Tại hội nghị thượng đỉnh Liên minh châu Phi (AU) khai mạc ngày 28-1 ở Ethiopia, các nhà lãnh đạo khối gồm 55 quốc gia này đã bất ngờ nhận được thư của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Trong thư, ông Trump cho biết bản thân “hết sức kính trọng” nhân dân châu Phi và thông báo Rex Tillerson sẽ lần đầu công du lục địa đen trong vai trò Ngoại trưởng Mỹ vào tháng 3 tới.

Ông Trump (phải) và Tổng thống Rwanda Kagame tại Davos.

Trong bức thư mà các hãng tin AP, NBC News có trong tay bản sao và được hai quan chức Mỹ xác nhận, chủ nhân Nhà Trắng nói rằng Washington “tôn trọng sâu sắc” quan hệ đối tác và những giá trị chung giữa Mỹ và châu Phi, đồng thời khẳng định cam kết “vững chắc” của Tổng thống Trump về mối quan hệ mạnh mẽ với các quốc gia châu lục đông dân thứ hai thế giới. Chưa hết, ông Trump còn “gởi lời chúc mừng chân thành nhất” đến các nhà lãnh đạo tham dự hội nghị. Bức thư không quên đề cập việc binh sĩ Mỹ đang “sát cánh” cùng lực lượng an ninh sở tại trong cuộc chiến chống chủ nghĩa cực đoan ở châu Phi, việc Mỹ nỗ lực gia tăng “thương mại tự do, công bằng và tương hỗ” với các quốc gia châu Phi, cũng như hợp tác để “đảm bảo di cư hợp pháp”.

Những lời lẽ “có cánh” như vậy được đưa ra giữa lúc làn sóng chỉ trích Tổng thống Mỹ miệt thị các nước châu Phi vẫn đang tiếp diễn. Số là trong một cuộc họp về vấn đề nhập cư tại Phòng Bầu dục hồi giữa tháng này, ông Trump đã gây sốc bằng câu hỏi tại sao Mỹ phải tiếp nhận người nhập cư từ Haiti hay các “quốc gia dơ bẩn” ở châu Phi, mà không phải những người từ Na Uy, nơi có phần đông dân số da trắng. Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ Dick Durbin khẳng định Tổng thống thậm chí lặp đi lặp lại cụm từ này.

Dù ông Trump lập tức lên tiếng phủ nhận nhưng điều đó không ngăn được các nước châu Phi phản ứng giận dữ. Một số quốc gia đã triệu các nhà ngoại giao Mỹ đến để yêu cầu giải thích về phát biểu thô tục mang nặng tính phân biệt chủng tộc trên. Hơn một chục cựu đại sứ Mỹ tại châu Phi cũng gởi thư cho ông Trump bày tỏ “quan ngại sâu sắc”.

Do vậy, việc ông Trump gởi thư cho lãnh đạo AU nhân hội nghị thượng đỉnh khối này có thể được xem là hành động gỡ gạc. Trước đó, hôm 26-1, Tổng thống Trump cũng có cuộc gặp hiếm hoi với một nhà lãnh đạo châu Phi bên lề Diễn đàn Kinh tế Thế giới tại Davos, Thụy Sĩ. Tại đây, ông đã nói với Tổng thống Rwanda và là tân Chủ tịch AU Paul Kagame rằng: “Tôi vinh dự có một người bạn như ngài”.

QUỐC KHÁNH