TRÍ VĂN (Tổng hợp)

Ngày càng nhiều các nhà nghiên cứu Trung Quốc kêu gọi chính quyền nước này thu hẹp khoảng cách với Mỹ trong việc phát triển vũ khí laser, loại khí tài quân sự được xem là tương lai của hệ thống phòng thủ tên lửa và chiến tranh chống vệ tinh.

Vũ khí laser có khả năng bắn hạ tên lửa. Ảnh: Asia Times

Cơ quan Thẩm định trách nhiệm của Chính phủ thuộc Quốc hội Mỹ mới đây cho biết, Lầu Năm Góc đang chi 1 tỉ USD mỗi năm để phát triển vũ khí năng lượng định hướng nhằm chống lại các mối đe dọa như máy bay không người lái (UAV) và tên lửa. Theo đơn vị này, nhiều nghiên cứu gần đây của Mỹ đã tập trung vào việc chế tạo vũ khí laser đủ nhỏ và nhẹ để một người có thể sử dụng.

So với vũ khí động năng, vũ khí năng lượng định hướng như laser có lợi thế về khả năng tấn công thức thời, độ chính xác cao và chi phí cho mỗi lần bắn không đáng kể. Loại vũ khí này được xem là một giải pháp tối ưu trong việc ngăn chặn UAV, vốn thường được sử dụng trong các cuộc xung đột hiện đại như cuộc chiến ở Ukraine. Một chùm tia laser có thể gây nhầm lẫn cho cảm biến quang học của UAV hoặc làm cháy mục tiêu. Từ những năm 1960, Mỹ đã nghiên cứu công nghệ này và là nước tiên phong trong việc phát triển và sử dụng vũ khí năng lượng định hướng. Năm ngoái, Hải quân Mỹ đã lắp đặt tia laser cố định đầu tiên trên tàu khu trục Preble lớp Arleigh Burke. Tập đoàn công nghiệp quốc phòng Lockheed Martin cho biết loại laser này hữu ích nhất trong việc tấn công UAV và tàu cỡ nhỏ.

Dẫu vậy, Sean McFate, giáo sư Trường Ngoại giao thuộc Đại học Georgetown, cho biết dù Mỹ đã đầu tư rất nhiều vào phát triển vũ khí laser nhưng vẫn còn nhiều hạn chế. “Mọi người đều muốn vũ khí laser nhẹ và di động nhưng điều đó còn quá xa vời. Vũ khí laser được cường điệu hóa nhiều hơn thực tế và Mỹ đang đầu tư 1 tỉ USD mỗi năm để thu hẹp khoảng cách này. Tuy nhiên, Mỹ có thể mất thêm nhiều năm nữa mới đạt những gì họ muốn” - ông McFate nhận định.

Về phần mình, Trung Quốc cũng đang nghiên cứu sử dụng vũ khí laser và đạt được một số thành công. Chẳng hạn, hãng Poly Technologies vừa cho ra mắt hệ thống chống UAV Silent Hunter. Tháng 3 năm ngoái, Saudi Arabia đã sử dụng Silent Hunter để đánh chặn và phá hủy 13 UAV tự sát do phiến quân Houthi điều khiển ở Yemen.

Thế nhưng, Châu Thần Minh, nhà nghiên cứu của tổ chức tư vấn khoa học và công nghệ quân sự Viễn Vọng tại Bắc Kinh, cho rằng Trung Quốc phải nỗ lực nhiều hơn nữa để phát triển vũ khí laser công suất cao. “Trung Quốc rất giỏi trong việc chế tạo vũ khí laser nhỏ hơn, chẳng hạn như Silent Hunter nhưng không có những vũ khí mạnh hơn có thể đánh chặn các mục tiêu lớn hơn như tên lửa hoặc những vũ khí có thể lắp đặt trên tàu hải quân. Tôi tin rằng đây là hướng mà Trung Quốc có thể đi khi phát triển và mở rộng công nghệ laser của nước này” - ông Châu cho biết. Theo ông Châu, “một hướng hứa hẹn khác” là Trung Quốc có thể trang bị vũ khí laser cho chiến đấu cơ, bởi chúng có thể được sử dụng ở độ cao lớn và ít bị mưa bụi ảnh hưởng.

Tương tự, Tống Trung Bình, cựu giảng viên trong Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA), cho rằng Bắc Kinh nên đầu tư nhiều hơn vào nghiên cứu vũ khí năng lượng định hướng, bởi laser là một phần quan trọng của công nghệ hiện đại. Theo ông Tống, Trung Quốc không chỉ cần công nghệ laser mà còn phải ứng dụng chúng trong một số lĩnh vực nhất định, chẳng hạn như chiến trường.

Theo Larry Wortzel, thành viên cấp cao tại Hội đồng Chính sách Đối ngoại Mỹ, do PLA nhận thấy công nghệ tụt hậu so với Mỹ nên họ không ngừng cố gắng phát triển các loại “vũ khí ma thuật”, gồm các hệ thống laser vốn sẽ mang lại cho Bắc Kinh lợi thế bất đối xứng. Ngoài ra, Bắc Kinh cũng có thể đang phát triển vũ khí laser cho mục đích chống vệ tinh để phá hủy hệ thống phòng thủ tên lửa trên không gian của Mỹ. Tờ Asia Times hồi tháng 3 năm ngoái cho hay Trung Quốc đã phát triển loại laser trạng thái rắn có thể gắn trên vệ tinh, có khả năng tạo ra tia laser có công suất lên tới 1 GWh, có thể bắn 100 lần/giây trong vòng nửa tiếng mà không bị quá nóng và đủ mạnh để có thể làm mù vĩnh viễn các camera vệ tinh, làm mù con người hoặc khiến các bề mặt mục tiêu bốc hơi.

Tuy nhiên, hệ thống laser trên mặt đất phải đối mặt những thách thức đáng kể như mức năng lượng cao cần thiết để tác động đến các mục tiêu trên quỹ đạo, độ chính xác ở khoảng cách xa và khả năng đánh giá thiệt hại đối với mục tiêu, trái ngược với những lợi thế có thể có của vũ khí laser trong không gian. Song, thách thức chính trong việc phát triển vũ khí laser trong không gian là phát triển một nguồn năng lượng nhỏ gọn và đủ mạnh để gắn trên vệ tinh.