Giữa lúc căng thẳng Mỹ-Iran leo thang, các cường quốc khác đang tỏ ra tích cực hơn tại khu vực Vùng Vịnh, đi đầu là Nga. Mát-xcơ-va được cho muốn lập một căn cứ quân sự tại đây.

Trong khi Mỹ và các đồng minh châu Âu đang tìm cách thành lập lực lượng hải quân chung để đảm bảo an ninh hàng hải ở Eo biển Hormuz trước những mối đe dọa từ Iran, Nga cũng tăng cường các hoạt động để không đứng bên lề những diễn biến của khu vực. Ở cấp độ ngoại giao, Mát-xcơ-va đưa ra nhiều đề xuất liên quan đến các thỏa thuận an ninh tập thể tại Vùng Vịnh, trong đó có sự tham gia của tất cả các quốc gia trong khu vực và sự giám sát của 5 thành viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc.

Ngoài ra, Nga cũng đề xuất thiết lập một khuôn khổ an ninh cho khu vực theo cơ chế tương tự như Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE). Nước này còn khéo léo tự quảng bá như một nhà hòa giải giữa Tehran và các quốc gia láng giềng. Một số trang báo Arab gần đây cho rằng Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ là người dàn xếp lý tưởng giữa Iran và các nước láng giềng Arab, bao gồm đối thủ Saudi Arabia, vì ông có quan hệ tốt đẹp với tất cả họ.

Iran- cửa ngõ để Nga vào Vùng Vịnh

Song song chính sách ngoại giao, Điện Kremlin cũng thực thi những biện pháp cụ thể hơn để tự đưa mình tham gia vào các vấn đề tại Vùng Vịnh. Trong bối cảnh này, Iran là một phần quan trọng trong chiến lược hiện diện mạnh mẽ hơn của Nga ở đây. 

Sau chuyến thăm Nga của Tư lệnh Hải quân Iran Daryadar Hossien Khanzadi cách đây 2 tuần, truyền thông tại Cộng hòa Hồi giáo loan tin Mát-xcơ-va và Tehran đã ký một thỏa thuận quân sự bí mật và nó được nhấn mạnh là “bước ngoặt” trong hợp tác quân sự giữa hai nước. Tuy nhiên, bất kể chi tiết của văn kiện là gì, chuyến đi của ông Khanzadi cũng đã thu được kết quả rõ ràng. Đó là hai nước sẽ tiến hành tập trận chung trên Eo biển Hormuz vào cuối năm nay. Thật ra, Nga và Iran đã tổ chức nhiều cuộc tập trận hải quân chung trên Biển Caspian, nhưng đây là lần đầu diễn ra tại Eo biển Hormuz. Chuyên gia Nga Rajab Safarov mô tả cuộc tập trận chung này sẽ là bước đi đầu tiên để “loại bỏ Mỹ ra khỏi Vùng Vịnh”.

Chưa hết, một bài viết trên trang Oil Price.com nêu rõ Iran đã đồng ý cấp cho Nga quyền tiếp cận hai cảng Bandar Bushehr và Chabahar của nước này. Tác giả bài viết Simon Watkins nói Mát-xcơ-va tính triển khai các khí tài hiện đại tại hai cảng này, trong khi thông tin khác khẳng định Nga muốn lập căn cứ tàu ngầm ở Chabahar.

Tổng thống Nga Putin (trái) và người tương nhiệm Iran Hassan Rouhani. Ảnh: Reuters

Mặc dù có nhiều yếu tố ngăn cản Iran “bắt tay” Nga, nhưng cũng không thể loại trừ hoàn toàn khả năng này. Iran bị cho là đang chịu sức ép bởi các lệnh trừng phạt của Mỹ và cũng lo ngại cuộc tấn công quân sự của Washington. Do vậy, Tehran có thể quyết định bỏ qua những tiểu tiết về “uy tín của một quốc gia độc lập” và sử dụng sự hiện diện của hải quân Nga để răn đe Mỹ.

Bất kể việc Nga có xoay xở để hiện thực hóa mong ước lâu nay là kiểm soát một cảng tại Vùng Vịnh hay không, nhưng một điều rõ ràng là chính sách “thù địch quá mức” của Washington đối với Tehran đang tạo cơ hội cho Mát-xcơ-va tăng cường hiện diện tại Iran và cả Vùng Vịnh. Đồng thời, trong khi Mỹ không có kênh liên lạc thực sự với Iran, thì trong vài năm qua, Nga đã “sốt sắng” mở rộng và cải thiện quan hệ với Vùng Vịnh và các quốc gia Arab khác.

THANH BÌNH (Theo Business Insider, The Sun)