Thủ tướng Ukraina Tymoshenko (phải) và người đồng cấp CH Czech tại Kiev ngày 11-1. Ảnh: AP

(TTXVN)- Ngày 11-1, Ukraina đã ký thỏa thuận ba bên với Nga và Liên minh châu Âu (EU) về thiết lập cơ chế kiểm soát khí đốt quốc tế, mở đường cho việc Mát-xcơ-va nối lại nguồn cung cấp khí đốt cho châu Âu quá cảnh Ukraina. Trước đó một ngày, Nga đã ký văn bản này. Đây được coi là chìa khóa bước đầu tháo gỡ cuộc tranh cãi khí đốt giữa các bên liên quan.

Thỏa thuận vừa được ký là kết quả các chuyến đi con thoi giữa Mát-xcơ-va và Kiev ngày 10-1 của Thủ tướng CH Czech Mirek Topolanek, và các cuộc thảo luận “ma-ra-tông” đêm khuya giữa ông với các Thủ tướng Nga và Ukraina. Thỏa thuận do Nga soạn thảo, cho phép thành lập Ủy ban kiểm soát quốc tế gồm đại diện Ủy ban châu Âu (EC), các công ty năng lượng, quan chức công ty khí đốt Nga và Ukraina. Ủy ban do EU đứng đầu và sẽ kiểm soát các trạm bơm thuộc hệ thống đường ống dẫn khí ở biên giới miền Đông và miền Tây Ukraina. Ông Topolanek cũng cho biết Nga sẽ nối lại nguồn cung khí đốt cho châu Âu “ngay sau khi các nhóm làm việc triển khai hoạt động”.

Theo ông Topolanek, Kiev lúc đầu bác bỏ thỏa thuận này vì lo ngại phía Nga sẽ tiếp cận quá nhiều với hệ thống trung chuyển khí đốt của Ukraina, nhưng sau đó đã chấp nhận dưới sức ép của EU vì toàn bộ hệ thống năng lượng của tổ chức này có thể sụp đổ nếu các bên không đi đến một thỏa thuận về kiểm soát khí đốt vận chuyển từ Nga qua Ukraina sang châu Âu.

Nga cắt hoàn toàn nguồn cung cấp khí đốt này từ ngày 7-1 vừa qua sau khi cáo buộc Kiev “rút trộm” khí đốt dành cho khách hàng châu Âu, khiến nhiều nước châu Âu rơi vào khủng hoảng thiếu nhiên liệu sưởi ấm giữa những ngày giá rét.

Trong khi nguồn cung khí đốt từ Nga sang châu Âu nhiều khả năng sẽ sớm được nối lại, Mát-xcơ-va và Kiev vẫn chưa đạt thỏa thuận về giá khí đốt cho năm 2009 và Nga vẫn cắt nguồn cung khí đốt cho Ukraina. Trở về từ các cuộc đàm phán ngày 10-1 ở Mát-xcơ-va với lãnh đạo Tập đoàn khí đốt Gazprom của Nga, Tổng Giám đốc Tập đoàn dầu khí Naftogaz của Ukraina, ông Oleh Dubyna, cho biết Gazprom tiếp tục yêu cầu bán khí đốt cho Kiev với giá 450 USD/1.000m3 nhưng Kiev không chấp nhận. Trước đó Naftogaz đề nghị mức giá 201 USD/1.000m3, tăng so với giá 179,50 USD/1.000m3 trong năm 2008. Ông Dubyna cho biết hai bên sẽ tiếp tục các cuộc đàm phán về vấn đề này ở cấp cao hơn.