Trong nỗ lực làm trung gian hòa giải cho cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã liên tục “khoe” thành tích của ông trong các cuộc đàm phán hòa bình kể từ khi bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai.

Từ trái sang: Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan ký hiệp định hòa bình tại Nhà Trắng hôm 8-8. Ảnh: Getty Images

Phát biểu tại Nhà Trắng trong cuộc gặp với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và các nhà lãnh đạo châu Âu hôm 18-8, ông Trump tuyên bố mỗi tháng đã chấm dứt gần một cuộc chiến trong nhiệm kỳ thứ hai, trải dài khắp Trung Đông, châu Phi, Trung Á, Nam Á và Đông Nam Á. “Tôi đã chấm dứt 6 cuộc chiến”  - ông Trump khẳng định. Ngay hôm sau, trong chương trình “Fox and Friends”, ông Trump lại nói rằng “chúng tôi đã chấm dứt 7 cuộc chiến”.

Mới đây, Nhà Trắng tuyên bố rằng “Tổng thống Trump là Tổng thống của hòa bình”, qua đó liệt kê tổng cộng 7 thỏa thuận song phương do ông làm trung gian, gồm giữa Armenia và Azerbaijan; Campuchia và Thái Lan; Israel và Iran; Ấn Độ và Pakistan; Rwanda và Cộng hòa Dân chủ Congo; Ai Cập và Ethiopia; Serbia và Kosovo; cũng như Hiệp định Abraham - hiệp ước bình thường hóa quan hệ được ký kết trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump giữa Israel và một số quốc gia Arab.

Song, sự ủng hộ kiên định của ông Trump đối với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu có thể làm tiêu tan hy vọng của ông chủ Nhà Trắng trong việc giành giải Nobel Hòa bình, bất kể điều gì xảy ra với Ukraine.

Theo giới phân tích, ông Trump không đột nhiên tái định hình chính sách đối ngoại của Mỹ, bởi mọi chính quyền đều nỗ lực ngăn chặn chiến tranh và thúc đẩy lợi ích của Washington. Nói đi cũng phải nói lại, ông Trump đã cứu sống rất nhiều người. Trong một số trường hợp, ông còn sử dụng quyền lực tổng thống theo những cách mới lạ để ngăn chặn cuộc xung đột bất ngờ leo thang thành chiến tranh toàn diện.

“Tôi thực sự ấn tượng với ông Trump bởi thực tế là những cuộc đàm phán do ông làm trung gian rất hữu ích, đặc biệt là giữa Ấn Độ và Pakistan. Nó được tiến hành một cách chuyên nghiệp, lặng lẽ, mang tính ngoại giao. Nó đặt nền móng và tìm kiếm tiếng nói chung giữa các bên” - Celeste Wallander, cựu Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ về an ninh quốc tế, cho biết.

Theo đó, ông Trump ngày 12-5 tuyên bố rằng chính Mỹ đã làm trung gian giúp 2 nước láng giềng Nam Á đối thoại, khẳng định rằng Washington không chỉ làm trung gian cho thỏa thuận giữa Ấn Độ và Pakistan mà còn ngăn chặn một “cuộc xung đột hạt nhân” tại Nam Á. Nhà lãnh đạo xứ cờ hoa nói rằng ông đã đề nghị giúp đỡ cả Ấn Độ và Pakistan về thương mại nếu họ đồng ý hạ nhiệt căng thẳng.

Thành công gần đây nhất của ông Trump có lẽ là tuyên bố hòa bình chung giữa Armenia và Azerbaijan. Được ký kết tại Nhà Trắng hôm 8-8, thỏa thuận cam kết 2 nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ này sẽ công nhận biên giới của nhau và từ bỏ các hành động bạo lực nhằm vào nhau, qua đó chấm dứt gần 40 năm thù địch giữa 2 nước. “Tổng thống Trump chỉ trong 6 tháng đã làm nên điều kỳ diệu” - Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev tuyên bố.

Dẫu vậy, một số thỏa thuận trong “6 cuộc chiến” mà ông Trump tuyên bố chấm dứt lại gần với các lệnh ngừng bắn hơn là các thỏa thuận hòa bình chấm dứt vĩnh viễn các tranh chấp kéo dài nhiều thế hệ. Trong trường hợp của Israel và Iran, tuyên bố của ông Trump về việc đã đạt được hòa bình sau cuộc xung đột kéo dài 12 ngày giữa Tel Aviv và Tehran thậm chí trở nên phức tạp hơn khi Washington tham gia vào các cuộc tấn công nhằm vào chương trình hạt nhân của Iran. Mặc dù một thỏa thuận ngừng bắn không chính thức đang được áp dụng nhưng không có dấu hiệu nào cho thấy tình trạng chiến tranh âm ỉ giữa cả 3 nước kể từ Cách mạng Hồi giáo Iran năm 1979 sẽ kết thúc.

Thỏa thuận hòa bình giữa Rwanda và Cộng hòa Dân chủ Congo do Mỹ làm trung gian cũng vậy. Thỏa thuận bao gồm những bước đi quan trọng đầu tiên về việc công nhận biên giới, từ bỏ chiến tranh và giải giáp các nhóm dân quân. Tuy nhiên, giới quan sát cảnh báo rằng thỏa thuận sẽ khó giải quyết ngay các nguyên nhân gốc rễ của xung đột. Nhóm vũ trang M23, được cho là do Rwanda hậu thuẫn, không trực tiếp tham gia đàm phán và tuyên bố thỏa thuận không có giá trị ràng buộc với họ.

TRÍ VĂN (Tổng hợp)