Kết quả nghiên cứu khoa học của TS.BS Nguyễn Thái Hòa, giảng viên Bộ môn Nội - Phó trưởng Khoa Nội Tổng hợp, Bệnh viện Trường Đại học Y Dược Cần Thơ cho biết: khoảng 15% trường hợp gãy xương đốt sống không triệu chứng bị bỏ sót, không được phát hiện và can thiệp điều trị kịp thời. Qua đó, báo động về tình trạng loãng xương trong cộng đồng, thường gặp ở người cao tuổi, đặc biệt là phụ nữ sau tuổi mãn kinh, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống bệnh nhân.

Gần 15% người bị gãy xương đốt sống nhưng không hay biết

TS.BS Nguyễn Thái Hòa tư vấn cho người bệnh. Ảnh: BS.

Đó là công trình nghiên cứu vào năm 2023 của TS.BS Nguyễn Thái Hòa, giảng viên Bộ môn Nội - Phó Trưởng khoa Nội Tổng hợp, Bệnh viện Trường Đại học Y Dược Cần Thơ, đã được công bố trên tạp chí y khoa quốc tế uy tín. Tác giả khảo sát khoảng 400 người trong độ tuổi từ 50 trở lên, sống ở TP Hồ Chí Minh, các tỉnh ĐBSCL và lân cận. Quá trình theo dõi 2 năm, căn cứ vào kết quả đo mật độ xương và chụp X-quang đốt sống cho nhóm người này, tác giả ghi nhận có gần 15% trường hợp gãy xương đốt sống không triệu chứng. Những trường hợp này nếu không điều trị thì mật độ xương ngày càng giảm, tình trạng gãy đốt sống có thể tiến triển, gây chèn ép hoặc biến dạng cột sống, khiến việc điều trị khó khăn, kém hiệu quả. Qua kết quả nghiên cứu, tác giả khuyến cáo chủ động tầm soát các yếu tố nguy cơ khiến người cao tuổi, đặc biệt là nữ giới bị gãy xương không triệu chứng. Trong đó, chú trọng nguyên nhân gãy xương do loãng xương để có biện pháp can thiệp, điều trị kịp thời.

Theo TS.BS Nguyễn Thái Hòa, con người từ lúc sinh ra cho đến lúc trưởng thành, trong độ tuổi 25 - 30 sẽ có mật độ xương cao nhất, gọi là mật độ xương đỉnh. Nhưng từ tuổi 35 - 40, mật độ xương giảm dần ở cả nam lẫn nữ. Đặc biệt, phụ nữ trong giai đoạn mãn kinh bị suy giảm hormone estrogen đột ngột nên tốc độ giảm mật độ xương diễn ra nhanh chóng, nguy cơ loãng xương rất cao. Vì vậy, bác sĩ khuyến cáo, cần chủ động tầm soát loãng xương ở các đối tượng nguy cơ cao. Trong đó, nhóm từ 65 tuổi trở lên ở nữ giới và từ 70 tuổi trở lên ở nam nên đo mật độ xương để tầm soát loãng xương. Người trẻ hơn độ tuổi kể trên, từ sau tuổi 50, cùng một số yếu tố nguy cơ như có tiền sử gãy lún đốt sống hay từng bị gãy xương do loãng xương, người gầy ốm, thấp bé, nhẹ cân, ít vận động thể lực, thường xuyên sử dụng rượu bia, thuốc lá cũng có chỉ định tầm soát loãng xương. Ngoài ra, những người thường xuyên uống các thuốc có chứa thành phần corticoid cũng có thể bị loãng xương thứ phát. Những người mắc các bệnh về tuyến giáp, đái tháo đường, cũng có nguy cơ cao bị loãng xương.

Như trường hợp của cô N.N.T (70 tuổi, ở TP Cần Thơ) đến Bệnh viện Trường Đại học Y Dược Cần Thơ điều trị tình trạng tê cứng khớp bàn tay. Qua thăm khám và kết quả đo mật độ xương, bác sĩ chẩn đoán cô T bị viêm khớp dạng thấp và loãng xương. Bác sĩ tư vấn cho cô nhiều phác đồ điều trị loãng xương đa dạng bao gồm dùng thuốc uống hàng ngày/hàng tuần; hay tiêm 3 tháng/lần, 6 tháng/lần; hoặc truyền thuốc định kỳ 1 lần/năm. Sau khi nghe bác sĩ tư vấn, cô T chọn hình thức uống thuốc hàng tuần.  

Hệ lụy đáng sợ của loãng xương

Các bác sĩ ghi nhận trong thực tế, hầu hết bệnh nhân bị loãng xương đều phát hiện bệnh trễ. Loãng xương là một bệnh lý âm thầm không triệu chứng nhưng rất đáng sợ vì biến chứng gãy xương. Bệnh nhân gãy xương không nguy hiểm tính mạng vì lý do gãy xương mà vì các bệnh lý khác. Bởi lẽ, người bệnh nằm lâu một chỗ, tiềm ẩn nhiều nguy cơ khiến sức khỏe thể chất suy kiệt, tinh thần suy sụp, chất lượng cuộc sống suy giảm.

TS.BS Nguyễn Thái Hòa chia sẻ tại hội thảo phòng ngừa loãng xương do bệnh viện tổ chức. Ảnh: BS.

Các chấn thương gãy xương liên quan đến loãng xương thường gặp như gãy cổ xương đùi, gãy lún đốt sống, gãy xương cổ tay. Hiện một số địa điểm công cộng, nhà thuốc hay siêu thị có lắp đặt thiết bị giúp đo mật độ xương, tầm soát bệnh loãng xương.

Tuy nhiên, theo TS.BS Nguyễn Thái Hòa, kết quả này chỉ mang tính chất tham khảo. Hiện nay, tiêu chuẩn vàng để tầm soát loãng xương là phương pháp đo hấp thụ tia X năng lượng kép, gọi là DEXA. Thời gian qua, Bệnh viện Trường Đại học Y Dược Cần Thơ triển khai dịch vụ kỹ thuật này giúp chẩn đoán hiệu quả bệnh nhân loãng xương. Kỹ thuật được áp dụng thanh toán cho bệnh nhân bảo hiểm y tế.

Khi bệnh nhân được chẩn đoán loãng xương, tùy tình trạng, mức độ, bác sĩ sẽ chỉ định phác đồ điều trị nhằm giảm tốc độ hủy xương, ngăn ngừa nguy cơ gãy xương. Quá trình điều trị thường kéo dài, có thể từ 3-5 năm. Cập nhật mới nhất trong lĩnh vực điều trị loãng xương là sử dụng các loại thuốc dạng truyền mỗi năm, thuận lợi cho người bệnh tuân thủ điều trị.

Tuy nhiên, việc dùng thuốc bắt buộc có chỉ định của bác sĩ vì thuốc có thể ảnh hưởng đến chức năng gan, thận. Bác sĩ dựa trên kết quả thăm khám, cận lâm sàng, xét nghiệm mới tiến hành điều trị cho bệnh nhân. Việc tuân thủ điều trị của bệnh nhân ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả điều trị. Do quá trình điều trị kéo dài nhiều năm, bệnh nhân uống thuốc một thời gian nhưng còn đau nhức, có thể nguyên nhân đau do bệnh lý khác, khiến bệnh nhân bỏ dở việc điều trị.

Để phòng ngừa các hệ lụy khôn lường do tình trạng loãng xương, TS.BS Nguyễn Thái Hòa khuyến cáo, ngoài những yếu tố không thể thay đổi được như tuổi, giới tính, tiền sử gia đình, cần kiểm soát các yếu tố nguy cơ. Trước hết, đó là phòng ngừa té ngã. Gia đình có người cao tuổi cần chủ động các biện pháp phòng hộ trong môi trường, không gian sống nhằm giảm nguy cơ trơn trợt, gây té ngã cho các cụ. Bên cạnh đó, người cao tuổi, đặc biệt là phụ nữ sau mãn kinh cần bổ sung canxi, vitamin D và tầm soát loãng xương. Nếu có loãng xương sẽ kết hợp phác đồ điều trị loãng xương nhằm góp phần giảm thiểu nguy cơ gãy xương.

THU SƯƠNG