HẠNH NGUYÊN

Một nguồn thạo tin hôm 5-7 cho biết Tổng thống Mỹ Joe Biden đang nỗ lực thuyết phục bà Ursula von der Leyen thay thế ông Jens Stoltenberg giữ chức Tổng Thư ký Tổ chức Hiệp ước Bắc Ðại Tây Dương (NATO) giữa lúc có những lo ngại không tìm được một ứng viên phù hợp trong 12 tháng tới.

Tổng thống Biden tiếp đón bà Von der Leyen tại Nhà Trắng hồi đầu năm. Ảnh: Twitter

Hôm 4-7, các đồng minh NATO đã nhất trí gia hạn nhiệm kỳ của Tổng Thư ký Stoltenberg thêm 1 năm. Các lãnh đạo NATO từng hy vọng đạt được thỏa thuận về người kế nhiệm ông Stoltenberg tại Hội nghị thượng đỉnh thường niên của liên minh quân sự ở Litva trong tuần tới, nhưng cuối cùng vẫn không thống nhất về ứng viên.

Trong khi đó, tờ Telegraph dẫn một nguồn tin nói ông Biden và bà Von der Leyen, người hiện giữ chức Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC), đã xây dựng “mối quan hệ thân thiết” trong những năm gần đây, thắt chặt quan hệ khăng khít xuyên Ðại Tây Dương xung quanh các vấn đề Trung Quốc, Ukraine và khí hậu. Ðược biết, bà Von der Leyen đang “phụ thuộc vào thông tin tình báo của Washington”, thay vì nhận thông tin từ các cơ quan châu Âu bị cho là đánh giá sai về chiến dịch quân sự của Nga tại Ukraine.

Nhờ thông thạo tiếng Pháp, bà Von der Leyen nhiều khả năng sẽ nhận được sự ủng hộ của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron. Tuy nhiên, có thể xuất hiện những lo ngại về cách điều hành của bà thời còn làm Bộ trưởng Quốc phòng Ðức giai đoạn 2013-2019. Vào năm 2015, Ðài truyền hình ARD của Ðức tiết lộ các binh sĩ nước này đã phải che giấu sự thiếu hụt trang thiết bị bằng cách dùng cán chổi thay cho súng máy trong một cuộc tập trận của NATO.

Bà Von der Leyen từng cho rằng rất vinh dự khi có tên trong danh sách những người tiềm năng kế nhiệm ông Stoltenberg. Thế nhưng, phát ngôn viên của “nữ tướng” EC khẳng định bà “sẽ không thể giữ vai trò Tổng Thư ký NATO hiện nay hoặc trong tương lai”. Trong các cuộc trao đổi riêng với Tổng thống Biden, bà Von der Leyen cũng nói rõ bản thân không thể tiếp quản bất cứ vai trò nào tại NATO cho đến ít nhất năm 2024.

Hiện không có quy trình chính thức nào cho việc chỉ định người đứng đầu khối quân sự lớn nhất thế giới. Thay vào đó, 31 quốc gia thành viên NATO phải tổ chức các cuộc thảo luận về những ứng viên tiềm năng cho đến khi đạt được sự đồng thuận.

Hồi tháng rồi, Bộ trưởng Quốc phòng Anh Ben Wallace đã bị loại khỏi cuộc đua tới “ghế nóng” của NATO sau khi Nhà Trắng và Pháp đều phản đối sự đề cử ông này. Paris muốn Tổng Thư ký tiếp theo của NATO là một lãnh đạo đến từ Liên minh châu Âu. Bộ trưởng Wallace tuy được lòng nhiều thành viên NATO nhưng lại có những căng thẳng đáng kể với Mỹ, quốc gia lãnh đạo trên thực tế của khối, liên quan tới quan điểm ủng hộ chưa từng có của ông dành cho Ukraine. So với Washington, vị này thường đi xa hơn trong vấn đề viện trợ quân sự cho Kiev, bao gồm các xe tăng và tên lửa hành trình tầm xa.l

Một vài thành viên trong NATO ủng hộ một thủ tướng hoặc tổng thống thay ông Stoltenberg chèo lái liên minh quân sự, trong khi số khác vận động cho một ứng viên nữ đảm trách cương vị này. Trong đó, Thủ tướng Đan Mạch Mette Frederiksen đã trở thành ứng viên số một sau cuộc gặp với Tổng thống Biden gần đây tại Nhà Trắng. Tuy nhiên, bà Frederiksen đã tự rút lui khi các nước thành viên nêu lên những quan ngại về khả năng NATO có 3 lãnh đạo liên tiếp đều là người thuộc khu vực Scandinavia (gồm 3 quốc gia Đan Mạch, Na Uy và Thụy Điển). Ông Stoltenberg là cựu Thủ tướng Na Uy và giữ chức Tổng Thư ký NATO kể từ tháng 10-2014.