Để xây dựng được các mô hình hợp tác xã (HTX) hoạt động hiệu quả gắn sản xuất với tiêu thụ trong các chuỗi giá trị nông sản, TP Cần Thơ đã và đang thực hiện Đề án "Thí điểm hoàn thiện, nhân rộng mô hình HTX kiểu mới" (Đề án). Đề án này tập trung tập huấn nâng cao trình độ quản lý cho cán bộ HTX, tăng cường các giải pháp huy động vốn, mở rộng liên kết sản xuất và đẩy mạnh tiêu thụ để gia tăng giá trị các mặt hàng nông sản chủ lực, góp phần xây dựng và phát triển HTX ngày càng bền vững trong bối cảnh hội nhập quốc tế.

Nhiều điển hình tiên tiến

Thu hoạch rau muống tại HTX rau an toàn Hòa Phát, quận Ô Môn.

Kết quả nổi bật trong việc thực hiện Luật HTX năm 2012 là ở nhiều HTX, cán bộ quản lý HTX tích cực hỗ trợ nông dân gia tăng năng suất, hạ giá thành sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm làm ra, quan tâm đến thị trường tiêu thụ,… từng bước gia tăng giá trị nông sản và thu nhập cho nông dân. Nhờ đó, số lượng HTX liên kết ổn định với doanh nghiệp ngày càng tăng, tạo khởi sắc, nâng cao hiệu quả liên kết giữa các HTX với nhau và giữa các HTX với các doanh nghiệp. Nhiều HTX trong lĩnh vực sản xuất lúa giống, thủy sản, rau màu đã và đang tham gia sản xuất theo chuỗi giá trị, góp phần đáp ứng nhu cầu và lợi ích của thành viên, nhất là nông dân tham gia vào các HTX. Nhiều HTX tiêu biểu sản xuất hàng hóa lớn, có nhãn hiệu hàng hóa và hợp đồng liên kết tiêu thụ nông sản với doanh nghiệp, có doanh thu lớn. Nhiều HTX nổi bật như: HTX Khiết Tâm và HTX nông nghiệp thủy sản Thắng Lợi (huyện Vĩnh Thạnh), HTX giống nông nghiệp Thốt Nốt (quận Thốt Nốt),… có vốn điều lệ lên đến 1 tỉ đồng, diện tích sản xuất từ 100-500ha, doanh thu đạt hàng tỉ đồng/năm.

Thực hiện Luật HTX năm 2012 đã giúp các HTX chuyển mình đi lên, phát huy sức mạnh gắn kết cùng nhau hợp tác phát triển giữa các thành viên với nhau. Đặc biệt, các thành viên trong HTX đã thể hiện sự đồng lòng, liên kết hợp tác ngày càng hiệu quả. Nhiều HTX đã ký kết hợp đồng liên kết với các doanh nghiệp để cung ứng nguyên liệu, dịch vụ cho thành viên HTX, vừa tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ cho các HTX. Ông Nguyễn Ngọc Huấn, Giám đốc HTX Khiết Tâm (huyện Vĩnh Thạnh), cho biết: HTX liên kết các hộ nông dân sản xuất nhỏ lẻ tham gia sản xuất theo mô hình "cánh đồng lớn", cùng sản xuất một loại giống, giảm thất thoát và chi phí sản xuất, nhất là liên kết sản xuất lúa an toàn theo quy trình GlobalGAP, tăng giá trị lúa hàng hóa và thu nhập cho nông dân. Hiện HTX Khiết Tâm cung cấp 6 dịch vụ cho các thành viên sản xuất lúa chất lượng cao, có hợp đồng bao tiêu lúa trên diện tích 300ha với doanh nghiệp. Ông Đào Minh Tuấn, Giám đốc HTX Nông nghiệp Đại Lợi (huyện Thới Lai), cho biết: HTX có 12 thành viên với diện tích canh tác 20ha và liên kết với hàng trăm hộ nông dân, tổng diện tích gần 600ha, chuyên sản xuất lúa hàng hóa. Hiện HTX thực hiện ký kết hợp đồng liên kết với doanh nghiệp để bao tiêu đầu vào và đầu ra cho xã viên HTX với diện tích 200ha.

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) TP Cần Thơ, hiện nhiều HTX nông nghiệp còn gặp khó khăn trong hoạt động đầu tư sản xuất do thiếu vốn và cơ sở vật chất. Ông Đào Minh Tuấn, Giám đốc HTX Đại Lợi, cho biết: Hiện HTX có 3 lò sấy, công suất sấy khoảng 8.000 tấn/ngày, có 1 kho trữ lúa 1.000 tấn. Song khi bước vào thu hoạch cao điểm, với diện tích liên kết sản xuất gần 600ha, HTX không đủ lò sấy, kho trữ lúa… để phục vụ cho thành viên và hộ liên kết sản xuất với HTX. HTX mong muốn tiếp cận được các nguồn vốn vay ưu đãi để đầu tư lò sấy, kho dự trữ lúa nhằm khắc phục tình trạng trên.

Phát huy hiệu quả

Xây dựng và phát triển các HTX có quy mô lớn gắn với chuỗi giá trị, thành phố đã triển khai thực hiện Đề án với tổng kinh phí trên 32,48 tỉ đồng huy động từ vốn ngân sách nhà nước, vốn từ các dự án, vốn vay từ các ngân hàng thương mại và các nguồn vốn hỗ trợ khác. Theo đó, thành phố tập trung củng cố các HTX nông nghiệp, khuyến khích thành lập các HTX lúa gạo, trái cây và thủy sản, phấn đấu thành lập trên 5 HTX/năm. Mục tiêu đến năm 2020, thành phố thí điểm hoàn thiện, nhân rộng 15 HTX kiểu mới trong lĩnh vực lúa gạo, trái cây và thủy sản. Đồng thời, hoàn thiện ít nhất một mô hình liên hiệp HTX lúa gạo, một mô hình HTX trái cây, một mô hình liên hiệp HTX thủy sản. Mỗi liên hiệp HTX có ít nhất 100 thành viên với vốn điều lệ ít nhất 1 tỉ đồng và có ít nhất 4 HTX thành viên, hoạt động phù hợp với quy định của Luật HTX năm 2012…

Qua 5 năm triển khai Luật HTX năm 2012, toàn thành phố có 83 HTX đủ điều kiện tổ chức lại hoạt động theo Luật HTX năm 2012. Quá trình chuyển đổi hoạt động theo Luật HTX năm 2012, ở các lĩnh vực sản xuất lúa giống, lúa chất lượng cao, thủy sản, chăn nuôi, rau màu, hoa kiểng, chế biến và xuất khẩu gạo, tiểu thủ công nghiệp, đều có HTX điển hình, cung cấp dịch vụ đầu vào và hỗ trợ đầu ra cho thành viên.

Theo ông Nguyễn Đức Phương, Chủ tịch Liên minh HTX TP Cần Thơ, mỗi quận, huyện chọn lựa và xây dựng mô hình HTX kiểu mới gắn với chuỗi giá trị sản phẩm và ở mỗi lĩnh vực cần phát triển các HTX điển hình tiên tiến. Để thực hiện điều này, các HTX cần phát huy được tính năng động, sáng tạo của các thành viên cùng hướng tới mục tiêu chung: phát triển HTX ngày càng bền vững trong bối cảnh hội nhập. Các địa phương cần quan tâm, hỗ trợ ưu tiên phát triển HTX, nhất là các HTX sản xuất sản phẩm nông nghiệp chủ lực, như: lúa gạo, thủy sản và trái cây. Tăng cường công tác tập huấn nâng cao trình độ quản lý cho các HTX, như: tổ chức tập huấn cán bộ HTX xây dựng phương án sản xuất kinh doanh, hợp đồng kinh tế, nâng cao năng lực, chủ động tham gia sản xuất theo chuỗi giá trị. Ngành nông nghiệp cùng các ngành hữu quan hỗ trợ đầu tư và chuyển giao khoa học kỹ thuật công nghệ cao, hỗ trợ về vốn và thị trường tiêu thụ cho các HTX để tăng giá trị gia tăng và khai thác tối đa tiềm năng và lợi thế của các mặt hàng nông nghiệp chủ lực. Từ đó, góp phần thực hiện tối đa hóa lợi ích của xã viên HTX, xây dựng và phát triển HTX ngày càng bền vững trong bối cảnh hội nhập quốc tế.

Phó Chủ tịch UBND TP Cần Thơ Đào Anh Dũng nhấn mạnh: Xây dựng và phát triển mô hình HTX kiểu mới theo Luật HTX năm 2012 phải đảm bảo yếu tố bền vững, phát huy được thế mạnh và giá trị bản chất HTX, đem lại lợi ích thiết thực cho thành viên. Do đó, Sở NN&PTNT TP Cần Thơ cùng các sở, ngành và các địa phương cần rà soát những vướng mắc, khó khăn của các HTX… Trên cơ sở đó, tập trung hỗ trợ đào tạo nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý HTX; tập huấn cho cán bộ ở các địa phương về kiến thức kinh tế tập thể. Tăng cường các giải pháp huy động vốn từ các ngân hàng và quỹ hỗ trợ của các tổ chức khác… phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh của HTX. Song song đó, hỗ trợ các HTX thực hiện liên kết với doanh nghiệp để phát triển quy mô sản xuất và mở rộng thị trường tiêu thụ… Từng bước xây dựng hoàn thiện mô hình HTX kiểu mới gắn với chuỗi giá trị sản phẩm hàng hóa có quy mô và sức lan tỏa lớn quá trình xây dựng nông thôn mới của thành phố.

Bài, ảnh: M.HOA