“Giải pháp nâng cao hiệu quả công tác tư vấn chọn ngành chọn nghề cho người học gắn với công tác tuyển sinh, hướng nghiệp, giải quyết việc làm ở các cơ sở giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp” của TS Ðỗ Thị Tuyết Nhung - Chủ tịch Hội đồng trường và TS Nguyễn Minh Tuấn - Trưởng Phòng Ðào tạo, Trường Ðại học Kỹ thuật - Công nghệ (ÐH KT-CN) Cần Thơ, là một trong 18 sáng kiến của TP Cần Thơ có phạm vi ảnh hưởng và hiệu quả áp dụng trong toàn quốc năm 2021. Sáng kiến còn là nền tảng giúp học sinh, sinh viên (HSSV) rèn kỹ năng, tư duy hội nhập.

Một buổi tọa đàm kết nối doanh nghiệp - sinh viên, do Trường ĐH KT-CN Cần Thơ tổ chức năm 2020. 

Hiệu quả tư vấn hướng nghiệp - tuyển sinh

Sáng kiến trên khẳng định hoạt động tư vấn nghề nghiệp là hệ thống các biện pháp giúp đỡ có hiệu quả cho người học tự xác định nghề nghiệp trên cơ sở nghiên cứu đặc điểm nhân cách của họ, đồng thời tư vấn về những kiến thức (kiến thức chuyên môn, kiến thức bổ trợ) và các kỹ năng cần thiết để họ có thể đáp ứng yêu cầu nghề nghiệp, cũng như biết cách xây dựng kế hoạch phát triển nghề nghiệp trong tương lai, thích nghi với thị trường lao động. Công tác hướng nghiệp không chỉ dừng lại ở việc HS chọn ngành, chọn nghề, chọn trường để học sau khi tốt nghiệp phổ thông; mà còn phải được tiếp tục định hướng tại các cơ sở giáo dục đại học hoặc giáo dục nghề nghiệp. Tuy vậy, công tác này được thực hiện độc lập giữa các cơ sở giáo dục phổ thông và giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp, mà chưa tạo thành chuỗi mắc xích; chưa có kế hoạch và nội dung tư vấn rõ ràng, liên thông giữa các cấp học; chưa có bộ phận chuyên trách tư vấn nghề nghiệp, đội ngũ tư vấn còn thiếu và phần lớn là làm công tác kiêm nhiệm. Nhóm thực hiện sáng kiến cũng làm rõ trong khảo sát gần đây của dự án giáo dục đại học được Ngân hàng Thế giới tài trợ, cho thấy khoảng 60% số SV các trường đại học nước ta phải đào tạo bổ sung, trong đó có rất nhiều trường hợp phải thay đổi ngành học do chọn nhầm nghề không phù hợp năng lực và sở thích cá nhân.

TS Ðỗ Thị Tuyết Nhung, Chủ tịch Hội đồng Trường ÐH KT-CN Cần Thơ, cho biết: Ðể nâng cao hiệu quả công tác tư vấn chọn ngành, chọn nghề gắn với công tác hướng nghiệp, tuyển sinh và giải quyết việc làm cho người học, cần phải tăng cường thực hiện 4 giải pháp. Thứ nhất là xây dựng nội dung, kế hoạch tư vấn. Thứ hai, đào tạo, huấn luyện đội ngũ tư vấn hướng nghiệp. Thứ ba là sự phối hợp giữa các cơ sở giáo dục phổ thông và các cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp, doanh nghiệp trong công tác tư vấn hướng nghiệp, chọn ngành, chọn nghề cho HSSV. Thứ tư, tăng cường công tác tuyên truyền cho người học, cán bộ, viên chức, giảng viên về công tác tư vấn hướng nghiệp, hoạt động tư vấn phải được thực hiện thường xuyên, liên tục với hình thức phong phú, hấp dẫn, phù hợp từng đối tượng.

Thực tế, khi áp dụng các giải pháp trên tại Trường ÐH KT-CN Cần Thơ trong năm học 2020-2021, kết quả ghi nhận, so với năm học 2019-2020 tỷ lệ sinh viên bỏ học, thôi học giảm từ 3,79% xuống còn 3,39%; tỷ lệ sinh viên bỏ học, thôi học sau năm thứ nhất học tại trường từ 4,47% giảm còn 4,18%; tỷ lệ sinh viên có việc làm sau một năm tốt nghiệp ra trường tăng từ 91,20% lên 92,85%. Tính đến nay, trường đã thực hiện tư vấn hướng nghiệp trực tiếp cho 11.328 học sinh lớp 12; đi đến 159 trường THPT để thông tin về ngành, nghề, hướng nghiệp cho gần 50.000 học sinh. Trên 8.000 thí sinh đăng ký xét tuyển vào trường (tăng 540% so với năm 2020).

Tương tự, khi áp dụng các giải pháp trên tại Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Cần Thơ, thì tỷ lệ HSSV bỏ học, thôi học của trường trung bình chỉ ở mức 10-12%, thấp hơn mức trung bình chung của các trường trung cấp, cao đẳng (20-25%). Tỷ lệ HSSV có việc làm sau một năm tốt nghiệp ra trường đạt 92,80%, trong đó có nhiều ngành, nghề đạt 100%, nhiều HSSV đã được doanh nghiệp tuyển dụng khi chưa tốt nghiệp.

Rèn kỹ năng hội nhập cho sinh viên

Nhiều năm qua, Trường ÐH KT-CN Cần Thơ chú trọng đào tạo nâng cao trình độ ngoại ngữ cho SV thông qua chương trình “Life” của nhà xuất bản Cengate Learning; ban hành các chuẩn đầu ra ngoại ngữ (TOEIC 450 và tương đương) và ứng dụng công nghệ thông tin; củng cố các hoạt động câu lạc bộ học thuật, nhằm đảm bảo SV tốt nghiệp phải đạt trình độ đủ sức hội nhập và cạnh tranh quốc tế. Theo TS Nguyễn Minh Tuấn, nhà trường thường xuyên tổ chức những chuyến tham quan thực tế, kiến tập tại các doanh nghiệp nhằm giúp SV có cơ hội nhìn thấy lý thuyết được ứng dụng trong thực tiễn, cọ sát môi trường làm việc và tạo dựng mối quan hệ với các nhà tuyển dụng tương lai;…

Theo nhóm sáng kiến, sự phối hợp tư vấn hướng nghiệp, chọn ngành chọn nghề cũng như giải quyết việc làm giữa các cơ sở giáo dục và doanh nghiệp, cần được thực hiện từ khi người học còn ngồi trên ghế nhà trường. Các cơ sở giáo dục kết hợp doanh nghiệp cung cấp cho người học thông tin về ngành, nghề, thị trường lao động; xu hướng tuyển dụng của các loại hình doanh nghiệp trong và ngoài nước… Tại hội nghị về “Chiến lược trong định hướng nghề nghiệp, nâng cao năng lực, giới thiệu việc làm cho HSSV” do trường tổ chức tháng 10-2020, các doanh nghiệp, thầy cô tham dự đều nhận định khi HSSV đã lựa chọn đúng ngành nghề, việc học dễ dàng hơn, giúp các em phát huy được khả năng, tố chất trong nghề nghiệp, tăng hiệu quả làm việc và thăng tiến nhanh. Ðiều này cũng đem lại nhiều hiệu quả cho doanh nghiệp như giảm chi phí và không mất nhiều thời gian cho công tác đào tạo, tuyển dụng, lựa chọn người phù hợp.

TS Ðỗ Thị Tuyết Nhung cho biết, các giải pháp trước tiên đã góp phần nâng cao hiệu quả công tác tư vấn hướng nghiệp, phân luồng HS theo chủ trương, nghị quyết của Ðảng và Nhà nước. Thực hiện tốt công tác tư vấn hướng nghiệp giúp người học có tâm thế tự tin, yêu thích ngành, nghề đã chọn, biết cách lập kế hoạch để phát triển nghề nghiệp của bản thân, góp phần giảm tỷ lệ bỏ học, nâng cao chất lượng và hiệu quả trong công tác tuyển sinh; nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng yêu cầu xã hội, tăng khả năng tìm kiếm và giải quyết việc làm,… mang lại nhiều lợi ích, hiệu quả về kinh tế, xã hội, giáo dục - đào tạo.

Hiệu quả của các giải pháp thể hiện rõ khi được áp dụng tại Trường ÐH KT-CN Cần Thơ và Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Cần Thơ, góp phần nâng cao hiệu quả công tác hướng nghiệp, tuyển sinh, giải quyết việc làm của nhà trường; được các sở giáo dục và các trường THPT, THCS đánh giá cao về công tác phối hợp, cung cấp nhiều thông tin để hỗ trợ, tư vấn cho người học chọn ngành, chọn nghề. Hơn hết, giúp người học nâng cao năng lực tư duy nghề nghiệp. Giải pháp của nhóm sáng kiến có khả năng áp dụng hiệu quả và nhân rộng ra nhiều cơ sở đào tạo khác.

****

Ðịnh hướng đến năm 2025, Trường ÐH KT-CN Cần Thơ nâng cao chất lượng đào tạo, đổi mới giáo dục theo hướng hội nhập quốc tế. Ðể thực hiện mục tiêu này, bên cạnh phát triển nguồn nhân lực, vật lực phục vụ đào tạo, nghiên cứu khoa học…, việc tư vấn định hướng chọn ngành, chọn nghề cho người học gắn với công tác tuyển sinh, hướng nghiệp, giải quyết việc làm ở các cơ sở giáo dục là điều hết sức cần thiết. Từ đó đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu thị trường lao động trong nước và khu vực.

Bài, ảnh: B.Kiên