Các nhà lập pháp Mỹ đang tận dụng chuyến thăm Hàn Quốc và Nhật Bản để tìm cách khai thác chuyên môn và năng lực đóng tàu của các đồng minh tại khu vực Đông Á nhằm giúp tăng cường năng lực đóng tàu của nước này vốn đang bị Trung Quốc lấn át.

Giới chức Mỹ “đứng ngồi không yên”

Theo hãng tin AP, 2 thượng nghị sĩ thuộc đảng Dân chủ gồm Tammy Duckworth và Andy Kim hôm 17-8 đã có mặt tại Hàn Quốc trước khi tới Nhật Bản để gặp gỡ đại diện các công ty đóng tàu hàng đầu từ 2 quốc gia sở hữu ngành đóng tàu lớn thứ hai và thứ ba thế giới này. AP cho biết, bà Duckworth và ông Kim muốn xem xét khả năng thành lập liên doanh để đóng và sửa chữa tàu phi chiến đấu cho Hải quân Mỹ ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và mang lại đầu tư cho các xưởng đóng tàu xứ cờ hoa.

Xưởng đóng tàu Hải quân Portsmouth của Mỹ. Ảnh: AP

“Hiện tại, năng lực đóng tàu của chúng tôi đã giảm so với thời Chiến dịch Tự do Iraq năm 2003, đồng thời năng lực hiện có của chúng tôi đang bị lão hóa, xuống cấp và mất nhiều thời gian, chi phí sửa chữa hơn. Do đó, chúng tôi phải xây dựng lại năng lực đóng tàu. Nếu chúng tôi phải đưa tàu về tận Mỹ để chờ 2 năm mới được sửa chữa thì điều đó không giúp ích được gì cho tình hình” - bà Duckworth trước khi lên đường tới Hàn Quốc và Nhật Bản.

Theo bà Duckworth, các cuộc thảo luận với các đối tác Hàn Quốc và Nhật Bản tập trung vào việc đóng các tàu phụ trợ, tức các tàu phi chiến đấu như tàu tiếp tế nhiên liệu, tàu chở hàng hỗ trợ các hoạt động hải quân và quân sự, bởi đội tàu phụ trợ của Hải quân Mỹ đang già cỗi và không đủ về số lượng.

Chuyến thăm Hàn Quốc và Nhật Bản của bà Duckworth và ông Kim diễn ra trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump yêu cầu triển khai kế hoạch khôi phục các xưởng đóng tàu của Mỹ và hợp tác với các đối tác nước ngoài. AP cho hay, ngành đóng tàu Mỹ được phân bổ 47 tỉ USD trong tổng số 1.000 tỉ USD ngân sách quốc phòng được đề xuất cho tài khóa 2026. Sự cấp bách này xuất phát từ việc Washington đang tụt hậu rất xa so với Bắc Kinh trong đóng tàu hải quân, khiến giới hoạch định chính sách Mỹ “đứng ngồi không yên”. Họ lo ngại cán cân quyền lực hàng hải có thể nghiêng về phía Trung Quốc vốn hiện là nước đóng tàu số 1 thế giới.

Theo báo cáo của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), ngành đóng tàu thương mại của Mỹ hồi năm 2024 chỉ chiếm 0,1% công suất toàn cầu, trong khi Trung Quốc chiếm tới 53%, giữ vị trí thứ hai và thứ ba lần lượt là Hàn Quốc và Nhật Bản.

Trung Quốc tăng cường sức mạnh

Lâu nay, Hàn Quốc và Mỹ đạt được nhiều tiến triển trong hợp tác đóng tàu. Đơn cử, công ty đóng tàu Hanwha Ocean đã hoàn thành việc bảo trì cho tàu chở hàng khô USNS Wally Schirra có trọng tải 41.000 tấn của Hải quân Mỹ tại Hàn Quốc. Đây là dự án đầu tiên của Hanwha Ocean sau khi công ty này đạt được thỏa thuận sửa chữa tàu với Hải quân Mỹ hồi tháng 7 năm ngoái. Mới đây, Seoul còn đề xuất đầu tư 150 tỉ USD vào ngành đóng tàu Mỹ để hỗ trợ sáng kiến “Đưa ngành đóng tàu Mỹ vĩ đại trở lại” của Tổng thống Trump trong khuôn khổ thỏa thuận thuế quan mới giữa 2 nước. Khoản đầu tư này sẽ bao gồm nâng cấp các xưởng đóng tàu Mỹ, đào tạo công nhân, hỗ trợ các dự án bảo trì còn tồn đọng của hải quân và hợp tác đóng tàu tại nước này.

Về phần mình, Trung Quốc hồi tháng này cũng đã thành lập công ty đóng tàu lớn nhất thế giới bằng cách sáp nhập 2 công ty đóng tàu lớn nhất quốc gia, gồm Tập đoàn Đóng tàu Nhà nước Trung Quốc (CSSC) và Công ty Công nghiệp Đóng tàu Trung Quốc (CSIC). Thương vụ sáp nhập này có trị giá lên tới 16 tỉ USD. Động thái này được cho là sẽ tiếp tục nới rộng khoảng cách giữa Trung Quốc và Mỹ trong bối cảnh Tổng thống Trump đang thúc đẩy khôi phục ngành đóng tàu trì trệ của Mỹ.

Được biết, CSSC là đơn vị sản xuất tàu chiến cho Hải quân Trung Quốc, từ tàu sân bay cho đến tàu ngầm hạt nhân. Tập đoàn này nắm giữ tới 21,5% thị trường đóng tàu toàn cầu và giúp Trung Quốc vươn lên dẫu đầu ngành đóng tàu toàn cầu trong 2 thập niên qua. “Sự sáp nhập này đánh dấu cuộc tái cấu trúc chiến lược lớn nhất trong lịch sử đóng tàu của Trung Quốc nhằm tối ưu hóa việc phân bổ nguồn lực và nâng cao khả năng trên thị trường toàn cầu” - Xu Yi, chuyên gia phân tích tại công ty quản lý rủi ro Haitong Futures, bình luận. Trước đây vốn dĩ 2 doanh nghiệp này cùng thuộc một tổ chức, nhưng đã được tách ra vào năm 1999. Giờ đây, Trung Quốc kỳ vọng thương vụ sáp nhập sẽ giúp giảm chi phí và giảm thiểu tác động từ các “đòn đánh” thương mại của Mỹ.

Theo Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc phòng (SDSC), chỉ trong năm 2024, số tàu thương mại mà CSSC bàn giao còn nhiều hơn toàn bộ số tàu Mỹ đóng kể từ sau Thế chiến thứ hai. Còn theo Đô đốc Samuel Paparo, Tư lệnh Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Mỹ, Hải quân Trung Quốc hiện tự hào sở hữu đội tàu lớn nhất thế giới và có tốc độ đóng tàu nhanh gấp 3 lần so với Mỹ.

TRÍ VĂN (Tổng hợp)