Cha mẹ đều là người Việt Nam, con cũng sinh ra ở Việt Nam, nhưng khi làm thủ tục đăng ký khai sinh thì gặp không ít khó khăn. Ðó bởi là những đứa trẻ có mẹ từng lấy chồng nước ngoài, nhưng chưa làm thủ tục ly hôn mà tiếp tục sinh sống như vợ chồng và có con với người chồng mới, là người Việt Nam. 

Công chức Tư pháp – Hộ tịch, Bộ phận Tiếp nhận và Trả kết quả  của UBND quận Thốt Nốt đang tiếp nhận, giải quyết hồ sơ đăng ký hộ tịch có yếu tố nước ngoài.

Nhiều tháng nay, chị N.T.N., ngụ phường Trung Kiên, quận Thốt Nốt, TP Cần Thơ, chạy đôn, chạy đáo, “gõ cửa” nhiều cơ quan từ phường, đến quận và thành phố, nhờ xem xét, giải quyết việc đăng ký khai sinh cho con là cháu K, nay hơn 2 tuổi. Đến nay, yêu cầu của chị N. vẫn chưa được xem xét, giải quyết, cho dù cha ruột và mẹ ruột của cháu K. đều là người Việt Nam, bé cũng được sinh ra ở quận Thốt Nốt.

Trường hợp này, rắc rối xuất phát từ người mẹ. Trước đây, qua mai mối, chị N. lấy một người chồng ở Hàn Quốc. Không chịu nổi cuộc sống xa xôi, khác biệt ở xứ người, thời gian sau, chị N. lặng lẽ về nước, chấm dứt cuộc hôn nhân này nhưng chưa làm thủ tục ly hôn. Hệ lụy phát sinh khi chị N. chung sống như vợ chồng với một người đàn ông khác, người Việt Nam. Chị N. nói: “Tôi cũng biết là mình chưa làm thủ tục ly hôn với chồng người nước ngoài thì sẽ không được kết hôn với người khác. Chúng tôi thương nhau, rồi chung sống như vợ chồng. Ai dè, khi sinh con ra thì việc làm thủ tục đăng ký khai sinh lại rắc rối đến thế!”.

Từ khi sinh ra đến nay, cháu K. sống trong tình trạng 3 không: không khai sinh, không hộ khẩu và dĩ nhiên không được hưởng bất cứ chính sách nào dành cho một đứa trẻ bình thường. Câu chuyện của cháu K. không là cá biệt. Hoàn cảnh các phụ nữ này đa số đều khó khăn, nhiều người sau khi về lại quê nhà, lấy thêm chồng, sinh con xong, lại gửi con đi làm ăn xa. Điều này càng làm cho tương lai đứa trẻ thêm mù mờ vì chỉ có người mẹ mới có thể đứng ra giải quyết những rắc rối pháp lý liên quan đến người chồng cũ ở nước ngoài.

Trước thực trạng này, ngày 17-5-2018, Sở Tư pháp TP Cần Thơ đã có Công văn số 924/STP-HCTP hướng dẫn nghiệp vụ hộ tịch gửi các quận, huyện, xã, phường, thị trấn. Trong đó, có hướng dẫn trường hợp trẻ em sinh ra ở Việt Nam, mẹ của trẻ có đăng ký kết hôn với người nước ngoài nhưng chưa ly hôn, trở về Việt Nam sinh sống và có con với người đàn ông Việt Nam. Nay người mẹ yêu cầu đăng ký khai sinh cho trẻ thì căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 88 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 về xác định cha, mẹ: “Con sinh ra trong thời kỳ hôn nhân hoặc do người vợ có thai trong thời kỳ hôn nhân là con chung của vợ chồng”. Do quan hệ hôn nhân với người nước ngoài còn tồn tại nên phải đảm bảo nguyên tắc xác định con chung theo quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình, nên trẻ em là con chung của vợ chồng, khi đăng ký khai sinh phần ghi về cha, mẹ sẽ ghi theo thông tin tương ứng của hai vợ chồng. Tuy nhiên, tại khoản 2 Điều 88 Luật Hôn nhân và Gia đình quy định: “Trong trường hợp cha, mẹ không thừa nhận con thì phải có chứng cứ và phải được Tòa án xác định”. Do đó, nếu cha đẻ của trẻ muốn nhận con hoặc mẹ đẻ muốn xác định cha cho con thì có quyền yêu cầu Tòa án xác định. Trường hợp Tòa án không thụ lý, giải quyết hoặc đình chỉ việc giải quyết thì để đảm bảo quyền lợi của trẻ em, UBND cấp xã tiếp nhận và giải quyết yêu cầu đăng ký nhận cha, mẹ, con. Trong hồ sơ đề nghị công nhận việc nhận cha, mẹ, con phải có văn bản từ chối hoặc đình chỉ giải quyết của Tòa án; đồng thời phải có chứng cứ chứng minh quan hệ cha, mẹ, con (kết quả giám định ADN).

Ông Nguyễn Văn Thảo, Công chức Tư pháp - Hộ tịch của UBND phường Trung Kiên, cho biết: “Thực hiện theo hướng dẫn này, chúng tôi đã hướng dẫn bà N. đi giám định ADN và nộp đơn yêu cầu Tòa án xác định cha con. Bà N. đã thực hiện theo. Tuy nhiên, sau thời gian thụ lý, đến nay, hồ sơ được tòa án hoàn trả lại cho bà N, nhưng lại không có văn bản từ chối hoặc quyết định đình chỉ giải quyết của Tòa án. Sắp tới, để phục vụ người dân một cách tốt nhất, chúng tôi sẽ có văn bản xin ý kiến của Phòng Tư pháp quận Thốt Nốt, để xem xét, tạo điều kiện cho cháu K. được giải quyết thủ tục đăng ký khai sinh”.

Bài, ảnh: Chấn Hưng