Tổng thống Mỹ Joe Biden Biden ngày 11-4 sẽ tiến hành hội nghị thượng đỉnh 3 bên đầu tiên với Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida và Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. Trước sự kiện quan trọng trên, Tạp chí Nikkei Asia của Nhật Bản ngày 1-4 có bài viết nhận định cuộc gặp này là cơ hội giải quyết các chiến thuật “vùng xám” của Trung Quốc tại khu vực.

Tổng thống Mỹ Biden (giữa) sẽ đón tiếp Tổng thống Philippines Marcos Jr. (trái) và Thủ tướng Nhật Bản Kishida ngày 11-4. Ảnh: AFP

Thư ký Báo chí Nhà Trắng Karine Jean-Pierre cho biết hội nghị thượng đỉnh lần đầu giữa các nhà lãnh đạo Mỹ, Nhật Bản và Philippines là cơ hội để nêu bật “mối quan hệ kinh tế đang phát triển của các nước, một cam kết đáng tự hào và kiên quyết đối với những giá trị dân chủ chung và một nền kinh tế chung với tầm nhìn chung về một Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và cởi mở”. Hội nghị thượng đỉnh vào ngày 11-4 tới được coi là nỗ lực chung nhằm đối phó với căng thẳng leo thang ở khu vực. Theo bà Jean-Pierre, lãnh đạo 3 nước cũng sẽ thảo luận các phương hướng nhằm “bảo đảm hòa bình và an ninh ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương”.

Hội nghị diễn ra trong bối cảnh có nhiều lo ngại về chương trình hạt nhân của Triều Tiên, hành động ngày càng quyết đoán của Trung Quốc ở Biển Đông. Vào 2 ngày 5-3 và 23-3, lực lượng hải cảnh Trung Quốc đã 3 lần liên tiếp phun vòi rồng vào các tàu tiếp tế dân sự của Philippines ở bãi Cỏ Mây, qua đó cho thấy quyết tâm cao nhằm củng cố lại “thế trận vùng xám” của Bắc Kinh ở Biển Đông. “Thế trận vùng xám” trên Biển Đông bao gồm những khu vực biển được Trung Quốc triển khai các đội tàu dân binh và tàu chấp pháp hàng hải (hải cảnh, hải tuần) và duy trì các đội hình vây lấn nhằm tạo ra sự răn đe cần thiết ở mức độ “cận xung đột” đối với lực lượng của nhóm quốc gia láng giềng.

Không giống như “Tứ giác kim cương (QUAD)”, gồm Úc, Ấn Độ, Nhật Bản và Mỹ hay Hiệp ước Ðối tác an ninh 3 bên Úc, Anh, Mỹ (AUKUS), quan hệ đối tác 3 bên mới Mỹ, Nhật Bản, Philippines hiện chưa được đặt tên nhưng Tokyo và Manila được cho là những vị trí quan trọng nhất đối với Washington khi nói đến việc bảo vệ Đài Loan trước cuộc tấn công tiềm tàng của Trung Quốc. Do đó, giới phân tích cho rằng quan hệ đối tác 3 bên mới này có thể phát triển thành một nhóm thậm chí còn quan trọng hơn cả QUAD hay AUKUS. Song, Elina Noor, nhà nghiên cứu cấp cao tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế, cho rằng Philippines có sự khác biệt trong cách nhìn nhận vị trí và vai trò của nước này khi xung đột nổ ra ở eo biển Đài Loan.

Hiện Washington được cho đang tìm cách tận dụng động lực đã gầy dựng được với Tokyo và Manila trong những năm gần đây. Năm ngoái, Chính phủ Philippines thông báo cho phép quân đội Mỹ tiếp cận vô thời hạn 4 căn cứ mới ngoài 5 căn cứ đã được chỉ định trước đó theo Thỏa thuận hợp tác quốc phòng tăng cường (EDCA) ký năm 2014. Theo Ðô đốc John Aquilino, Tư lệnh Bộ chỉ huy Ấn Ðộ Dương - Thái Bình Dương của Mỹ, Washington đã phân bổ hơn 109 triệu USD để cải thiện cơ sở hạ tầng tại 5 căn cứ hiện có và 2 căn cứ mới nhằm đặt nền móng cho mối quan hệ lâu dài giữa 2 nước.

TRÍ VĂN (Tổng hợp)