuyên môn) có Công văn số 27/SXD-KTXD ngày 10-1-2012, hướng dẫn áp dụng đơn giá dịch vụ công ích đô thị để UBND các quận, huyện làm căn cứ xác định giá đấu thầu. Do đó, mức giá kế hoạch trong hồ sơ mời thầu do chủ đầu tư đưa ra (từ 9 – 10 tỉ đồng/gói thầu) là quá thấp và không có căn cứ. Ông Tống Thanh Tùng, Trưởng Phòng QLĐT quận Ninh Kiều, cho biết: thành phố chỉ đạo công tác đấu thầu dịch vụ công ích phải đạt 2 mục tiêu: vừa giúp địa phương tiết kiệm kinh phí, vừa tránh tình trạng doanh nghiệp bị xuất toán như các năm qua. Việc này quận đã làm rõ trong cuộc họp với công ty và các sở, ngành liên quan vào ngày 23-8-2013. Riêng công tác đấu thầu, quận đã thực hiện theo hướng dẫn tại Văn bản số 1512/SKHĐT-ĐT của Sở Kế hoạch và Đầu tư ký ngày 5-7-2013 gởi UBND quận Ninh Kiều, hướng dẫn xử lý các tình huống đấu thầu theo Luật Đấu thầu và Nghị định số 85/2009/NĐ-CP, trong đó có tình huống xem xét tỷ lệ giảm giá thầu, trường hợp vượt thẩm quyền, chủ đầu tư báo cáo người quyết định đầu tư xem xét.

Ngày 11-9-2013, ông Nguyễn Văn Kết, Phó Chủ tịch UBND quận Ninh Kiều, có Văn bản số 2799 gởi UBND thành phố báo cáo về công tác tổ chức đấu thầu và xin chủ trương đặt hàng thực hiện công tác vệ sinh đô thị và công viên cây xanh năm 2013. Đối với công tác thu gom rác, quận đã báo cáo về đề nghị của C.ty Công trình đô thị và việc C.ty Công trình đô thị không chấp nhận giao mặt bằng cho C.ty Minh Tâm thực hiện gói thầu số 8 theo quyết định đặt hàng của Phòng QLĐT.

Chiều 20-9-2013, UBND thành phố đã tổ chức cuộc họp do đồng chí Lê Hùng Dũng, Phó Chủ tịch Thường trực UBND thành phố, chủ trì cùng đồng chí Nguyễn Văn Kết, Phó Chủ tịch UBND quận Ninh Kiều và lãnh đạo các sở ngành, chức năng để nghe C.ty Công trình đô thị trình bày những khó khăn, vướng mắc trong công tác vệ sinh đô thị 8 tháng đầu năm. Ông Nguyễn Quốc Chính, Chủ tịch Hội đồng quản trị C.ty Công trình đô thị báo cáo: "Phòng QLĐT quận chưa thanh toán khối lượng công tác vệ sinh đô thị 8 tháng đầu năm, khoảng 23,3 tỉ đồng cho công ty. Ngược lại còn yêu cầu công ty bàn giao địa bàn gói thầu số 8 cho đơn vị mới, gây bức xúc, hoang mang cho hơn 80 công nhân lấy rác, họ lo sợ mất việc làm!". Đồng chí Lê Hùng Dũng đã chỉ đạo: Quận phải kịp thời thanh toán chi phí vệ sinh môi trường trong 8 tháng đầu năm 2013 cho C.ty Công trình đô thị. Về việc đấu thầu dịch vụ công ích, quận nên xem xét thực hiện theo lộ trình. Đối với việc C.ty Công trình đô thị đề nghị giảm giá 10% ở gói thầu số 7 và số 8 thì quận và công ty nên cân nhắc, lấy tỷ lệ này cộng với tỷ lệ giảm giá của gói thầu số 9 chia bình quân.

* Có hay không việc cạnh tranh không lành mạnh?

Khi C.ty Công trình đô thị trúng được gói thầu số 9 (3 phường An Bình, An Hòa và An Khánh) thì có phường An Bình là địa bàn của công ty, 2 phường An Hòa và An Khánh là địa bàn của C.ty Minh Tâm. Tuy nhiên, C.ty Minh Tâm đã chấp thuận giao mặt bằng cho C.ty Công trình đô thị theo đúng thời gian quy định của Phòng QLĐT (ngày 8-3-2013). Phần việc thực hiện trong 2 tháng đầu năm, C.ty Minh Tâm quyết toán với Phòng QLĐT với mức giảm giá đến 17% so với kế hoạch, tỷ lệ giảm giá nhiều hơn 14,5 % so với tỷ lệ giảm giá của C.ty Công trình đô thị (2,5% trong năm 2012). Vậy mà, với gói thầu số 8 giao cho C.ty Minh Tâm, C.ty Công trình đô thị vẫn tổ chức cho công nhân thu gom rác, không giao mặt bằng cho đơn vị được giao thầu.

Theo Quyết định số 197/QĐ-PQLĐT về việc đặt hàng công tác vệ sinh đô thị địa bàn An Phú, Hưng Lợi và Xuân Khánh, phòng QLĐT đã 3 lần gởi giấy mời C.ty Công trình đô thị (vào các ngày 11-16 và 17-9) để bàn giao mặt bằng cho C.ty Minh Tâm, nhưng C.ty Công trình đô thị đã không dự các cuộc họp này, việc này đã gây thiệt thòi cho C.ty Minh Tâm. Ông Trần Minh Hùng, Giám đốc C.ty Minh Tâm, nói: "Công ty phải bố trí phương tiện và cắt cử công nhân theo dõi, trường hợp công nhân của C.ty Công trình đô thị không dọn dẹp vệ sinh ở tuyến đường nào, công nhân của chúng tôi phải làm ngay, không để ảnh hưởng mỹ quan đô thị, vi phạm hợp đồng với chủ đầu tư. Còn công nhân của C.ty Công trình đô thị thì bắt tay vào việc quét dọn, thu gom rác thải từ 14 giờ, sớm hơn trước đây đến 4 giờ (từ 18 giờ/mỗi ngày)". Chị Võ Thị Th. L. và chị Nguyễn Thị H., công nhân C.ty Công trình đô thị, Phụ trách thu gom rác thải ở khu vực 2, phường Hưng Lợi, bộc bạch: "Công ty kêu tụi em phải làm sớm và làm thật nhanh, nếu không sẽ bị mất việc. Tụi em sợ mất việc làm lắm, phải cố gắng làm hết sức lực".

Trở lại vụ việc xô xát tại bãi rác Tân Long vào ngày 16-9; bãi rác này hiện do C.ty Công trình đô thị quản lý là nơi tiếp nhận và xử lý rác thải chủ yếu của địa bàn quận Ninh Kiều. Ngày 12-9-2013, ông Nguyễn Quốc Bửu, Giám đốc C.ty Công trình đô thị đã ký văn bản gởi Giám đốc C.ty Minh Tâm thông báo thực hiện lộ trình cắt giảm khối lượng rác, nhằm giảm tải cho bãi rác Tân Long. Theo đó, C.ty Minh Tâm không được đổ khối lượng rác thải nhiều hơn mức 10m3/ngày. Trong khi đó, theo lãnh đạo C.ty Minh Tâm, công ty đã ký hợp đồng nguyên tắc với C.ty Công trình đô thị, yêu cầu này là trái với hợp đồng nguyên tắc đã ký kết. Bên cạnh đó, nếu công ty thực hiện đúng quyết định mà phòng quản lý đô thị đã đặt hàng, tức là thu gom rác của 3 phường Hưng Lợi, An Phú và Xuân Khánh thì khối lượng rác thu gom sẽ nhiều hơn "định mức" mà C.ty Công trình đô thị đưa ra rất nhiều lần. Vậy số rác này sẽ đổ ở đâu?

Hiện nay, nhiều địa phương trong cả nước áp dụng hình thức đấu thầu dịch vụ công ích; như thu gom rác, để vừa nâng cao chất lượng công tác vệ sinh đô thị, vừa giúp tiết kiệm ngân sách địa phương. Tuy nhiên với những diễn biến như vừa nêu trong quá trình thu gom rác tại quận Ninh Kiều, thiết nghĩ, phải có sự chỉ đạo, quản lý chặt chẽ của thành phố để có sự cạnh tranh công bằng giữa các doanh nghiệp.