Trà Vinh - vùng đất cuối dòng sông Mekong, được bao bọc bởi hai nhánh sông Cổ Chiên và sông Hậu. Các dòng sông hợp lưu đổ ra biển qua hai cửa sông chính là cửa Cổ Chiên hay còn gọi cửa Cung Hầu và cửa Ðịnh An. Các dòng sông đã mang phù sa bồi đắp nên những dãy cù lao, miệt cồn sông nước xinh dẹp, bốn mùa cây lành trái ngọt, tôm cá đầy ghe… Ðó cũng là tài nguyên du lịch quý giá.

Du khách đạp xe trên cánh đồng tôm lúa Cồn Chim.

Cồn Hô không điện, hoang sơ...

Chúng tôi theo chân đoàn khảo sát “Ðiểm du lịch tiêu biểu ÐBSCL” của Hiệp hội Du lịch ÐBSCL đến Cồn Hô (cồn Cá Hô) giữa dòng sông Cổ Chiên. Thuyền chưa cặp bến, người dân đã ra tận nơi vẫy tay chào như đón người thân trở về. Diện tích Cồn Hô chỉ 25ha, có 21 hộ dân với 66 người sinh sống, 4 bề sóng vỗ rì rào. Cồn Hô được thiên nhiên ban tặng phù sa, hệ sinh thái đa dạng, các vườn cây ăn trái sum suê trĩu quả, cùng hệ thực vật phong phú, là lợi thế phát triển du lịch sinh thái, du lịch trải nghiệm dựa vào cộng đồng.

Cồn Hô là xứ sở sông nước miệt vườn còn hoang sơ, hấp dẫn du khách trong và ngoài nước. Từ cuối năm 2020, Cồn Hô đã được du khách thế giới biết đến. Ðến nay, Cồn Hô đã đón tiếp du khách từ hơn 20 quốc gia đến trải nghiệm du lịch xanh và cách làm du lịch chân tình của người dân quê.

Ông Huỳnh Văn Nguyên, thường gọi là Hai Nguyên, Tổ trưởng Tổ hợp tác, quản lý điểm du lịch sinh thái Cồn Hô, vừa rót trà hoa đậu biếc mời khách, vừa kể: “Hồi đó, cá Hô sống xung quanh cồn nhiều lắm. Ðến mùa, ngư dân tụ họp về đây câu, giăng lưới bắt cá. Có khi bắt được những con cá Hô lên đến hơn 100kg. Ðến bây giờ danh tiếng cồn Cá Hô vẫn còn. Thấy có nhiều tài nguyên, lợi thế phát triển du lịch sinh thái nên tháng 10-2020, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Trà Vinh ra mắt Ðiểm du lịch sinh thái Cồn Hô. Là điểm tham quan theo mô hình du lịch “tự thân”, đến đây du khách sẽ được trải nghiệm không gian sống xanh đúng chất. Cồn không có điện, tách khỏi những ồn ào nơi đất liền, chỉ có vườn cây ăn trái cùng những con người chân chất hiền hòa, mến khách. Những nét hấp dẫn và độc đáo chính gốc miệt vườn sông nước miền Tây đều hội tụ hết nơi đây”.

Cồn Hô có 21 hộ dân, nhưng có 8 hộ kinh doanh dịch vụ du lịch, mỗi nhà một kiểu. Nhà Hai Nguyên đãi khách trà đậu biếc, mứt dừa, đậu phộng luộc hoặc rang, kể chuyện đất và người Cồn Hô. Nhà Ba Kiệt với món trứng gà nắn đất sét nướng rơm “độc nhất vô nhị”: du khách tự tay trải nghiệm nắn đất sét quanh trứng gà rồi đốt rơm nướng đến khi đất nứt ra là có thể thưởng thức trứng. Sau khi đi vòng quanh con đường làng rợp bóng cây, bước chân trên con đường thảm xơ dừa dài 1,2km, đến nhà Hai Trãi khách vừa được ngâm chân thảo dược “cây nhà lá vườn” (gồm có vỏ bưởi, lá lốt, sả, muối hạt…) vừa nghe giai điệu đồng quê du dương và thưởng thức trà, mứt gừng cho ấm bụng. Ðến Nhà Tư Khen thì du khách tìm về không gian bếp xưa của người dân Cồn Hô và thưởng thức chè bưởi sợi với nước cốt dừa béo ngậy độc đáo của Nam Bộ. Ở nhà Ba Khải thì du khách trải nghiệm không gian ánh sáng của ngọn đèn dầu, ngồi nhâm nhi tách trà, thưởng thức các loại mứt, đặc biệt là mứt bưởi và mứt chuối khô. Ðến lò rượu Cồn Hô Tư Lập, du khách chứng kiến quy trình làm rượu của người dân miệt cồn và thưởng thức “nước mắt quê hương” của sông nước miệt vườn miền Tây. Ghé nhà vườn Vũ Minh, du khách chơi gà chọi, ngồi xích đu phong cách Bali, bơi xuồng dưới vườn bưởi, cùng thưởng thức nước dừa mát ngọt và tự tay nướng trui cá lóc bằng rơm, cuốn rau thơm; hay ăn bánh xèo nhưn tép bạc, hến, hoặc tôm càng xanh luộc nước dừa… của sông Cổ Chiên.

Ông Vũ Minh, chủ nhà vườn Vũ Minh, phấn khởi: “Ngày trước, khi chưa làm du lịch, Cồn Hô buồn lắm. Gần cuối năm 2020, Cồn Hô triển khai du lịch sinh thái cộng đồng, du khách trong và ngoài nước đến khám phá trải nghiệm miệt cồn không có điện, cư dân vẫn sống hoang sơ, để thả hồn trong không khí trong lành, làng quê thanh bình yên ả của miệt cồn Trà Vinh. Khi Cồn Hô đón du khách, làng quê vui hẳn lên. Tuần nào cũng có khách trong và ngoài nước đến, bà con miệt cồn tiếp đón như “đón người thân trở về”. Tuy vất vả nhưng rất vui, không ai từng nghĩ du khách nước ngoài đến Cồn Hô, vậy mà bây giờ cồn đã đón du khách của 20 quốc gia. Hôm nay, nhà vườn Vũ Minh đón 4 đoàn khách Mỹ, Pháp, Anh, Ba Lan... thật là vui”.

Với khoảng 15.000m2, ông Vũ Minh trồng bưởi, dừa và nhiều loại cây ăn trái khác để du khách dạo mát quanh vườn, hít thở khí trời an lành của vùng quê thanh bình và cùng thưởng thức đặc sản của dòng sông Cổ Chiên: tôm càng luộc nước dừa, gỏi tép bạc sông với đu đủ, bánh xèo…

Đến Cồn Chim - du lịch thuận thiên

Cách TP Trà Vinh không xa lắm là Cồn Chim (xã Hòa Minh, huyện Châu Thảnh) nằm giữa dòng sông Cổ Chiên. Cồn Chim là điểm đến du lịch cộng đồng mới nổi của du lịch Trà Vinh để khám phá “ốc đảo xanh”. Ấn tượng khi đặt chân đến Cồn Chim là du khách được những nông dân chính hiệu đón tiếp với tấm lòng hiếu khách “người quê chỉ có tấm lòng”. Ðến đây du khách trải nghiệm cùng nông dân trồng lúa hữu cơ thuận thiên, trải nghiệm không gian bếp xưa cùng người quê xay bột làm bánh canh, đổ bánh xèo, bánh nắn lá dứa...; đạp xe giữa cánh đồng tôm - lúa xanh lộng gió. Du khách còn hái rau vườn, câu cá, bắt tôm, câu cua… nghe bà con nông dân kể chuyện miệt cồn. Thú vị hơn là thưởng thức những sản vật miệt cồn như cá thòi lòi nấu cơm mẻ, canh chua bần cá bông lau, tép bạc đất ủ rơm, cua rang me… Tuy mọi thứ là “cây nhà lá vườn” nhưng đều có hương vị riêng, rất đậm đà và khoái khẩu.

Ấp Cồn Chim có diện tích 62ha, trong đó có 34ha đất nuôi trồng thủy sản và trồng lúa. Nơi đây, chỉ có hơn 50 hộ dân sinh sống, với hơn 200 nhân khẩu. Trong năm, 6 tháng nước mặn nuôi tôm, cua biển; 6 tháng nước ngọt trồng lúa nên gọi là sản xuất theo mô hình thuận thiên “con tôm ôm cây lúa”.

Bà Nguyễn Thị Bích Vân, Tổ trưởng Tổ hợp tác Ðiểm du lịch cộng đồng Cồn Chim, cho biết: “Ðiểm du lịch cộng đồng Cồn Chim xây dựng theo quy luật “thuận thiên”, người dân làm du lịch gắn với bảo vệ tài nguyên, nuôi trồng và sản xuất sạch theo mô hình “con tôm ôm cây lúa”. Du lịch cộng đồng Cồn Chim phù hợp với mọi người, giúp nâng cao chất lượng cuộc sống và hưởng thụ của du khách. Du khách đến với Cồn Chim được ngắm nhìn thỏa thích phong cảnh sông nước miền quê cùng những rặng bần cao xanh ngút trời; trải nghiệm các hoạt động câu cua, đặt lú tôm cá, tham gia trò chơi dân gian… và thưởng thức các món ngon từ hải sản tươi sống, cùng những món ăn dân dã do chính người dân Cồn Chim chế biến. Từ vùng quê nghèo khó, đến nay, đời sống vật chất và tinh thần của bà con được nâng cao, cảnh quan môi trường xanh - sạch - đẹp. Du lịch cộng đồng đã làm thay đổi bộ mặt nông thôn của ấp Cồn Chim.”

Ông Hà Văn Tịnh, Trưởng Phòng Quản lý văn hóa - du lịch, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Trà Vinh cho biết: Hiện nay toàn tỉnh Trà Vinh có 8 cồn phân bố trải dài theo sông Cổ Chiên, sông Hậu theo hướng ra biển Ðông. Trên sông Cổ Chiên có Cồn Hô (Càng Long), cồn Thủy Tiên (TP Trà Vinh), cồn Cò (xã Hưng Mỹ), cồn Chim (xã Hòa Minh), cồn Phụng (xã Long Hòa) cùng huyện Châu Thành; cồn Bần (Mỹ Long Bắc), cồn Nghêu (Mỹ Long Nam) huyện Cầu Ngang. Trên sông Hậu có cồn An Lộc (xã Hòa Tân, huyện Cầu Kè).

“Trong bối cảnh ÐBSCL được dự báo sẽ đối mặt với thách thức cũng như cơ hội của biến đổi khí hậu, xâm nhập mặn, nước biển dâng, ngành du lịch xác định phát triển các mô hình du lịch “thuận thiên”, giúp tận dụng tối đa các tiềm năng nông nghiệp về cây ăn trái, thủy hải sản, cảnh quan thiên nhiên, môi trường trong lành… trên các cù lao, cồn nổi là cách tốt nhất để tạo ra điểm nhấn cho du lịch Trà Vinh so với các tỉnh khác trong cả nước. Tỉnh đã xây dựng thành công 2 điểm du lịch trên các cồn, gồm Ðiểm du lịch cộng đồng Cồn Chim, xã Hòa Minh, huyện Châu Thành đã được công nhận Ðiểm du lịch cấp tỉnh năm 2020 và Ðiểm du lịch cộng đồng Cồn Hô, xã Ðức Mỹ, huyện Càng Long. Các mô hình phát triển du lịch của tỉnh trên các cù lao, cồn nổi đều tập trung theo mô hình du lịch “thuận thiên” bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu. Sắp tới tận dụng lợi thế này, tỉnh sẽ tiếp tục mời gọi đầu tư các dự án du lịch sinh thái trên các cù lao, cồn nổi nhằm làm phong phú thêm các sản phẩm du lịch cho tỉnh…” - ông Hà Văn Tịnh chia sẻ.

Huỳnh Biển