Nghị quyết phê chuẩn Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA) đã chính thức được Quốc hội thông qua ngày 8-6. Cam kết mở cửa thị trường mạnh mẽ trong EVFTA sẽ tạo động lực lớn cho tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam, đa dạng hóa thị trường và mặt hàng xuất khẩu, đặc biệt là các mặt hàng nông thủy sản và các mặt hàng Việt Nam có lợi thế cạnh tranh. Nhưng muốn tận dụng các cơ hội tốt từ EVFTA, đòi hỏi sự nỗ lực rất lớn của cả hệ thống chính trị và của chính doanh nghiệp...
Nông sản là một trong những lợi thế xuất khẩu của Việt Nam. Trong ảnh: Giới thiệu đặc sản gạo ST25 - gạo ngon nhất thế giới tại Chương trình giao lưu Văn hóa Thương mại Việt Nam - Nhật Bản tại TP Cần Thơ lần thứ 5 năm 2019.
►Bước đi quan trọng
Ðối với Việt Nam, việc thực hiện EVFTA là bước đi quan trọng trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế, đa dạng hóa đối tác thương mại và đầu tư, đa dạng hóa thị trường xuất nhập khẩu, tránh phụ thuộc vào một khu vực cụ thể. Ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) nhận định, rõ ràng nhất là báo cáo của Ngân hàng Thế giới công bố mới đây đưa ra dự báo khi thực hiện đầy đủ các cam kết trong hiệp định này, GDP của Việt Nam có thể tăng thêm 2,4%, xuất khẩu tăng 12% vào năm 2030. Ði cùng EVFTA sẽ là Hiệp định bảo hộ đầu tư Việt Nam-EU (EVIPA), tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp châu Âu tăng cường đầu tư vào Việt Nam, nhờ đó các doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận nhiều nguồn hàng hóa, nguyên liệu nhập khẩu cũng như các máy móc, thiết bị, công nghệ kỹ thuật cao từ EU.
EU là một trong những nền kinh tế "mở" nhất trên thế giới. Theo ước tính, với EVFTA, hơn 99% các loại thuế quan sẽ được gỡ bỏ, trong đó EU loại bỏ thuế đối với hàng nghìn mặt hàng có nguồn gốc từ Việt Nam. EVFTA không chỉ tạo điều kiện để nâng cao kim ngạch hai chiều mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, giúp Việt Nam tham gia chuỗi giá trị mới. Theo các chuyên gia kinh tế, thị trường EU và Việt Nam có đặc điểm bổ trợ lẫn nhau về lợi thế và nhu cầu nhập khẩu, ít mặt hàng mang tính cạnh tranh, đối đầu, đây cũng là lợi thế đối với hàng hóa xuất khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam so với hàng hóa xuất khẩu của các nước khác, đặc biệt là các nước châu Á vào thị trường EU. Khi EVFTA có hiệu lực và đi vào thực thi, thì lợi thế này càng được phát huy hiệu quả.
EVFTA là "bàn đạp" để Việt Nam tham gia sân chơi lớn trên thế giới. Các quốc gia trên thế giới luôn có yêu cầu cụ thể về chất lượng sản phẩm thông qua việc quy định áp dụng các tiêu chuẩn quốc gia, tiêu chuẩn quốc tế, khu vực và nước ngoài cho sản phẩm hàng hóa nhập khẩu... Chính điều này đặt ra vấn đề nếu chúng ta muốn hàng hóa nhanh chóng được hội nhập thì các doanh nghiệp cần chủ động tiếp cận các tiêu chuẩn để nâng cao năng lực cạnh tranh, thích ứng với môi trường kinh doanh mới. Tham gia EVFTA Việt Nam còn tranh thủ được nguồn vốn, khoa học kỹ thuật cao của thị trường EU. Qua đó sẽ giúp các doanh nghiệp vượt qua được rào cản khắt khe về hàng rào kỹ thuật để tự tin đưa sản phẩm sang các thị trường lớn trên thế giới như châu Âu, Hoa Kỳ, Nhật Bản...
Tiến sĩ Nguyễn Văn Thân, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam, cho rằng việc phê chuẩn và thực thi hiệp định EVFTA có ý nghĩa rất quan trọng cho các doanh nghiệp, trong đó có doanh nghiệp vừa và nhỏ. Ðây thực sự là một tin vui, tín hiệu tích cực, là đòn bẩy thúc đẩy các hoạt động sản xuất, kinh doanh, xuất nhập khẩu và đầu tư trong bối cảnh nền kinh tế của chúng ta đang bị suy giảm và đối mặt với hàng loạt khó khăn do đại dịch COVID-19 gây ra.
►Để vượt qua điểm nghẽn
Ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại, cho rằng, bên cạnh những khó khăn về chất lượng hàng hóa, các doanh nghiệp Việt Nam khi thực hiện các hoạt động xúc tiến thương mại tại thị trường EU gặp khó là rào cản ngôn ngữ, khác biệt văn hóa cũng như hiểu biết hạn chế đối với các quy định tại thị trường EU. Theo ông Vũ Bá Phú, để giao dịch thành công với khách hàng châu Âu còn có nhiều yếu tố, giá trị và dịch vụ vô hình, chẳng hạn các công cụ giao tiếp với khách hàng. Nhân tố vô hình này thực ra lại đóng vai trò vô cùng quan trọng để có thể cạnh tranh. Hiện nay, rất nhiều doanh nghiệp thiếu thông tin về thị trường, về người tiêu dùng tại các nước EU, cũng như các quy định đối với hàng hóa nhập khẩu vào EU, các doanh nghiệp Việt Nam hầu như chưa sẵn sàng để bắt đầu cuộc chơi EVFTA. Trong khi các quy định về hàng hóa nhập khẩu vào thị trường các nước EU không hề dễ dàng, ngay cả đối với các doanh nghiệp Việt Nam đã và đang có hàng hóa xuất khẩu sang các nước EU cũng gặp phải các rào cản không hề nhỏ. Ðây là một trong những thách thức lớn nhất đối với doanh nghiệp Việt Nam khi bước vào quá trình thực thi hiệp định.
Khi mở cửa thị trường cũng đồng nghĩa doanh nghiệp Việt Nam sẽ phải chấp nhận cạnh tranh sòng phẳng với các doanh nghiệp EU, vốn là những doanh nghiệp rất bài bản, hàng hóa của họ có chất lượng cao, mẫu mã đẹp, có sức cạnh tranh rất cao nhờ được hưởng lợi từ việc miễn thuế của EVFTA. Do vậy các doanh nghiệp Việt Nam sẽ chịu áp lực cạnh tranh rất lớn ngay trên sân nhà. Hiện nay đa phần các doanh nghiệp Việt Nam đều quen với cách tiếp cận thông tin qua các trang website của Việt Nam giới thiệu về đất nước, về thị trường EU, mà các trang web này nhiều khi không được cập nhật thường xuyên, dẫn đến lượng thông tin có hạn, không đề cập sâu rộng về các vấn đề thị trường, nhu cầu về hàng hóa nhập khẩu cũng như các quy định về hàng hóa nhập khẩu vào thị trường EU... Mặc dù thời gian qua, Bộ Công Thương cùng các Bộ, ngành hữu quan cùng các cơ quan đại diện thương mại của Việt Nam tại nước ngoài và đặc biệt tại các nước EU cố gắng cung cấp các thông tin về thị trường nước ngoài cho các doanh nghiệp, nhưng vẫn là chưa đủ, do đó các doanh nghiệp cần chủ động tiếp cận các nguồn thông tin thông qua các trang website của các nước trong thị trường EU. Ðiều này đòi hỏi các doanh nghiệp cần có kế hoạch đào tạo bồi dưỡng trình độ ngoại ngữ và chuyên môn nhất định cho nhân viên hoạt động trong lĩnh vực xuất nhập khẩu.
Theo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), để tận dụng có hiệu quả các ưu đãi của EVFTA mang lại, một trong những việc các doanh nghiệp Việt Nam cần làm ngay là đầu tư nâng cao giá trị, chất lượng sản phẩm hàng hóa nhằm củng cố tính cạnh tranh của sản phẩm tại thị trường EU. Chủ động tìm hiểu nội dung của EVFTA, đặc biệt là các cam kết liên quan tới thuế quan và quy tắc xuất xứ, chủ động điều chỉnh quy trình sản xuất, nguồn nguyên liệu để đáp ứng được quy tắc xuất xứ của hiệp định, chuyển hướng nguồn nhập khẩu sang các nguồn nguyên liệu trong nước hoặc từ các nước thành viên EVFTA. Ðối với doanh nghiệp vừa và nhỏ, cần coi EVFTA là khởi đầu một chặng đường kinh doanh, lấy sức ép về cạnh tranh là động lực để đổi mới và phát triển. Cần chủ động tìm hướng hợp tác với các thị trường đối tác của hiệp định để thu hút mạnh mẽ đầu tư trực tiếp vào Việt Nam nhằm tận dụng hiệu quả nguồn vốn và việc chuyển giao công nghệ từ các tập đoàn lớn. Ðây cũng chính là cơ hội tốt để các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam tham gia sâu hơn nữa vào chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu.
Bài, ảnh: KHÁNH NAM