Tại TP Cần Thơ, chương trình Phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con (PLTMC) được triển khai từ năm 2009. Từ khi thực hiện, tỷ lệ nhiễm HIV từ mẹ sang con giảm mạnh. Trong 4 năm nay, tại Cần Thơ, trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV được điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con đầy đủ đều không nhiễm HIV.

Lấy máu xét nghiệm HIV cho phụ nữ mang thai tại Trạm Y tế phường An Thới, quận Bình Thủy. 

Phần lớn trẻ dưới 15 tuổi nhiễm HIV là do lây truyền từ mẹ. HIV lây truyền từ mẹ sang con: ở trong tử cung khi mang thai, trong chuyển dạ và sinh con, sau sinh. Nếu mẹ nhiễm HIV không uống thuốc kháng virus (ARV) và trẻ bú sữa mẹ đến sáu tháng thì 30% con sinh ra nhiễm HIV từ mẹ. Nếu mẹ không điều trị ARV dự phòng và trẻ uống sữa thay thế sữa mẹ hoàn toàn, tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con là khoảng 20%. Mẹ và con điều trị ARV dự phòng và trẻ dùng sữa thay thế sữa mẹ hoàn toàn, tỷ lệ lây nhiễm HIV từ mẹ sang con chỉ từ 2% đến 6%, thậm chí là 0%. Do vậy, điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con là một trong những giải pháp quan trọng góp phần giảm đáng kể tỷ lệ trẻ sinh ra bị lây nhiễm HIV từ mẹ. 

Theo thống kê của Khoa Quản lý điều trị, Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS TP Cần Thơ, trong 4 tháng đầu năm 2019, các cơ sở y tế đã tư vấn xét nghiệm HIV cho 5.889 phụ nữ mang thai (96% được xét nghiệm HIV, trong đó phát hiện 8 trường hợp nhiễm HIV: 3 trường hợp phát hiện lúc mang thai và 5 trường hợp phát hiện lúc chuyển dạ). Trong 5 trường hợp phát hiện lúc chuyển dạ thì có 2 trường hợp ở TP Cần Thơ, còn lại là ở địa phương khác đến Cần Thơ sinh con. Ngoài ra, toàn thành phố có 18 trường hợp phụ nữ đang điều trị ARV có thai.

Ông Ngô Minh Khôi, Khoa Quản lý điều trị, Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS TP Cần Thơ, cho biết: Hiện nay, phụ nữ mang thai sẽ được tư vấn, xét nghiệm HIV ở các trạm y tế (miễn phí) hoặc các Trung tâm Y tế, bệnh viện. Nếu phát hiện phụ nữ mang thai nhiễm HIV, các thầy thuốc sẽ tư vấn và chuyển thai phụ đến các Phòng khám Ngoại trú. Tại đây, các chị sẽ được đưa vào điều trị ARV càng sớm càng tốt.

Mục đích uống ARV sớm là nhằm ức chế sự nhân lên và làm giảm tải lượng virus HIV trong máu người mẹ; đặc biệt là nhằm hạn chế lây truyền HIV trong cộng đồng và từ mẹ sang con. Thai phụ uống ARV sớm và tuân thủ điều trị theo nguyên tắc 5Đ (đúng thuốc, đúng liều, đúng giờ, đúng đường, đúng cách), sau đó cần xét nghiệm tải lượng virus HIV trong máu từ 3 đến 6 tháng/lần (xét nghiệm đo số lượng HIV có trong máu bệnh nhân). Nếu dưới 200 bản sao/ml máu thì nguy cơ lây sang con sẽ thấp. 

Với hiệu quả của chương trình PLTMC, Thạc sĩ Đoàn Thị Kim Phượng, Phụ trách Khoa Quản lý điều trị, khuyên phụ nữ mang thai xét nghiệm HIV sớm trong 3 tháng đầu hoặc trong lần khám thai đầu tiên. Nếu mẹ nhiễm HIV, tiến hành điều trị ARV càng sớm càng tốt nhằm giảm tải lượng HIV xuống dưới ngưỡng ức chế trước khi sinh. Nếu vợ chồng nhiễm HIV, muốn có con, cần tư vấn thầy thuốc để chọn thời điểm mang thai tối ưu.

Tại TP Cần Thơ hiện có 5 bệnh viện thực hiện PLTMC là: Đa khoa Trung ương, Phụ sản, Đa khoa Thốt Nốt, Đa khoa Ô Môn và Trung tâm Y tế quận Cái Răng. Ngoài ra, Bệnh viện Hoàn Mỹ Cửu Long và Bệnh viện Quốc tế Phương Châu cũng dự trữ cơ số thuốc thực hiện PLTMC khi phát hiện thai phụ chuyển dạ nhiễm HIV để kịp thời dự phòng cho con.

Bài, ảnh: H.HOA