Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 30-3 khẳng định thuế đối ứng mà ông công bố vào ngày 2-4 sẽ được áp dụng đối với “tất cả các quốc gia”, không phải chỉ liên quan một nhóm nhỏ từ 10-15 nước. Ðể chuẩn bị cho “Ngày giải phóng” của thương mại Mỹ, Washington có thể sẽ xem xét lại thuế quan, thuế giá trị gia tăng (VAT) và chính sách tỷ giá hối đoái của các quốc gia để xác định mức thuế đối ứng cho từng nước.

Xếp dỡ hàng tại cảng Los Angeles, Mỹ. Ảnh: AP

Ông Trump nhấn mạnh về cơ bản Washington sẽ áp thuế đối ứng với tất cả các quốc gia có tính phí đối với hàng hóa xuất khẩu của Mỹ, và ở mức tương ứng mức thuế mà các quốc gia áp với hàng hóa xứ cờ hoa. Việc áp thuế đối ứng dự kiến sẽ bắt đầu từ ngày 2-4.

Mục đích của kế hoạch này là nhằm giảm thâm hụt thương mại cho Mỹ. Thuế đối ứng sẽ được áp dụng đối với các quốc gia đóng góp tỷ trọng lớn nhất vào mức thâm hụt thương mại kỷ lục 1.200 tỉ USD của Mỹ. Gần đây, Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent đã đề cập đến “15 quốc gia” mà ông giải thích là 15% các quốc gia tạo nên lượng lớn khối lượng giao dịch của Mỹ.

Nhà Trắng chưa công bố danh sách cụ thể các quốc gia nói trên. Nhưng theo Nhật báo Phố Wall, Mỹ có thâm hụt thương mại lớn nhất với các nước/vùng lãnh thổ bao gồm Trung Quốc, Liên minh châu Âu (EU), Mexico, Việt Nam, Ðài Loan, Nhật Bản, Hàn Quốc, Canada, Ấn Ðộ, Thái Lan, Thụy Sĩ, Malaysia, Indonesia, Campuchia và Nam Phi.

Chính quyền Tổng thống Trump chưa cung cấp thông tin chi tiết về cách tính thuế đối ứng. Tuy nhiên, nhóm của ông đã chỉ ra rằng thuế đối ứng sẽ phản ánh sự kết hợp của các yếu tố cụ thể đối với từng quốc gia, chẳng hạn như thuế suất, VAT, các biện pháp phi thuế quan và chính sách ngoại hối của quốc gia đó.

Mỹ duy trì mức thuế suất áp dụng trung bình thấp hơn hầu hết các quốc gia so sánh, điều này nhiều khả năng đồng nghĩa mức thuế suất đối với nhiều quốc gia trong số đó sẽ tăng đáng kể. Ví dụ, nếu sử dụng mức thuế suất áp dụng đơn giản làm chuẩn mực, Mỹ có thể tăng thuế từ 3,3% lên 17% đối với 87,4 tỉ USD hàng hóa mà nước này nhập khẩu từ Ấn Ðộ trong năm ngoái.

Chính quyền ông Trump cũng đã đề cập đến VAT của các đối tác nước ngoài như một yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến cách áp thuế đối ứng. VAT là loại thuế tiêu dùng phản ánh giá trị gia tăng ở mỗi giai đoạn sản xuất hàng hóa và cuối cùng do người tiêu dùng trả. Khác với nhiều quốc gia, Mỹ không có VAT mà thay vào đó là dựa vào thuế bán hàng của tiểu bang và địa phương. Chưa rõ ông Trump sẽ sử dụng mức VAT của các quốc gia như thế nào để tính thuế đối ứng. Ví dụ, Mỹ có thể áp mức thuế bổ sung 22% đối với Ý vì nước này có VAT ở mức đó.

Ngoài ra, chính quyền ông Trump còn muốn đảm bảo rằng các quốc gia khác không hưởng được lợi thế thương mại không công bằng thông qua tỷ giá hối đoái bị định giá thấp, điều khiến hàng xuất khẩu của họ cạnh tranh hơn.

Phân tích của Bộ Tài chính Mỹ có thể giúp xác định các quốc gia này. Bộ Tài chính công bố báo cáo 2 năm một lần về chính sách ngoại hối với các đối tác thương mại lớn, trong đó có “Danh sách giám sát” gồm những quốc gia đang bị “đánh giá chuyên sâu” do các chính sách ngoại hối và liên quan thương mại của nước đó.

Trong báo cáo gần đây nhất vào tháng 11-2024, Trung Quốc, Ðức, Nhật Bản, Singapore, Hàn Quốc, Ðài Loan và Việt Nam rơi vào “Danh sách giám sát”. Trong số này, Ðức, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ðài Loan và Việt Nam có thặng dư tài khoản vãng lai và thặng dư thương mại song phương đáng kể với Mỹ. Trung Quốc được đưa vào danh sách do thặng dư thương mại ở mức cực cao. Cuối cùng, Bộ Tài chính Mỹ phát hiện Singapore có thặng dư tài khoản vãng lai đáng kể và sử dụng sự can thiệp một chiều, dai dẳng.

HẠNH NGUYÊN (Tổng hợp)