Tại Đại hội lần thứ XIII, Đảng ta đưa ra quan điểm “Phát triển nhanh và bền vững, dựa chủ yếu vào khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số… cơ cấu lại nền kinh tế, phát triển kinh tế số, xã hội số và coi đây là nhân tố quyết định nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh”. Theo quan điểm đó, Đảng ta đã đề cập nội dung chuyển đổi số là một tất yếu khách quan và có lộ trình, bước đi thích hợp. Với xu thế đó, vai trò của Đoàn thanh niên, lực lượng tiên phong và cánh tay đắc lực của Đảng, cần phát phát huy hơn nữa trong công cuộc chuyển đổi số và mô hình chính quyền địa phương 2 cấp như hiện nay.

Cùng với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, khoa học - công nghệ đã có vai trò ngày càng quan trọng trong đời sống xã hội, việc chuyển đổi số và ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, áp dụng trên tất cả các lĩnh vực của cuộc sống hằng ngày đang là xu thế tất yếu. Đảng và Nhà nước xác định chuyển đổi số là một trong những nhiệm vụ trọng tâm nhằm đưa đất nước phát triển nhanh và bền vững, qua đó ban hành nhiều nghị quyết, chương trình để thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia, như: Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư; các quyết định của Thủ tướng Chính phủ, như: Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 03/6/2020 phê duyệt “Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”; Quyết định số 146/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Nâng cao nhận thức, phổ cập kỹ năng và phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số quốc gia đến 2025, định hướng đến 2030”; Quyết định số 1132/QĐ-TTg ngày 09/10/2024 phê duyệt Chiến lược hạ tầng số đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030.

Nhận thức được tầm quan trọng của chuyển đổi số, đội ngũ thanh niên với sự năng động, sáng tạo, nhạy bén với khoa học - công nghệ được kỳ vọng là lực lượng đi đầu trong chuyển đổi số, làm chủ công cuộc xây dựng và phát triển mọi lĩnh vực trong tương lai. Thời gian qua, các cấp bộ Đoàn trong cả nước cũng đã tích cực, chủ động, tiên phong tham gia vào quá trình xây dựng chính phủ số, xã hội số, nâng cao năng lực số cho cán bộ, đoàn viên, thanh niên. 

Vai trò của thanh niên trong chuyển đổi số đối với công tác Đoàn hiện nay

Phường Khánh Hòa ra mắt đội hình “Bình dân học vụ số.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã luôn khẳng định tiềm năng, vai trò, vị trí to lớn của thanh niên trong sự nghiệp cách mạng. Người chỉ dạy: “Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà”, “nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh, một phần lớn là do các thanh niên”. Người cho rằng sự phát triển trong tương lai của đất nước và tiền đồ vẻ vang của dân tộc nằm trong tay thanh thiếu nhi. Vì thế, Người yêu cầu thanh niên “phải tham gia ý kiến vào công việc của chính phủ, chiến đấu giữ lấy nền độc lập và tự rèn luyện từ bây giờ để sau này lên thay những thủ lĩnh mà gánh vác những việc trọng đại của nước nhà”.

Thấm nhuần lời dạy của Bác, trong sự nghiệp xây dựng đất nước hiện nay, thanh niên luôn là lực lượng xung kích, năng động, nhiệt huyết, sáng tạo góp phần không nhỏ vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa nước nhà. Tuy nhiên, chúng ta cũng cần biết rằng, Việt Nam hiện nay đang đứng trước những thách thức của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 mà cốt lõi của nó chính là chuyển đổi số, tuy nhiên đây cũng cơ hội để Việt Nam phát triển bứt phá vượt lên bằng chuyển đổi số. Nhận thức được tầm quan trọng của chuyển đổi số, đội ngũ thanh niên với sự năng động, sáng tạo, nhạy bén với khoa học - công nghệ, được kỳ vọng là lực lượng đi đầu trong chuyển đổi số, làm chủ công cuộc xây dựng và phát triển đất nước trên mọi lĩnh vực trong tương lai.

Một trong những nhiệm vụ trọng tâm là đổi mới phương thức tổ chức và hoạt động của Đoàn đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới; tăng cường chuyển đổi số đồng bộ trên tất cả các mặt công tác của Đoàn; phát huy vai trò của thanh niên trong công cuộc chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ số trong thực tiễn cuộc sống và nâng cao năng lực số cho thanh thiếu nhi. Theo đó, đòi hỏi vai trò của thanh niên phải dám nghĩ, dám làm, đặc biệt trong lĩnh vực chuyển đổi số.

Trên cơ sở đặc điểm, yêu cầu, nhiệm vụ ngày càng cao của địa phương, đơn vị, nhất là thực hiện chủ trương sáp nhập, hợp nhất và xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp như hiện nay, tổ chức Đoàn các cấp đã tích cực thực hiện việc xây dựng cơ sở dữ liệu về cán bộ, đoàn viên thanh niên; chú trọng phát triển áp dụng cái mới, cái sáng tạo, như: tích cực sử dụng mạng xã hội để nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, trao đổi thông tin, quản lý tổ chức; số hóa văn bản và khai thác các ứng dụng trên nền tảng trực tuyến để triển khai các hoạt động, phong trào thanh niên, góp phần chuyên nghiệp và hiện đại hóa công tác Ðoàn và phong trào thanh thiếu nhi, nâng cao nhận thức của tuổi trẻ về quá trình chuyển đổi số của quốc gia.

Chương trình công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi năm 2024 với chủ đề “Năm thanh niên tình nguyện” đã triển khai các đội tình nguyện “chuyển đổi số cộng đồng” “Mùa hè số” tại các tỉnh, thành Đoàn. Chương trình này định hướng hỗ trợ nâng cao năng lực số cho ít nhất 6.000.000 lượt thanh thiếu nhi và người dân. Nội dung chương trình hướng tới tuyên truyền các chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước, kết quả triển khai chương trình chuyển đổi số quốc gia. Hỗ trợ địa phương triển khai Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030 của Chính phủ (Đề án 06) thông qua việc hỗ trợ định danh, xác thực, tạo lập tài khoản điện tử của người dân để sử dụng các dịch vụ công trực tuyến, giải quyết thủ tục hành chính; hướng dẫn việc thực hiện thanh toán điện tử. Trọng tâm là xây dựng Đề án “Nâng cao năng lực số cho thanh thiếu niên Việt Nam giai đoạn 2022 - 2030”; Đề án “Thành lập Quỹ Hỗ trợ sáng kiến vì cộng đồng”  Tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền, giáo dục thông qua các buổi sinh hoạt, hội nghị tập huấn về chuyển đổi số.

Qua đó, nâng cao nhận thức, kiến thức, trình độ cho cán bộ, đoàn viên thanh niên, đây là yếu tố then chốt trong công cuộc chuyển đổi số của Đoàn hiện nay. Ngoài ra, tổ chức Đoàn các cấp tích cực triển khai các phong trào động viên thanh niên nâng cao tinh thần tự học tập, sáng tạo; thúc đẩy, hỗ trợ các hoạt động khởi nghiệp, lập nghiệp, làm kinh tế của thanh niên, đặc biệt là khởi nghiệp đổi mới, sáng tạo, tham gia tích cực vào quá trình chuyển đổi số quốc gia; áp dụng các kiến thức vào học tập, lao động, sản xuất, kinh doanh…trở thành động lực, lực lượng tiên phong trong chuyển đổi số tại cơ quan, đơn vị, địa phương.

 Một số bất cập làm hạn chế quá trình chuyển đổi số của công tác Đoàn ở cấp xã hiện nay

Hướng dẫn người dân lấy số thứ tự đăng ký giải quyết thủ tục hành chính tại trung tâm phụ vụ hành chính công.

Thực trạng là hiện nay nhận thức về chuyển đổi số ở một số cơ quan, địa phương, trong công tác Đoàn, nhất là cấp xã, chưa thực sự rõ ràng; chưa định hình được các nội dung triển khai chuyển đổi số trong đơn vị, địa phương, lĩnh vực; người đứng đầu tại một số cấp bộ Đoàn chưa thực sự quan tâm đến chuyển đổi số. Một số văn bản pháp lý về chuyển đổi số chưa hoàn thiện, trong đó có khung pháp lý về báo cáo các chỉ tiêu thống kê về chuyển đổi số, việc đánh giá mức độ chuyển đối số rất khó khăn, nhất là kinh tế số và xã hội số.

Việc thẩm định các nhiệm vụ, các dự án công nghệ thông tin/chuyển đổi số tại địa phương, nhất là cấp xã gặp nhiều khó khăn do chưa đầy đủ định mức kinh tế - kỹ thuật, an toàn thông tin. Phát triển hạ tầng số tại vùng sâu, vùng xa còn nhiều khó khăn, do thiếu điện lưới, địa hình phức tạp. Ở khu vực đô thị, một số bộ phận người dân e ngại về ảnh hưởng của sóng điện từ của trạm trạm thu sóng nên cản trở, khiếu nại, khiếu kiện, ảnh hưởng đến duy trì và phát triển hạ tầng viễn thông, hạ tầng số. Cơ sở dữ liệu của các ngành còn rời rạc dẫn đến khó khăn trong kết nối, liên thông và chia sẻ.

Tình hình ngân sách địa phương, nhất là cấp xã, còn gặp nhiều khó khăn, do đó kinh phí dành cho chuyển đổi số chưa tương xứng với các nhiệm vụ đặt ra. Đội ngũ nhân lực về công nghệ thông tin/chuyển đổi số ở các cấp và trong các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ còn thiếu và yếu; do đó việc triển khai các nội dung về chuyển đổi số đang gặp nhiều khó khăn. Còn thiếu nhân lực chất lượng cao, có kỹ năng, nhất là cho ngành công nghệ thông tin. Việc ứng dụng các nền tảng số vào quản lý, sản xuất kinh doanh cũng đang hạn chế, nhất là khu vực nông thôn, tập trung chỉ ở hoạt động quảng bá sản phẩm trên Website, mạng xã hội, một số thanh toán không dùng tiền mặt.

Một số giải pháp phát huy vai trò của thanh niên trong chuyển đổi số công tác Đoàn hiện nay

Hỗ trợ hướng dẫn ghi hồ sơ cho người dân tại trung tâm phục vụ hành chính công.

Nhận thức rõ tầm quan trọng và trách nhiệm lớn lao của lực lượng thanh niên, nhất là ở cấp xã trong xu thế chính quyền 2 cấp hiện nay đối với công cuộc chuyển đổi số, thời gian tới, mỗi đoàn viên thanh niên, nhất là cấp xã, cần thực hiện một số giải pháp đẩy mạnh chuyển đổi số trong tất cả các mặt hoạt động của Đoàn như sau:

Một, không ngừng học tập, nghiên cứu, tìm hiểu và nâng cao nhận thức về chuyển đổi số; bồi dưỡng và tự trau dồi, nắm vững được những kiến thức cơ bản về chuyển đổi số, các giải pháp chuyển đổi số hiện đang được định hướng triển khai rộng khắp trong hệ thống tổ chức của Đoàn ở các cấp.

Hai, cần chủ động tham mưu, góp ý cho lãnh đạo tại địa phương, đơn vị mình để đưa ra các giải pháp giúp thúc đẩy công tác chuyển đổi số. Tăng cường áp dụng khoa học – công nghệ, chuyển đổi số trong tổ chức các hoạt động phong trào trên toàn hệ thống của Đoàn, từng bước nâng cao hiệu quả công việc. 

Ba, tích cực tham gia tổ chức triển khai các nhiệm vụ phong trào, chương trình chuyển đổi số do Đoàn cấp trên phát động; truyền thông, lan tỏa đến đông đảo cán bộ, đoàn viên, thanh niên và mọi người xung quanh. Chủ động tham gia các tổ chuyển đổi số, nhóm chuyển đổi số tại địa phương, đơn vị để luôn nắm bắt được nhanh chóng tình hình chuyển đổi số trên tất cả các lĩnh vực.

Bốn là, nâng cao năng lực hợp tác, liên kết giữa các cơ quan, đơn vị để giúp nâng cao hiệu quả chuyển đổi số. Các cơ quan đơn vị hoạt động trong lĩnh vực Công nghệ thông tin, cả doanh nghiệp và cơ quan chính quyền có vai trò quan trọng đối với công tác chuyển đổi số.

***

Thanh niên Việt Nam có đầy đủ năng lực để trở thành lực lượng tiên phong trong quá trình chuyển đổi số của đất nước, từ đó nắm bắt cơ hội này để phát triển bản thân, tạo dựng một tương lai tươi sáng cho chính mình và đóng góp vào sự phát triển của đất nước. Phát huy tinh thần dám nghĩ, dám làm của tuổi trẻ, cán bộ, đoàn viên thanh niên cần chủ động tham mưu, góp ý với cấp ủy, người đứng đầu cơ quan, đơn vị, địa phương về các giải pháp giúp thúc đẩy công tác chuyển đổi số trong mọi lĩnh vực hoạt động. Đồng thời, cán bộ, đoàn viên thanh niên cần tích cực tuyên truyền, vận động người dân áp dụng công nghệ số vào cuộc sống, qua đó góp phần nâng cao hiệu quả triển khai các hoạt động chuyển đổi số ở cơ quan, đơn vị, địa phương, đúng với tinh thần đi đầu của thanh niên.

Đoàn thanh niên phường Khánh Hòa

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Bộ chính trị, Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

2. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Tập 1. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, 2021, tr. 214.

3. Thủ tướng Chính phủ, Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 03/6/2020 phê duyệt “Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”; 

4. Thủ tướng Chính phủ, Quyết định số 146/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Nâng cao nhận thức, phổ cập kỹ năng và phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số quốc gia đến 2025, định hướng đến 2030”; 

5. Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tập 5, tr.216.